هوشمندسازی

گروه تاسیسات: روش های کنترل تاسیسات و شرایط محیطی ساختمان ها و اماکن همواره دستخوش دگرگونی بوده و با ظهور تجهیزات الکترونیکی نوین به سرعت در حال توسعه است. با وجود سیستم های هوشمند، نظارت بر بخش های مختلف ساختمان به سهولت امکان پذیر می شود. در این شیوه با هدف تامین محیطی کارا، هوشمند و پاسخگو برای ساکنین از یک سو و بهینه سازی مصرف انرژی و کاهش هزینه های تعمیر و نگهداری از سوی دیگر و با دیدگاه نظارت و مدیریت مبتنی بر بسترهای فناوری اطلاعات و ارتباطات، شاهد دگرگونی بزرگی در صنعت ساختمان خواهیم بود. گزارش ذیل در راستای معرفی سیستم های هوشمند در ساختمان و شناخت بازار تجهیزات و خدمات هوشمندسازی تهیه شده است، با ذکر این نکته که مطالب عنوان شده صرفاً نظرات مخاطبان بوده و الزاماً دیدگاه نشریه نمی باشد.

مقدمات اولیه هوشمندسازی

اولین گام در هوشمندسازی ساختمان، شناخت سازه و چگونگی کاربرد آن است. به عبارت دیگر، هوشمندسازی با توجه به نوع ساختمان و چگونگی استفاده از آن مشخص می شود. این موضوع در ساختمان های مختلف مسکونی، اداری و تجاری متفاوت بوده و نوع سیستم های تاسیساتی مورد استفاده نیز در اجرای هوشمندسازی بسیار تاثیرگذار است.
مصطفی کرک آبادی، مدیرعامل شرکت حفاظ گستر صبا، ضمن بیان این مطلب به خبرنگار پیام ساختمان می گوید: در بخش مسکونی می توان هوشمندسازی را به صورت جداگانه و یا تلفیقی از سیستم های ایمنی و حفاظتی در ابعاد کوچک به کار برد، ولی در ساختمان های تجاری و اداری این کار در ابعاد وسیع تر و چندمنظوره انجام می شود. اگرچه استفاده منفرد و یکپارچه سیستم های هوشمند با توجه به نوع کاربری ساختمان متفاوت است، ولی در حالت کلی، مدیریت و هوشمندسازی یکپارچه سیستم های تاسیساتی در اولویت است.
وی ادامه می دهد: برای شروع هوشمندسازی ساختمان ابتدا باید با شرکت های فعال در این زمینه مشورت کرد. ساختمان ها در مرحله اول مورد بازبینی و کارشناسی قرار می گیرند. در حالت معمول افزایش ایمنی استفاده از سیستم های تاسیساتی در اولویت بوده و حداقل تجهیزات در این خصوص نصب سیستم های ضدسرقت و اعلام و اطفای حریق است. در کنار این موضوع، نصب سیستم های اعلام سرقت و کنترل کننده های تردد جایگاه ویژه ای دارند.
کرک آبادی تاکید می کند: هوشمندسازی یک سری از تجهیزات ساختمانی اجباری و سری دیگر اختیاری است که با نظر مالک یا کارشناس تاسیسات انجام می شود. با این حال نمی توان بین مقوله ایمنی و حفاظت تفاوت قائل شد زیرا دو مقوله موازی هم هستند و در کنار هم امنیت ساختمان را تضمین می کنند. تنها در بحث استفاده از تجهیزات، نوع ساختمان و همچنین تقاضای مالک ممکن است به یکی از این موارد کمتر بها داده شوند.

هزینه های هوشمندسازی

هیچ کس نمی تواند به طور صریح در مورد هزینه هوشمندسازی یک ساختمان قبل از اجرا نظر دهد زیرا متناسب با نوع ساختمان و تجهیزات مورد نظر، قیمت ها تغییر می کند. به اعتقاد مدیرعامل شرکت حفاظ گستر صبا، تعیین هزینه هوشمندسازی ساختمان مربوط به زمانی است که کارشناس هوشمندسازی، پس از ملاحظه ساختمان، تجهیزات لازم را مشخص کرده است. با این حال نمی توان تجهیزات هوشمندسازی ساختمان را به صورت یک پکیج کامل خریداری کرد، بلکه هر کدام از تجهیزات به صورت جداگانه و با توجه به تقاضای مالک و نیاز ساختمان و از همه مهمتر نظر کارشناس خریداری می شوند. طبیعتاً خدمات پس از فروش و نصب را هم شرکت های مجری بر عهده دارند و در صورت ایجاد مشکل خدمات لازم را ارائه می دهند.

