منابع ذخیره آب چیست؟
منابع ذخیره آب محفظه ای برای ذخیره سازی آب است. در ساخت منابع ذخیره آب از فلز ،چوب و پلاستیک استفاده می شود.منبع های آب در مدل ها و اندازه های مختلفی عرضه می شود.
در سیستم های آب رسانی شهری،مخازن توزیع یا مخازن سرویس برای مقاصدی چون ذخیره سازی آب، متعادل سازی جریان یکنواخت تغذیه (ورودی) و جریان نایکنواخت مصرف (خروجی) و نیز تأمین و متعادل سازی، فشار طراحی و احداث می شوند. نظر به اینکه بخش قابل توجهی از هزینه پروژه های آب رسانی شهری را احداث خازن تشکیل می دهد مهندس طراح باید اطلاعات کافی از اهداف، تأسیسات، ظرفیت بهینه و عملکرد این مخازن داشته باشد. در این بخش ابتدا انواع و ویژگی های مخازن سپس محاسبات ظرفیت آنها و در پایان جانمایی و تحلیل هیدرولیکی سیستم های دارای یک یا چند ممنابع ذخیره آب موردبحث قرار می گیرند.
انواع منابع ذخیره آب
مخازن ازنظر موقعیت نسبت به سطح زمین به دودسته تقسیم می شوند: مخزن زمینی که روی زمین به صورت مدفون یا نیمه مدفون ساخته می شود و مخزن پایه دار یا هوایی که روی پایه قرار می گیرد.
مخازن توزیع ازنظر موقعیت نسبت به سطح منطقه مصرف کنندگان به طورکلی نیز به دودسته تقسیم می شوند: مخزن سطحی که اختلاف ارتفاع چندانی با سطح منطقه مصرف کنندگان ندارد و معمولاً درسطح زمین مستقر می شود و نوع دوم مخزن مرتفع که بالاتر از سطح منطقه مصرف کنندگان توسط پایه های بتنی با فلزی (به صورت مخزن پایه دار یا هوایی) و یا تپه ماهورهای داخل و اطراف شهر (به صورت مخزن زمینی) قرار دارد.
مخازن ازلحاظ شکل هندسی معمولاً به دو نوع مخازن استوانه ای و مخازن مکعب مستطیلی تقسیم می شوند. ازلحاظ برنامه ریزی بهره برداری مخازن به صورت دوقلو ساخته می شوند. به عنوان مثال به جای ساخت یک مخزن 6 هزار مترمکعبی دو مخزن 3 هزار مترمکعبی در کنار هم و یا چسبیده به یکدیگر ساخته می شود.
تغذیه و برداشت آب از هر مخزن ممکن است با دو لوله مجزا و یا یک لوله مشترک صورت پذیرد. اگر تغذیه و برداشت آب توسط یک لوله انجام شود مخزن را شناور روی سیستم می نامند. مخزنی که ارتفاع بلندی آن از قطرش بیشتر باشد لوله قائم نامیده می شود.وقتی شبکه توزیع آب را با نیروی ثقلی از مخازن توزیع دریافت کند شبکه ثقلی نامیده می شود، بنابراین هر شبکه ثقلی باید مجهز به مخازن مرتفع باشد تا آب بتواند به طور ثقلی در شبکه جریان یابد. برای برقراری جریان آب در شبکه ای که مجهز به مخزن مرتفع نیست از پمپ استفاده می شود و این نوع شبکه را شبکه پمپاژ شده می نامند . شبکه ای که برای جریان آب در آن از مخزن مرتفع و پمپاژ استفاده شود شبکه ثقلی – پمپاژ شده نامیده می شود.
دلایل ذخیره آب
مخازن توزیع برای اهداف مختلفی در شبکه های توزیع طراحی و اجرا می شوند. نخست به منظور ذخیره سازی آب است که به سه صورت:
الف) ذخیره آتش نشانی: دسترسی فوری به مقدار زیاد آب برای آتش نشانی ایمنی جامعه را افزایش داده و موجب کاهش نرخ بیمه آتش سوزی می شود.
ب) ذخیره متعادل سازی: پمپ ها و تصفیه خانه معمولاً یکنواخت بهره برداری می شوند لذا دبی خروجی آنها تقریباً ثابت است درصورتی که مصرف در شبکه های توزیع تحت تأثیر نوسانات لحظه ای قرار دارد. ذخیره متعادل سازی در مواقع کم بودن مصرف در شبکه مازاد آب را ذخیره و در مواقع زیاد بودن مصرف مازاد نیاز را تامین می کند.
ج) ذخیره اضطراری: ذخیره کافی آب در سیستم تأمین آب شبکه را در مواقع قطع انتقال آب از منبع تضمین می کند.
دومین دلیل ذخیره سازی به منظور تأمین فشار آب است:
الف) متعادل سازی فشار در سیستم توزیع استقرار مخازن مرتفع در نقاط پرمصرف، منجر به کاهش نوسان های فشار ناشی از مصرف می شود.
ب) افزایش فشار در نقاط دوردست : استقرار مخازن توزیع در نقاط دور از ایستگاه های پمپاژ یا خطوط اصلی به اصلاح فشار شبکه در آن مناطق منجر می شود . چنین اصلاحی را می توان با پمپ های تقویتی نیز انجام داد.
ج) متعادل سازی هد روی پمپ : استقرار مخزن مرتفع نزدیک به ایستگاه های پمپاژ منجر به یکنواخت تر شدن پمپاژ می شود و انتخاب پمپ ها و بهره برداری از آنها را در بالاترین سطح کارایی میسر می سازد.