خانه کم مصرف می شود

گروه تاسیسات: خانه های کم مصرف ساختمان هایی هستند که میزان مصرف انرژی در آنها با به کارگیری روش های مدیریت و بهینه سازی، به حداقل می رسد. در صورتی که این خانه ها کلیه نیازهای انرژی خود را از منابع ارزان قیمت، در دسترس و غیر آلوده کننده ای نظیر انرژی های تجدیدپذیر تامین نمایند، به آنها خانه های با مصرف انرژی صفر گفته می شود. در این دسته، میزان انرژی تولیدی مساوی و یا بیش از نیاز انرژی سالانه ساختمان است. ساخت این خانه ها در جهان و بویژه در کشورهای صنعتی و پیشرفته اروپایی و آسیایی در طی 30 سال اخیر رشد چشمگیری داشته است. اهداف مدون این کشورها در جهت کاهش انتشار مواد آلاینده و جلوگیری از گرم شدن کره زمین، موجب شده که آنها استفاده از خانه های کم مصرف را در اولویت قرار دهند. در کشور ایران نیز با توجه مصرف بالای انرژی و ضرورت صرفه جویی به منظور توسعه اقتصادی، استفاده از خانه های کم مصرف یک ضرورت محسوب می شود. برای واکاوی بیشتر این موضوع با دکتر داود فدایی، رییس انجمن صنایع خورشیدی ایران و عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی امیرکبیر گفتگو کردیم. *خانه های کم مصرف چه ویژگی هایی دارند و اصول صرفه جویی در این خانه ها چگونه است؟ در یک خانه کم مصرف، طراحی ساختمان، میزان مصرف انرژی، بار حرارتی داخل ساختمان و نحوه تولید انرژی داخل خانه در کنار یکدیگر دارای اهمیت است. در اکثر موارد، اغلب کاهش انرژی در ساختمان در طی فرایند طراحی آن باید در نظر گرفته شود. به کارگیری استانداردها و روش های مناسب معماری خورشیدی نظیر استفاده از سایبان ها، تهویه طبیعی، گرمایش و سرمایش طبیعی، قرار دادن مناسب پنجره ها، شکل و جهت ساختمان از جمله موارد حایز اهمیت در این بخش هستند. به کارگیری عایق بندی مناسب از نقطه نظر حرارتی جهت حذف بار حرارتی ناشی از این امر در دیوارها، سقف و پنجره ها از دیگر موارد است. ضمن اینکه مواد به کار رفته در ساخت ساختمان نیز باید از لحاظ میزان انتقال حرارت و کاهش بار حرارتی مورد توجه ویژه قرار گیرد. نکته دیگر در خانه های کم مصرف انرژی توجه به کاهش میزان مصرف انرژی از طریق به کارگیری وسایل کم مصرف است. بنابراین استفاده از تجهیزات روشنایی مناسب، به کارگیری تایمرهای نوری، ترموستات ها، به کارگیری سیستم های بازیاب حرارتی، استفاده از تجهیزات سرمایشی و گرمایشی با بازده انرژی بالا و روش های مختلف بهینه سازی مصرف انرژی در ساختمان در اولویت قرار دارد. در کنار این موارد تغییر فرهنگ ساکنان و ترغیب آنها به استفاده از این روش ها، نکته ای است که باید مد نظر قرار گیرد. * استفاده از انرژی های تجدیدپذیر در خانه های کم مصرف چگونه توجیه پذیر می شود؟ باید توجه داشت؛ در یک خانه کم مصرف با انرژی صفر، در ابتدا باید مدیریت و بهینه سازی مصرف انرژی در دستور کار قرار گیرد و سپس از منابع انرژی تجدیدپذیر جهت تامین نیازها استفاده شود. طبیعتاً کاهش میزان مصرف انرژی در این ساختمان ها با به کارگیری و جایگزینی انرژی های تجدیدپذیر و تجهیزات مرتبط با آن نیز امکان پذیر است. در این حالت خانه های کم مصرف یا به صورت مستقل انرژی خود را از این منابع تامین می کنند و یا منابع تولید انرژی آنها از طریق شبکه های موجود از انرژی های تجدیدپذیر تامین می شود. در شیوه دیگر، خانه های کم مصرف عمدتاً انرژی خود را از نیروگاه های بادی و یا خورشیدی موجود در شهر تامین می کنند. اما نمونه بارز و متداول خانه های کم مصرف، ساختمان هایی هستند که به صورت مستقل انرژی گرمایشی و یا سرمایشی خود را از خورشید(آبگرمکن های و کولرهای خورشیدی)و الکتریسیته مصرفی را از پانل های فتوولتائیک تامین می کنند. این دسته حتی در مواردی، علاوه بر تامین انرژی مصرفی خود، انرژی مازاد تولید شده را نیز به شبکه های دولتی می فروشند. *آیا ساخت خانه های کم مصرف از لحاظ اقتصادی به صرفه است؟ معمولا افزایش هزینه های ناشی از ساخت خانه های کم مصرف انرژی بسته به شرایط خاص محل، هزینه کارگر، هزینه انرژی، ... متغیر است و به راحتی قابل پیش بینی نیست اما در مطالعه ای که در اروپا انجام شده است، این ساختمان ها به دلیل استفاده از تجهیزات ویژه نظیر عایق ها، پنجره ها، تجهیزات مرتبط با انرژی های تجدیدپذیر (نظیر آبگرمکن های خورشیدی، سلول های فتوولتائیک،...) افزایش هزینه های نزدیک به 15 درصد نسبت به ساختمان های معمولی دارند، البته این افزایش در برخی از کشورها نظیر آلمان و سویس بین 4 تا 6 درصد است. به طور معمول هزینه مازاد ساخت این خانه ها معادل 100 یورو به ازای هر مترمربع با دوره بازگشت سرمایه کمتر از 20 سال است که انتظار می رود با پیشرفت تکنولوژی این میزان تا سال 2030 بیش از 202 درصد کاهش یابد. البته باید توجه داشت که این ساختمان ها در طول مدت عمر خود نقش بسیاری در کاهش هزینه های مصرف انرژی دارند و هزینه بهینه سازی مصرف انرژی در طول زمان به صورت عمده هزینه سرمایه گذاری اولیه آنها را پوشش می دهد. کارشناسان بخش مسکن پیش بینی کرده اند تا 15 سال آینده، ساخت فراگیر خانه های پیش ساخته با مصرف انرژی صفر، از لحاظ فنی و اقتصادی امکان پذیر خواهد شد. * ساخت خانه های کم مصرف در داخل کشور را چگونه توجیه می کنید؟ با بررسی الگوی مصرف انرژی در بخش های مختلف مصرف کننده در ایران و مقایسه آن با کشورهای در حال توسعه نظیر چین، هند، اندونزی، مالزی و پاکستان مشاهده می شود که در کشور ما بخش خانگی و تجاری با مصرف بیش از 40 درصد از انرژی نسبت به صنعت که فقط 27 درصد مصرف انرژی متعلق به آن است، بیشترین سهم را به خود اختصاص داده که این موضوع نشان دهنده الگوی نامناسب مصرف انرژی در این بخش است. این در حالیست که در کشورهای فوق الذکر، بخش صنعت 34 درصد و بخش خانگی 21 درصد از مصرف انرژی را به خود اختصاص داده اند. بنابراین یکی از اولین اقدامات در این راستا توجه به ساخت خانه های کم مصرف است. *نمونه ای را در کشور سراغ دارید که از این تکنولوژی استفاده کرده باشد؟ ساختمان ادارای موسسه تحقیقاتی فناوران خورشید، نمونه بارز ساختمان های کم مصرف است که در تهران ساخته شده است. در این پروژه سعی شده تا به جای سازه های که مصرف انرژی بالایی دارند، ساختمان هایی صرفه جو و تامین کننده انرژی طراحی شود. استفاده از نور به صورت موضعی، گرم کردن و سرد کردن ساختمان به صورت موضعی و تغییر رفتار مصرف کننده از جمله عناصر مهم در طراحی این ساختمان بوده است. همچنین کلیه انرژی های روشنایی و سرمایش و گرمایش این سازه از طریق انرژی تجدیدپذیر خورشیدی تامین می شود. یکی از ویژگی های این طرح، به حداقل رساندن مصرف انرژی در ساختمان و دریافت حداکثر نور خورشید با استفاده از پنجره های بزرگ برای روشنایی است. کمبود نور داخل ساختمان نیز جهت مطالعه با یک لامپ LEDهفت وات برای مطالعه و 12 چند لامپ کم مصرف 12 وات برای کل اتاق برطرف می شود.از آنجا که در این ساختمان از شیشه های دوجداره بزرگ برای دریافت نور خورشید استفاده می شود، اشعه UV به داخل ساختمان وارد می شود که این امر باعث گرم شدن فضا می شود که برای این امر بر روی پنجره ها فیلترهایی استفاده شد که 9/99 درصد مانع ورود اشعه UV به داخل می شود. همچنین تامین آب گرم با استفاده از آبگرمکن های خورشیدی از بخش های دیگر این ساختمان می باشد که قادر است در مدت زمان 5 ساعت 200 لیتر آب گرم ساختمان را تامین کند. *برای مدیریت و کاهش مصرف انرژی در ساختمان های کشور چه پیشنهادی دارید؟ کنترل ساختار ساختمان های جدید اولویت اصلی است به نحوی که کاهش مصرف انرژی در ساخت آنها مد نظر قرار گیرد. از طرف دیگر با توجه به مصرف بالای انرژی در ساختمان های قدیمی، باید با انجام تعمیرات اساسی مصرف انرژی آنها متعادل شود. در نهایت با توجه به پتانسیل بالای کشور در زمینه تولید انرژی های تجدیدپذیر و بویژه انرژی خورشیدی، توجه به ساخت، طراحی و بهینه سازی ساختمان ها بر اساس حداکثر بهره گیری از انرژی های پاک به منظور کاهش مصرف انرژی بخش خانگی در اولویت قرار گیرد.