هدفمندی در غبار تورم

مهندس اکبر ترکان شخصیت شناخته شده صنعت ساختمان و نفت کشور است که مسئولیت های متعددی را در وزارت خانه ها و سازمان های مختلف دولتی و خصوصی در طول 30 سال اخیر بر عهده داشته است.تصدی وزارت خانه های دفاع و راه و ترابری(68 تا76)در دولت هاشمی،استاندار هرمزگان و ایلام(60 تا64)،مدیرعامل سازمان صنایع دفاع(64 تا 68)رئیس هیئت عامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران(76 الی80)مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس،معاون برنامه ریزی وزارت نفت(80 تا 88)و... بخشی از سوابق و مسئولیت های اجرایی ترکان را تشکیل می دهد.وی دارای مدرک کارشناسی ارشد مدیریت از مرکز آموزشی مدیریت دولتی است،حوزه مطالعات تخصصی وی حمل و نقل،صنعت،نفت و گاز پتروشیمی می باشد و در حال حاضر به عنوان مشاور مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام و همچنین مدیر گروه پژوهشی امور زیربنایی این مرکز مشغول فعالیت می باشد.مهندس ترکان به مباحث ساختمانی و به خصوص بهینه سازی انرژی علاقه و توجه ویژه ای دارد.وی حتی در انتخابات ششمین دوره انتخابات هیئت مدیره سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران شرکت کرد و هم اکنون عضوهیات مدیره این سازمان است.پیام ساختمان در فرصتی مغتنم و با توجه به در پیش بودن یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری،پیرامون آثار هدفمندی یارانه ها و بهینه سازی انرژی در ساختمان گفتگوی مفصلی با این مدیر باسابقه و تئورسین اقتصادی کشور ترتیب داده است. پیام ساختمانبا توجه به تخصص جنابعالی در بحث مدیریت، بفرمایید بهینه سازی منابع انرژی کشور اکنون در چه جایگاهی قرار دارد؟ تصور بر این بود؛ پس از اجرای قانون هدفمند کردن یارانه ها، عامل موثری در اصلاح الگوی مصرف به نام قیمت اثرات خود را برجای می گذارد،ولی در عمل،قانون هدفمندی یارانه ها آنطور که قانون گذار تدوین کرده اجرا نشد و با اجرای سلیقه ای به اهداف خود نرسید.در حالی که قرار بر این بود 50 درصد از درآمد حاصل از هدفمندی یارانه ها به خانواده ها تعلق گیرد، 30 درصد به بنگاه های اقتصادی داده شود و 20 درصد هم صرف امور عمومی شود. بر اساس گزارش معاون اقتصادی مرکز تحقیقات استراتژیک، درآمد 15 ماه اول 24 هزار میلیارد تومان بود که نصف این میزان باید به خانواده ها داده می شد ولی در عمل50 هزار میلیارد تومان به خانواده ها اختصاص یافت، صنعت و امور عمومی هم فراموش شدند.به این ترتیب فاصله بین 24 هزار میلیارد تومان و 50 هزار میلیارد تومان از مبادی غیرقانونی تأمین شد در نتیجه اصلاح الگوی مصرف که قرار بود از مردم پشتیبانی کند، مسکوت ماند.از طرف دیگر افزایش درآمدی هم که برای مردم ایجاد شد با افزایش تورم از بین رفت. خوب است بدانید؛ سطح عمومی قیمت ها از سال 83 تاکنون بیش از 4 برابر افزایش یافته است. بر اساس گزارش بانک مرکزی، شاخصی که در سال 83 به میزان 100 بوده ، در حال حاضر به بالای 400 رسیده است؛ به این معنی که حدود 5 برابر سطح عمومی قیمت ها افزایش یافته است.بنزین 100 تومانی در زمانی با دلار 800 تومانی عرضه می شد ولی حالا بنزین 700 تومانی با دلار 3هزار تومانی همان رابطه را دارد.هر دوی آنها یک هشتم دلار هستند.بنابراین قیمت بین المللی بنزین نسبت به سال 83 ارزان تر شده است.این ارزان شدن بنزین ضد اهداف قانون پیش بینی شده هدفمندی بود.در حالی که اگر اثر قیمتی مشخص بود همه به سمت اصلاح سیستم های تاسیساتی می رفتند.از آنجا که اثر قیمتی با تورم خنثی شده است ضرورتی برای این کار وجود ندارد.یکی از عوامل تورم اقدامات نابه جایی است که در تخصیص منابع انجام می شود و افزایش حجم نقدینگی کشور را به دنبال دارد.همه ابن موارد در کنار هم قرار گرفتند و شرایطی حاصل شده که اکنون شاهد آن هستیم. پیام ساختمانشما به بحث هدفمندی یارانه ها اشاره کردید؛ به نظر شما چه میزان از این طرح اجرایی شده و اثرات آن در چه بخش هایی مشهود است؟ در اصل به مفاد قانون هدفمندی یارانه ها عمل نشده است.از قانون هدفمندی یارانه ها فقط پرداخت نقدی به خانواده ها را شاهد بودیم که منابع تأمین آن هم قانونی نبود.باید دلیل عدم اجرای درست هدفمندی را از متولیان آن پرسید ولی این کار به لحاظ قانونی و حرفه ای غلط است.البته من با قانونی که مجلس تصویب کرده موافق هستم ولی اینکه سلیقه ای بخش هایی از قانون را اجرا کنیم به هیچ وجه مورد قبول نیست. پیام ساختمانظاهراً تمرکز اصلی دولت در هنگام اجرای طرح هدفمندی بر اصلاح مصرف انرژی در خانواده ها و بهینه سازی انرژی در ساختمان های کشور بود،آیا این اهداف در عمل محقق شده است؟ از آنجا که قانون از ابتدا درست اجرا نشده است در عمل توفیقی نداشتیم.ضمن اینکه ساختمان های کشور همچنان مشکل ساختاری دارند. تنها در ساختمان های نوساز مبحث 19 مقررات ملی ساختمان تا حدودی اجرا شده است،هرچند نسبت به قبل وضعیت بهتری دارند ولی هنوز با نقطه مطلوب بهینه سازی فاصله داریم. پیام ساختماناگر بخواهیم چرخه تولید انرژی را به سه بخش تولید،توزیع و مصرف خلاصه کنیم با دیدگاه منصفانه در کدام بخش موفق بودیم؟ بخش های مهم مصرف کشور به چهار حوزه مسکونی،نیروگاهی،صنعت و حمل و نقل تقسیم می شود.در بخش حمل و نقل راه اندازی ایستگاه های سی.ان.جی،توسعه ناوگان عمومی،راه اندازی خطوط بی.آر.تی و مترو قابل تحسین است. در بخش نیروگاهی تعدادی از آنها از حالت گازی به سیکل ترکیبی تبدیل شدند که اقدام ارزشمندی است و باید از مقامات وزارت نیرو تشکر کنیم. از طرف دیگر در بخش جلوگیری از اتلاف برق در شبکه های توزیع موفق نبودیم. البته سرقت برق هنوز هم ادامه دارد و در مقابل تلفات شبکه، رقم بالایی را به خود اختصاص داده است.در بخش خانگی قسمتی از مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان اجرا شده که ساختمان های جدید را شامل می شود که در جای خود قابل تقدیر است ولی کافی نیست ولی قسمت بر زمین مانده؛بهسازی ساختمان های از قبل ساخته شده است و برای این منظور کارهای حمایتی و تشویقی لازم است.ورود شرکت های خدمات انرژی«اسکوها»برای تسریع بخشیدن به این مسئله ضروری است. پیام ساختمانبه این ترتیب به فعالیت های دولت در بخش حمل و نقل نمره قبولی می دهید. در برخی از بخش ها اینگونه است ولی در مقابل باید به کارهای انجام نشده هم توجه کرد؛ دیزلی کردن 50 درصد از خودروها در حوزه حمل و نقل،بزرگ ترین کار انجام نشده دولت است.در حالی که بازدهی موتور دیزلی 42 درصد و بازدهی موتور بنزینی 24 درصد است. موضوع بعدی توسعه ناقص شبکه ریلی بین شهری کشور است. آقایان ادعا کردند؛ ما 10 هزار کیلومتر راه آهن احداث می کنیم ولی در عمل چنین چیزی را شاهد نیستیم.راه آهن کرمان–زاهدان و اصفهان-شیراز زمانی شروع شد که من وزیر راه بودم.البته وزرای دولت آقای خاتمی هم زحمت کشیدند.این در حالی است که در چند سال اخیر درآمدهای نفتی کشور افسانه ای بود. پیام ساختمانبا این تفاسیر،مهندسان ما کجای این چرخه قرار دارند آیا توانستند به وظایف خود عمل نمایند؟ مهندسان ما در بخش طراحی،نظارت و اجرای ساختمان های شهری فعالیت خوبی دارند و نظام مهندسی ساختمان ابزار اجرایی نیرومندی است که می تواند در راستای اجرای سیاست های اقتصادی دولت موثر باشد.به نظر من سواد مهندسی کشور در سطح خوبی قرار دارد و با اتکا به آن می توانیم کارهای ضروری و عقب افتاده را انجام دهیم.به عبارت دیگر ظرفیت مهندسی کشور آماده است ولی سازمان هایی باید باشند که این ظرفیت بالقوه را به بالفعل تبدیل کنند. پیام ساختمانشما به شرکت های خدمات انرژی اشاره کردید،برای اینکه بتوانیم خدمات آنها را در جامعه گسترش دهیم به چه اقداماتی نیاز داریم؟ باید قانونی کار کنیم و منابع لازم برای اجرای این کار را فراهم نماییم.منابع مالی یا باید از بخش هدفمندی یارانه ها تأمین شود یا اینکه مصرف کننده ها هزینه ها لازم را بپردازند که از طریق اصلاح قیمت امکان پذیر می شود.ولی از آنجا که آثار اصلاح قیمت ها با تورم خنثی شده است لذا منابعی وجود ندارد و برای مصرف کننده توجیه پذیر نیست.قانون هدفمندی مصوب کرده بود؛ 30درصد منابع هدفمندی به بنگاه ها تعلق گیرد در این بخش باید جایی برای حمایت از شرکت های«اسکو»در نظر گرفته می شد.به این ترتیب که بخشی از هزینه اصلاح الگوی مصرف هر خانواده ای را دولت پرداخت می کرد و بخشی را هم خودشان. پیام ساختماندر شرایط فعلی مدیریت منابع انرژی در ساختمان چگونه امکان پذیر می شود؟ اجرای مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان باید با جدیت دنبال شده و بدون اجرای این مبحث به هیچ وجه پایان کار ساختمان صادر نشود.البته مبحث نوزده نیازمند اصلاحات است و باید با توجه به شرایط فعلی ارتقاء پیدا کند.در خصوص اصلاح ساختمان های فعلی و از قبل ساخته شده هم باید بر اساس کمک 30 درصدی هدفمندی عمل کنیم؛ به این معنی که بخشی را دولت و بخشی را هم مردم تقبل کنند تا بتوانیم مصرف انرژی را در ساختمان مدیریت کنیم.