بازگشت شبهه انگیز شیر دال

گروه معماری و دکوراسیون:«شیردال» موجودی با بدن شیر همراه با بال و غالباً صورت پرندگان شکاری مانند عقاب، شاهین، باز و قرقی است.هخامنشیان شیردال را نگهبانی در برابر اهریمن، جادو و دروغ میدانستند. سرستون های مشهور هخامنشی هم یکی از مشهورترین مصنوعات بشری هستند که شیردال ها را نمایش میدهند. نام این جانور در پارسی میانه «بشکوچ» است. خیلیها اعتقاد دارند؛ سیمرغ در ادبیات کلاسیک پارسی نو، نمود نوینی از شیردال یا بشکوچ است، هرچند نام خود سیمرغ به پیش از اسلام بازمیگردد. در سال 2003 گمرک نیویورک اقدام به ضبط یک اثر تاریخی، احتمالاً متعلق به دوره مادها کرد. اثری که گفته میشود از یک قاچاقچی آثار تاریخی گرفته شده و در تمام این مدت در خزانه وزارت امور خارجه آمریکا نگهداری میشده است. خبر کشف این شیء باعث شد تا دعوای تازه ای میان دوستداران میراث فرهنگی و فعالان این حوزه با دولت آمریکا شکل بگیرد . اکنون پس از کشمکش های فراوان، نجفی رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، در نخستین سفر خود به نیویورک، با گرفتن این میراث از وزارت امور خارجه آمریکا، به ایران بازگشته است، اما ورود آن به خاک ایران بدون حواشی نبود. ادعای تقلبی یا اصل بودن اثر، مباحثی را در فضای رسانه های اجتماعی پدید آورده است. برخی پژوهشگران معتقدند شیء بازگردانده شده تقلبی است؛ اظهارنظری که بدون لمس و بررسی علمی صورت گرفته است. زاهدی، نماینده اداره کل امور موزه ها که این اثر تاریخی را تحویل گرفته در این مورد گفت: در حال حاضر امکان تأیید اصل بودن آن وجود ندارد و باید متخصصان آزمایش های متعددی روی آن انجام دهند که احتیاج به زمان بیشتری دارد. متن زیر نگاهی دارد به دستاورد بازگشت دال چه به عنوان تقلبی و چه به عنوان اصل : مهم اصل یا تقلب نیست مهناز گرجی ، رئیس موزه ملی ایران با بیان این مطلب که بازگشت این شی فتح بابی برای تعاملات فرهنگی با آمریکا و بازگرداندن دیگر اشیای تاریخی ایران است که به صورت غیرقانونی از کشور خارج شده ، به خبرنگار ما گفت: طبق معاهدات یونسکو، کشورهای عضو این مجمع جهانی، موظفند آن دسته از آثار تاریخی که به طور غیرقانونی از کشوری خارج شده اند را به کشور مبداء بازگردانند. شیردال نقره ای نیز طبق تعهدات کشور آمریکا به معاهدات یونسکو به هیئت ایرانی بازگردانده شد.وی در پاسخ به این سؤال که آیا اگر این شی تقلبی هم باشد ارزشمند است، گفت: شیردال فارغ از تقلبی یا اصل بودن، از ایران خارج شده بود و باید به این کشور بازگردانده میشد. این اقدام آمریکاییها هم در راستای احترام به حقوق مردم ایران و معاهدات بین المللی بوده است. بازگشت شیردال فتح بابی برای رفع موانع قانونی و بازگرداندن الواح گلی هخامنشی است که بیش از نیم قرن در شیکاگو نگهداری میشوند و به طور امانی از ایران خارج شده اند. وی همچنین تاکید میکند که بازگرداندن آثار تاریخی مسروقه ایران، تنها به کشور آمریکا ختم نمیشود. شیردال تقلبی نیست محمدعلی نجفی، رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با تاکید بر این موضوع که شیردال تقلبی نیست، گفت: این