اول کارخانه می سازند بعد زیر ساخت

گروه بازار ساختمان: در چند سال اخیر تولیدکنندگان فولاد ، فعالان بازار آزاد ، بورس کالا، ستاد کشوری فولاد ، کارشناسان و فعالان بازار فولاد همه بر این نکته تاکید دارند که بزرگ ترین مشکل بخش فولاد نیاز به واردات مواد اولیه تولید فولاد به ویژه شمش بوده و راهکار حل مشکل نیز همان 8 طرح فولادی است که سال هاست خاک میخورد. با این حال راهی برای تأمین مالی جهت ساخت این طرح های فولادی مشخص گردید و اکنون کارخانه ها هرچند با اما و اگرهایی ولی در حال ساخت میباشد. فریال مستوفی پیمانکار و هماهنگ کننده فاینانس 7 طرح فولادی در گفتگو با پیام ساختمان به روند اجرای پروژه ها اشاره میکند. وی عضو هیئت نمایندگان اتاق تهران و ایران نایب رئیس اتاق ایران و چین و رئیس کمیسیون سرمایه گذاری اتاق ایران و چین و نایب رئیس کمیسیون سرمایه گذاری اتاق بازرگانی تهران و شخصیتی شناخته شده در بخش خصوصی کشور است. این گفتگو را باهم میخوانیم: پیام ساختمان: چرا به سرمایه گذاری بر طرح های فولادی علاقه مند شدید؟ ظرفیت تولید کارخانه های نورد (مقاطع فولادی) در ایران بالاست درحالیکه مواد اولیه متناسب با آن وجود ندارد . چرخه تولید فولاد بر این اساس که ابتدا باید سنگ آهن تولید شود سپس کنستانتره، گندله، آهن اسفنجی ، فولاد خام ( شمش) و در نهایت تولید مقاطع مرحله نهایی است، اما در ایران پیش از احداث کارخانه های تولید مواد اولیه (شمش) کارخانه های نورد ایجاد میکنیم. به بیان دیگر سرمایه گذاری کمتری در تولید مواد اولیه (شمش) انجام شده است. به همین دلیل وابستگی به واردات شمش داریم. اهمیت شمش فولاد تا جایی است که برخی کشورها صادرات آن را ممنوع کرده اند یا اگر اجازه صادرات بدهند، با چنان مالیات و عوارضی این کار انجام میشود که واردات آن سودآور نباشد. برای مثال کشور چین برای صادرات شمش مالیات 17 درصدی در نظر دارد و همان طور که میدانیم این کشور از بزرگ ترین واردکنندگان سنگ آهن است. پیام ساختمان: ساخت 7 طرح فولادی از کجا آغاز شد؟ معادن شناخته شده سنگ آهن ایران برای تولید 55 میلیون تن فولاد کافی میباشد، از این رو تولید فولاد از سنگ آهن اقدامی اساسی است. این در حالی است که فولاد از راهبردیترین مواد اولیه برای توسعه زیرساخت ها و نیز ساخت وساز هر کشوری است. اهمیت این امر تا جایی است که برخی کشورها علیرغم فقدان منابع معدنی در تولید فولاد تلاش میکنند. متأسفانه در طرح های صنعتی ایران با مشکل فقدان برنامه ریزی مواجه هستیم از این رو سؤالی که همیشه فکر را مشغول میکند این است که چرا اول زیرساخت ها را آماده نمیکنیم و بعد کارخانه را بسازیم؟ به جای اینکه اول کارخانه ای را بسازیم و بعد به دنبال انشعاب آب ،گاز ، برق و تلفن باشیم . پیام ساختمان: چه باید میکردند؟ باید از ابتدا معادن سنگ آهن را مکانیزه میکردیم و چرخه تولید فولاد را تا شمش فولادی توسعه میدادیم. این 7 طرح فولادی برای تأمین خوراک همان کارخانه های نورد است اما خود این طرح ها نیز به نظر من با چالش همراه است. مکانیابی 7 طرح فولادی به صورت خاصی تعجب برانگیز بوده است. برخی از آنها در محل هایی هستند که نه به محورهای مواصلاتی نزدیک است و نه به زیرساخت لازم دسترسی دارد. البته ضعف مکانیابی نه تنها برای طرح های فولادی بلکه در خیلی از موارد دیگر نیز میتوان دید. پیام ساختمان: به نظر شما چه مکانی برای ساخت کارخانه فولاد مناسب است؟ بهترین مکان برای ساخت کارخانه فولاد در مجاورت دریاست نه در محلی که کمبود آب وجود دارد زیرا تولید فولاد از صنایعی است که به آب فراوان نیاز دارد، بنابراین مناطق مرکزی کشور که با کمبود آب روبرو هستند مکان مناسبی برای احداث کارخانه فولادی نیست. برای مثال طرحی در دست بررسی است که آب را از بندرعباس با خط لوله به سیرجان منتقل کند. برای ایجاد پروژه فولادی به نظر من چرا به جای آوردن آب به کویر کارخانه فولاد را در کنار دریا نسازیم؟ علاوه بر آن برای انتقال مواد اولیه و محصولات، حمل ونقل دریایی بهترین وسیله است. البته موارد نادری نیز مانند فولاد هرمزگان وجود دارد که در مکان درستی احداث شده اما در خصوص 8 طرح فولادی چنین حقیقتی نادیده انگاشته شده است. پیام ساختمان: شاید دسترسی به ذخایر معدنی را در نظر داشته اند و اینکه با این کار، هزینه انتقال مواد اولیه مانند سنگ آهن به کارخانه فولاد را کاهش دهند؟ اولاً انتقال آب با خط لوله در چنین مسافتی بسیار گران تر از انتقال سنگ آهن میباشد و اصولاً هزینه بر و زمان بر است. حتی ممکن است کارخانه احداث شود اما هنوز آب به سایت کارخانه نرسیده باشد و ساخت فولاد هم بدون آب امکان پذیر نیست. پیام ساختمان: به نظر شما چرا این نکات کلیدی در مکانیابی در نظر گرفته نشده است؟ دلایلی را بیان میکنند مثلاً ایجاد اشتغال در مناطق مختلف یا اینکه در هر استانی کارخانه فولاد وجود داشته باشد، اما این نکته را هم باید در نظر داشت که تنها راه ایجاد اشتغال، کارخانه فولاد نیست. مضاف بر اینکه ساخت فولاد نیاز به کارشناس و متخصص علمی دارد و شما نمیتوانید در هر منطقه محرومی چنین افرادی را به وفور بیابید. این درست است که گفته میشود اشخاص به مرور زمان با کسب تجربه به چنین تخصصی میرسند اما با چه قیمتی. پیام ساختمان: آیا ساخت کارخانه در نزدیکی معادن برای دسترسی به سنگ آهن یا به دلیل قیمتِ کمترِ زمین در کویر نبوده ؟ بهتر است به جای ایجاد کارخانه فولاد نزدیک معدن، کارخانه های کنستانتره و گندله ساخته شود نه فولادسازی. مضاف بر اینکه سنگ آهن یک معدن بالأخره به پایان میرسد اما کارخانه فولاد چنانکه در مجاورت دریا باشد میتواند با اتمام ذخایر یا وجود هر نوع مشکلی در یک معدن از سایر نقاط دنیا سنگ آهن خود را تأمین کند. همچنین در چنین سرمایه گذاریهایی قیمت زمین ناچیز است. پیام ساختمان: میتوانید 8 طرح فولادی را نام ببرید همچنین بفرمایید کارفرمای این طرح ها کیست ؟ طرح ها شامل شادگان ، نی ریز ، قائنات ، سبزوار ، بافق ، بافت ، چهارمحال بختیاری و میانه است که طرح بافق را یک سرمایه گذار خصوصی خریده،. اما 7 طرح دیگر را شرکت» ام سیسی» از چین که قبلاً وزارت متالوژی چین بوده و شرکت «کی دی دی» از ایران پیمانکار و تأمین کننده فاینانس این پروژه ها هستند، کارفرما هم ایمیدرو میباشد. تاریخچه این طرح ها نیز چنین بود که 5 سال قبل شرکت ملی فولاد این پروژه ها را به مناقصه گذاشت. در آن زمان برای ما مسلم بود که به دلیل مشکلات تحریمِ پیش رو و عدم دسترسی به فاینانس های خارجی و فقدان سرمایه، این پروژه ها با اشکال مواجه خواهند شد. شرکت «کی دی دی» برنده اجرای دو تا از این هشت طرح شد. پیام ساختمان: چرا ؟ در آن زمان ما با توجه به آشنایی از توان و فناوری چینیها پیشنهاد کردیم که تجهیزات حساس و بسیار مهم از اروپا تأمین شود و بخشی از چین خریداریشده و بقیه تجهیزات در ایران ساخته شود تا هم هزینه ها کاهش یابد و هم امکان بهره مندی از فاینانس چینی در همین پروژه ها فراهم شود. اما مسئولین آن زمان این موضوع را رد و تاکید کردند که باید همه تجهیزات از اروپای غربی باشد. پیام ساختمان: با چین مشکلی داشتند؟ چون با صنعت چین آشنایی کامل نداشتند و به پیشنهاد ما نیز اعتماد نکردند. بر این نکته تاکید دارم که با نظارت بر ساخت، میتوان از چین تجهیزات باکیفیت تهیه نمود. در همه سفرها و بازدیدهایی که از صنایع چین داشتم دیده ام که صنایع این کشور در حال ساخت تجهیزات برای کشورهای پیشرفته هستند. علاوه بر آن کشور چین سالانه بیش از یک میلیارد تن ظرفیت تولید فولاد دارد از این رو نمیتوان گفت کشوری با چنین میزان تولید، از توان بالایی برای ساخت تجهیزات فولادی برخوردار نیست. پیام ساختمان: در نهایت چه شد؟ سرانجام بعد از 5 سال اتلاف وقت همان پیشنهاد اولیه ما اجرایی شد و در حال حاضر این طرح ها با فاینانس دولت چین در حال ساخت میباشد.