خطر فرونشست زمین در پنج منطقه تهران

به گزارش پیام ساختمان، نگرانی ها از فرونشست زمین در تهران تا حدی است که به گفته رییس کمیسیون کشاورزی، آب و صنایع غذایی اتاق تهران، برخی گزارش ها نشان می دهد که سرعت سالانه نشست زمین در دشت تهران در برخی نقاط به 36 سانتی متر در سال رسیده است. فرونشست زمین در دشت ورامین به گفته کاوه زرگران، برداشت بیش از حد مجاز از منابع آب زیرزمینی، از دلایل اصلی ایجاد فرونشست در بیشتر دشت های کشور اعلام شده است و گزارش ها حاکی از آن است که هم اکنون دشت کبودرآهنگ همدان، ورامین، نظرآباد، دشت تهران، دشت مشهد و نیشابور، دشت های استان کرمان، اصفهان و قزوین در شرایط بحرانی ایجاد فروچاله ها و فرونشست قرار دارند. به طور نمونه در دشت کبودرآهنگ همدان طی دوره 28 ساله معادل 41.89 متر و افت متوسط سالانه طی این دوره آماره معادل 1.50 متر نشست رخ داده است. وی با استناد به برخی گزارش های مطالعاتی، تصریح کرد که گستره نشست دشت شهریار بیشترین سرعت را تجربه کرده و بخش هایی از مناطق 16 تا20 تهران را در برگرفته و در معرض ریسک بالا قرار داده است. رییس کمیسیون کشاورزی، آب و صنایع غذایی اتاق تهران افزود: سالانه دو متر سطح آب های زیرزمینی نزدیک به 60 دشت اصلی در مرکز ایران افت می کند و این در حالی است که وجود چاه های غیرمجاز در کنار استفاده بی رویه از منابع آب زیرزمینی، این بحران را تشدید کرده است. به گفته زرگران، در حال حاضر تعداد 15 هزار حلقه چاه عمیق در استان تهران گزارش شده و آماری از چاه های غیرمجاز استان در دسترس نیست. او، مدیریت مصرف آب و پایش آن، مدیریت یکپارچه شهری و نیز پایش اطلاعات در این بخش را از جمله راهکارهای جلوگیری از پیشرفت فرونشست زمین در کشور عنوان کرد. رییس کمیسیون کشاورزی و آب اتاق تهران در خصوص فرونشست زمین در استان تهران گفت: جنوب تهران به طور جدی با مخاطرات نشست زمین مواجه است و بررسی ها و گزارش های مطالعاتی نشان می دهد که در میان مناطق 22 گانه تهران، در مناطق شمالی و به طور کلی در شهر تهران دو عامل برای فرونشست وجود دارد که عامل اول فرسودگی تاسیسات شهری از جمله فرسودگی لوله های آب و نشت آب و در نتیجه نشست زمین ناشی از این عامل است و عامل دیگر حفاری های صورت گرفته از جمله شبکه مترو است که در چند ماه گذشته با چند مورد از این فرونشست ها در شهر تهران مواجه بودیم. اما در سایر مناطق که عمدتا در جنوب تهران واقع است، به دلیل افت آب های زیرزمینی، و آثار تکتونیکی آن نشست زمین خطری جدی محسوب می شود و باید به آن توجهی فوق العاده کرد. به گفته زرگران، طبق بررسی ها، مناطق 16، 17، 18، 19 و 20 شهرداری تهران و شهرهای اسلامشهر، شهریار، چهاردانگه، نسیم شهر، صباشهر و کهریزک تحت تاثیر فرونشست دشت تهران قرار دارند. وی ادامه داد: در منطقه وسیعی از جنوب غرب تهران به مساحت حدود 600 کیلومتر مربع، پدیده نشست زمین رخ داده و این نشست کردن همچنان ادامه دارد و این در حالی است که حداکثر میزان نشست در برخی از مناطق دشت تهران نیز 36 سانتی متر گزارش شده است. لوله زایی چاه ها در اثر نشست دشت ها و کاهش سطح آب زیرزمینی رییس کمیسیون کشاورزی، آب و صنایع غذایی اتاق تهران، یکی از مهم ترین دلایل ایجاد فرونشست زمین را برداشت اضافی از آب های زیرزمینی دانست و گفت: تبعات فرونشست زمین در دشت تهران منجر به افزایش ریسک تخریب تاسیسات زیربنایی و فرونشست در شبکه های گاز در این منطقه شده است. کاوه زرگران به