مشکلات آپارتمان نشینی

گروه معماری و دکوراسیون: خارج شدن خانه ها از فضایی که وسعت آن امروزه برای نسل جدید کمتر در تخیل میگنجد و تبدیل شدن آنها به خانه هایی در ابعاد کوچک تر، به گونه ای که هر خانه روی خانه ای دیگر بناشده، نمونه ای از زندگی را در خانه هایی به نام آپارتمان به وجود آورده است. نمونه ای که زندگی در آن خلاف زندگی در خانه های حیاط دار و بزرگ تابع قواعد و قانون خاص خودش است. قانون در کنار آپارتمان نشینی آپارتمان ها بنا به تعریف، واحدهایی از یک مجموعه ساختمانی هستند که در عرصه واحد، از یک پلاک ثبتی خاص با واحدهای مستقل با سند تفکیکی خاص و مجزا بنا شده اند.

با توجه به شروع ساخت وساز مجتمع های آپارتمانی از دهه 40 که تعداد آنها از تعداد انگشتان دست فراتر نمیرفت، قانون تملک آپارتمان ها در سال 1343 به تصویب رسید و آیین نامه اجرایی آن نیز چهار سال بعد یعنی 1347 تدوین شد.اصلاح آیین نامه اجرایی آپارتمان ها در دهه 60 در حالی مورد بازبینی مجدد قرار گرفت که مردم در این دهه به زندگی در آپارتمان روی آورده و در کشاکش زندگی در آنها با مشکلات مختلفی روبه رو شده بودند.

سنت آپارتمان نشینی

مشکلات زندگی آپارتمانی از زمانی آغاز شد که خانواده ها همچنان پیرو زندگی سنتی خود در خانه های حیاط دار بودند؛ به گونه ای که صحبت کردن با صدای بلند، رفت وآمد در هر زمان از شبانه روز، بلندی صدای تلویزیون، رادیو و ضبط صوت تا آن میزان که تمایل دارند و بسیاری از نمونه های دیگر، با این تفکر که چهاردیواری اختیاری است، همچنان بر آن شیوه زندگی سنتی پا فشاری میکردند، بدون آنکه توجهی به حقوق همسایه دیوار به دیوار یا همسایه طبقه پایین یا بالایی خود داشته باشند.

مردم ما اگر چه از خانه های حیاط دار به آپارتمان چند طبقه کوچ کرده اند، اما نمیتوانند در خانه های خود آرام بگیرند. آنها یا از مزاحمت همسایگان در عذاب هستند یا موجب مزاحمت همسایگان دیگر میشوند. به طوری که معتقدند پولش را داده اند و هرگونه که بخواهند، میتوانند زندگی کنند و شاید هم به این دلیل است که از سکونت در آپارتمان ناراضی به نظر میرسند اما در دنیای امروز با افزایش روبه رشد جمعیت، تنها راه کنار آمدن با این موضوع، داشتن فرهنگ و قوانین آپارتمان نشینی است یا اینکه از شهر خارج و در شهرک های اطراف ساکن شوند.

قانون و فرهنگ

فرهنگ، جزو لاینفک هر زندگی آپارتمان نشینی بوده و نادیده گرفتن این بخش مهم در زندگی آپارتمانی به وجود آورنده بخش بزرگی از مشکلات اجتماعی و معضلات روانی در این محدوده است. رسیدن به یک فرهنگ واحد در هر مجموعه آپارتمانی در حالی است که هر خانواده ساکن در هر واحد مسکونی فرهنگ آپارتمانی خاص خودش را دارد و همسو و همراه کردن همه فرهنگ ها با یکدیگر در یک فرهنگ در عرصه عمل کاری غیرممکن به حساب میآید.با این حال وارد شدن و زندگی کردن در مجتمع های آپارتمانی دو اصل بدیهی است: با توجه به محدودیت های زندگی آپارتمان نشینی، نخست باید رعایت حقوق دیگران مهم شمرده شود و دیگر آنکه در انتظار رعایت حقوق و قوانین از جانب دیگران نباشید.

فرهنگ آپارتمان نشینی و مشکلات آن

به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، مشکلات آپارتمان نشینی و اختلاف میان همسایگان در نتیجه نادیده گرفتن این دو نکته اساسی است که به وجود میآید. به گونه ای که آنها در یک جمع بندی ساده معتقدند؛ توافق نداشتن ساکنان در نحوه استفاده از مشاعات، وجود سلیقه های گوناگون، فرهنگ ها و اختلاف محسوس اجتماعی میان ساکنان، نبودن ضوابط و مقررات مدرن برای طراحی، ساخت و بهره برداری از مجتمع ها، بیتوجهی ساکنان به حقوق همسایگان و الزام نداشتن آنها به جبران خسارت های احتمالی تنها بخشی از این مشکلات بوده یا باعث ایجاد مشکلات است.

فرهنگ آپارتمان نشینی با توجه به آداب، قواعد و الزام های زندگی در محیط جمعی یعنی آپارتمان نشینی معنا و مفهوم پیدا میکند و دوری از آن باعث بالا رفتن مشکلات اجتماعی میشود که خود را در اعتراض ها و شکایت های گوناگون در کلانتریها و دادسراها نشان میدهد.شکایت و دادرسی بر اساس آنچه حق قانونی به حساب میآید، تنها یک روی سکه است و روی دیگر را باید در کاسته شدن از ارزش همسایه و همسایه داری جست وجو کرد. همسایه ای که در فرهنگ کهن، احادیث و آموزه های دینی ما برای آن سفارش های بیشماری شده است.یکی از مزایای ارتباط و دوستی با همسایه ایجاد امنیت و آرامش برای مسلمانان در یک شهر توسط خود مردم است. در روایات داریم که 40 خانه پهلویی، 40 خانه عقبی و 40 خانه جلویی به عنوان همسایه محسوب میشوند. چنانچه از حضرت رسول (ص) روایت داریم که فرمودند؛ اگر ستم نبود، میگفتم همسایه از همسایه ارث میبرد. لازم به ذکر است؛ ارتباط با همسایه و حقوقی که همسایه بر همسایه دارد را میتوان در چارچوب مسایل اخلاقی حل و فصل کرد.