شی در سال 2003 در گمرک آمریکا از قاچاقچیان کشف و ضبط میشود و در این راستا کارشناسان آمریکایی با بررسی این شی، تاریخ و پیشینه آن را مربوط به قرن هفتم پیش از میلاد عنوان کردند. وی افزود:با توجه به اینکه اصل بودن شیردال توسط کارشناسان آمریکایی تأییدشده و در حال حاضر نیز در موزه ملی ایران توسط کارشناسان ایرانی مورد آزمایش و بررسی قرارگرفته ،میتوان گفت این شی اصل است و خبرهایی که پیرامون تقلبی بودن آن منتشرشده را تکذیب میکنم. جام شیردال ، احتمالاً تقلبی است شهرام زارع، باستان شناس با بیان اینکه تکوک (ریتون) مذکور منسوب به غار «کلماکره» در شهرستان پلدختر استان لرستان است، افزود: در آخر دهه 1360، به صورت کاملاً اتفاقی، مجموعه ای توسط یکی از بومیان کشف شد که در اثر بیتدبیریها عمدتاً به یغما رفت و شماری از آنها امروزه در موزه های جهان نظیر لوور، بریتانیا و متروپولیتن نیویورک نگهداری میشود. گویا این اثر نیز مربوط به آن مجموعه است.این باستان شناس ادامه داد: نکته قابل تأمل آن است که در اصالت اغلب اشیای منسوب به مجموعه «کلماکره» شک و شبهه وجود دارد. چون شاید چند برابر آنچه از آثار این منطقه به یغما رفته، اشیای بدلی از روی این مجموعه ساخته شده و در بازار اشیای عتیقه خرید و فروش شده است. وی خاطرنشان کرد: به نظر میرسد اثر تحویل داده شده نیز یکی از همین نمونه های تقلبی باشد. ویژگیهای ساختاری اثر، ترکیب اجزای بدن این جانور، آرایه پردازیها و شکل پرچ و لحیم کاری اجزا و اتصالات مختلف بدن در این تکوک حاکی از این امر است و به نظر میرسد یک اثر تلفیقی است که با چسباندن ترکیبی نامربوط از قطعات مختلف به این شکل پدید آمده است. البته برای قضاوت درست و دقیق میبایست از نزدیک توسط متخصصان بررسی شود.این باستان شناس درباره اهمیت بازگرداندن این اثر فرهنگی از سوی مسئولان سازمان میراث فرهنگی افزود: بیشک تحویل دادن اثر توسط امریکا از روی حسن نیت انجام گرفته است چون خود امریکاییها در اصل این اثر را از یک مجموعه دار بین المللی ضبط کرده اند. زارع خاطرنشان کرد: تلاش رؤسای سازمان میراث فرهنگی کشور هم برای پیگیری و تحویل گرفتن این اثر ستودنی و قابل تقدیر است، اما در کنار این موضوع، مسائل تخصصی و علمی هم وجود دارد که میبایست توسط متخصصان در آینده مورد بحث قرار گیرد. یک پیام مثبت در عرصه فرهنگی احمدرضا دستغیب، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی و از همراهان رئیس جمهور در سفر به آمریکا با بیان این مطلب که بازگرداندن شیر دال به ایران بیش از اینکه ارزش مادی داشته باشد، دارای پیام مثبت در عرصه فرهنگی است، گفت: شیردال بیش از اینکه ارزش مالی داشته باشد، نشانه ای از تأثیر میراث فرهنگی در حوزه دیپلماسی است. وی اظهار امیدواری کرد «شیردال» مقدمه ای باشد که سایر اشیای گران قیمتی که به روش های غیرقانونی از کشور خارج شده اند به ایران بازگردانده شوند. نماینده مردم شیراز با اشاره به مذاکرات و اقدامات صورت گرفته در سفر هیئت ایرانی به نیویورک، گفت «تلاش هایی برای بحث بهبود گردشگری بین دو کشور در حال انجام است و مقدمات این مهم در حال پیگیری است».