طرح مطالعاتی صورت گرفته بر دشت تهران اشاره کرد و گفت: مطابق آن حدود 25 کیلومتر از طول کمربندی آزادگان، حدود 28 کیلومتر از طول اتوبان قم، حدود 21 کیلومتر جاده ساوه و بزرگراه بهشت زهرا که همگی این نقاط به عنوان اصلی ترین محورهای جابه جایی کالا و مسافر در استان تهران شناخته می شود، با پتانسیل فرونشست مواجه است. (ریسک فرونشست در معابر، اتوبان ها و جاده های مواصلاتی شهر و دشت جنوبی تهران. از جمله 25 کیلومتر از کمربندی آزادگان، 28 کیلومتر از اتوبان قم و حدود 21 کیلومتر از اتوبان ساوه در این محدود قرار گرفته است). وی افزود: خروجی های راه آهن تهران-جنوب و تهران- تبریز، شاخه های جنوبی مترو به سمت اسلامشهر و حرم مطهر حضرت امام خمینی، و همچنین بخش هایی از خطوط مترو در مرکز شهر و نیز بخشی از فرودگاه مهرآباد تهران، در این محدوده مخاطره آمیز قرار می گیرد. (ریسک فرونشست در مسیر راه آهن: خروجی های راه آهن تهران-جنوب و تهران-تبریز در این محدوده واقع است). رییس کمیسیون کشاورزی و آب تهران با اشاره به اهمیت پدیده فرونشست در دشت تهران گفت: در کل، حدود 120 کیلومتر خط راه آهن و 25 کیلومتر از خطوط مترو، حدود 200 کیلومتر اتوبان های بین شهری، حدود 2300 کیلومتر راه ها و معابر شهری و بین شهری اصلی و فرعی، 2 انبار مواد نفتی و سوختی و 44 جایگاه پمپ بنزین و 15 جایگاه پمپ گاز، 7 ایستگاه گاز، 30 کیلومتر طول لوله نفت و نیز بیش از 70 کیلومتر خطوط فشار قوی و بیش از 200 کیلومتر خطوط اصلی گاز در محدوده خطر (ریسک) فرونشست تهران قرار دارد. ریسک فرونشست در شبکه گاز تهران (ریسک فرونشست در خطوط متروی تهران: شاخه های جنوبی مترو به سمت اسلامشهر و حرم مطهر و همچنین بخش هایی از خطوط مترو در مرکز شهر در این محدوده واقع شده است). بحران فرونشست زمین در جنوب تهران به گزارش روابط عمومی اتاق تهران، در ادامه این نشست جواد میبدی، مدیرکل دفتر نظام های بهره برداری و حفاظت آب و آبفای وزارت نیرو طی گزارشی، به بیان دلایل پیدایش فرونشست زمین در دشت تهران پرداخت و راهکارهایی که این وزارتخانه برای جلوگیری از تشدید آن دار، پرداخت. میبدی به اقدامات وزارت نیرو در پیشگیری از وقوع فرونشست زمین در دشت تهران اشاره کرد و احیا و تعادل بخشی منابع آب های زیرزمینی را از آن جمله این اقدامات دانست و افزود: متاسفانه برخی اقدامات مجلس شورای اسلامی در دوره های گذشته منجر به تشدید این بحران شد به طوری که در سال 84 با تصویب قانونی، حق النظاره از صاحبان چاه های مجاز را مجانی کرد. او افزود: برای اجرای هرچه بهتر طرح احیا و تعادل بخشی منابع آب های زیرزمینی، بسترهایی آماده شده است از آن جمله، پیگیری تعیین میزان آب قابل برنامه ریزی در 609 محدوده مطالعاتی در قالب 75 درصد آب تجدیدپذیر برای مصارف کشاورزی، صنعتی، شرب و بهداشت، تهیه سند مدیریت پایدار آب شرب کلان شهرهای کشور با همکاری شورای عالی امنیت ملی کشور و همچنین، تدوین برنامه برای مدیریت و مصرف کودهای شیمیایی و سموم. میبدی به پروژه های مربوط به وزارت نیرو در خصوص کاهش فرونشست در کشور اشاره کرد و گفت: پروژه حفر چاه پیزومتری در دشت های کشور، نصب تجهیزات اندازه گیری منابع آب برای پیزومترها و چاه های اکتشافی دشت های کشور با هدف تکمیل شبکه پایش، تهیه بیلان و بهنگام سازی بانک اطلاعاتی محدوده مطالعاتی کشور، ایجاد و استقرار بازار محلی آب در کشور، خرید چاه های کم بازده کشاورزی ساماندهی شرکت های حفاری از آن جمله بوده است.