طراحی و اجرای هوشمندسازی

علیرغم اینکه صنعت هوشمندسازی در دنیا بیش از 100 سال قدمت دارد ولی در ایران بسیار جوان بوده و از یک دهه پیش رواج یافته است. هم اکنون شرکت های مختلفی در این زمینه فعالیت داشته و خدمات لازم را ارائه می دهند. البته هر کدام از تجهیزات هوشمندسازی با توجه به نیاز ساختمان و تقاضای مالک، خریداری می شوند.
محمد محمدی، مدیر فنی شرکت خانه هوشمند ایران، به خبرنگار پیام ساختمان می گوید: کار ما طراحی و اجرای پروژه های هوشمندسازی در ساختمان های کشور است و متناسب با نیاز پروژه، تجهیزات لازم را پیشنهاد می دهیم و طبق پیشنهاد مالک و با هماهنگی مهندس برق عمل می کنیم. گاهی اوقات سازنده می خواهد از طریق هوشمندسازی امکانات رفاهی ساختمان را افزایش دهد.
وی تاکید می کند: اصولاً مالکان ساختمان، هوشمندسازی سیستم های روشنایی را در اولویت قرار می دهند. در کنار آن، استفاده از سیستم های ارکاندیشن، مدیریت نور و صدا، مولتی مدیا و کنترل تردد می تواند در قالب سیستم هوشمندسازی قرار گیرند. همه اینها به سلیقه مالک ساختمان بستگی دارد و اینکه چگونه می خواهد ساختمان خود را هوشمند کند و چه میزان هزینه برای این کار در نظر گرفته است.
به اعتقاد مدیر فنی شرکت خانه هوشمند ایران، علیرغم توسعه جهانی صنعت هوشمندسازی، در کشور ایران به عنوان یک کالای لوکس مطرح است و عده معدودی از شرکت ها و مالکان ساختمان ها از این سیستم استفاده می کنند. مهمترین مانع فراگیری سیستم های هوشمند در کشور گران بودن هزینه های خرید و نصب سیستم هاست در حالی که اگر استفاده از این سیستم ها در ساختمان های کشور فراگیر شود در بحث ایمنی و صرفه جویی انرژی بسیار تاثیرگذار خواهد بود. خوشبختانه با تبلیغات و آموزش های خوبی که در حال حاضر انجام می شود می توان انتظار داشت در آینده نزدیک استفاده از این سیستم ها فراگیر شود.

تهویه مطبوع و هوشمندسازی

هوشمندسازی سیستم های تهویه مطبوع در سال های اخیر به شدت مورد توجه مردم و مسئولان قرار گرفته است. بنابراین در صورت استفاده گسترده از این تکنولوژی شاهد صرفه جویی قابل توجه در مصرف انرژی خواهیم بود.
امیرعلی یوسفی، مدیر فروش شرکت محیط آسایش به خبرنگار پیام ساختمان می گوید: ما به طور خاص در بخش مدیریت مصرف سیستم های تهویه مطبوع تمرکز کردیم و می خواهیم استفاده از سیستم های پیشرفته هوشمندسازی را در ساختمان های کشور رواج دهیم. البته اگر مالک ساختمانی بخواهد ساختمان را به طور کامل هوشمند کند در سایر بخش ها از جمله ایمنی و حفاظت هم ورود می کنیم. یوسفی تاکید می کند: هوشمندسازی سیستم های تهویه مطبوع نیازمند بسترسازی مناسب است. بر این اساس تاسیسات ساختمانی باید به نوعی انتخاب و نصب شوند که قابلیت کنترل دقیق را داشته باشند. طراحی در این خصوص خیلی مهم است، کسی که ساختمان را طراحی می کند باید یک دید کلی در خصوص بی.ام.اس داشته باشد. در این صورت احتمال صرفه جویی در مصرف انرژی بیشتر است و می توان سیستم های دیگری را در کنار تجهیزات تاسیساتی به کار گرفت.
وی ادامه می دهد: اجرای صحیح هوشمندسازی ساختمان به چگونگی انجام پروژه ها بستگی دارد و اینکه در کجای کار ورود می کنیم. برای این منظور هماهنگی با مهندسان طراح و تاسیسات بسیار مهم است تا مسیرها و مکان های مناسب برای نصب سیستم ها به درستی مشخص شوند. اگرچه در ساختمان های از قبل ساخته شده هم این قابلیت وجود دارد ولی بهتر این است که در مرحله طراحی ساختمان ورود کنیم تا کیفیت و سرعت کار افزایش پیدا کند. اگر بعد از اتمام پروژه وارد عمل شویم به طور کامل نمی توانیم اهداف هوشمندسازی را برآورده کنیم زیرا پیاده سازی کامل سیستم های هوشمند در ساختمان نیازمند اجرای کار از پایه است ولی مسئله اصلی، راضی بودن کارفرما برای اجرای پروژه هوشمندسازی است.

فرهنگ سازی برای هوشمندسازی

مدیر فروش شرکت محیط آسایش می گوید: قبل از هدفمندی یارانه ها به علت ارزان بودن هزینه انرژی، بسیاری از کارفرمایان و مالکان ساختمان ها به هوشمندسازی توجه نداشتند ولی در حال حاضر با توجه به افزایش هزینه های انرژی و ضرورت مدیریت مصرف، هوشمندسازی ساختمان های کشور بسیار توجیه پذیر شده است.
به اعتقاد یوسفی، سنت گرایی در تاسیسات باعث دور شدن از هوشمندسازی شده است در حالی که حداقل می توانستیم موتورخانه های ساختمان را هوشمند کنیم ولی مسئله این است که هنوز برای استفاده از تجهیزات هوشمند در ساختمان های کشور فرهنگ سازی نشده است. از طرف دیگر، مهندسان مشاوری که کارفرمایان برای پروژه های عمرانی می گیرند با مقوله هوشمندسازی و استفاده از تجهیزات مربوطه آشنایی ندارند. در حالی که لازم است کارفرمایان در کنار مهندسانی که برای بخش های مختلف معماری، سازه و تاسیسات استخدام می کنند از مشاور هوشمندسازی پروژه هم استفاده کنند تا با حضور در کنار مهندسان مکانیک و برق بهینه سازی انرژی و اجرای سیستم های نوین را اشاعه دهد. حتی اگر مبالغ بیشتری برای هوشمندسازی پرداخت شود در کنار هزینه های دیگر ناچیز است و با توجه به مزایای فوق العاده در کوتاه ترین زمان ممکن قابل بازگشت خواهد بود.