پرهیز از خام فروشی نفت

واپسین روزهای دولت دهم را در حالی سپری می کنیم که خبرهای داغ حوزه هدفمندی یارانه ها و افزایش قیمت انرژی همچنان نقل محافل است. تک نرخی شدن قیمت سوخت تازه ترین خبری بود که انتشار آن، واکنش های متفاوت کارشناسان حوزه اقتصاد و انرژی را به دنبال داشت. این در حالی است برای جلوگیری از تورم فزاینده اقتصادی تک نرخی شدن ارز هم پیشنهاد شده است. پیام ساختمان به منظور واکاوی بیشتر این طرح و اثرات احتمالی آن در جامعه با مهندس سید عماد حسینی، مشاور عالی مرکز مطالعات بین المللی انرژی گفتگو کرده است، کسی که به عنوان نماینده و سخنگوی کمیسیون انرژی، در دوره هشتم مجلس حضور داشته و با مسائل این حوزه آشنایی کامل دارد. *تک نرخی شدن قیمت سوخت به منظور ساماندهی جایگاه های عرضه، موضوعی است که به تازگی پیشنهاد شده است، در خصوص اثرات اجرای این طرح صحبت کنید. این طرح از زاویه هدفمندی یارانه ها قابل بررسی است. در حال حاضر موضوعات مربوط به حامل های انرژی با هدفمندی یارانه ها گره خورده و با افزایش نرخ ارز هزینه های تولید دچار مشکل شده است. شرایطی که ما قبل از هدفمندی یارانه ها داشتیم با شرایط فعلی قابل مقایسه نیست. فاز اول هدفمندی یارانه ها در حالی با افزایش قیمت بنزین و سایر حامل های انرژی همراه شد که قرار بود یارانه های انرژی به صورت هدفمند بین مردم توزیع شود و استفاده کنندگان از این یارانه ها بخشی از هزینه ها را پرداخت کنند اما اکنون با افزایش قیمت ارز شرایط متفاوت شده است. در حالی که اجرایی شدن این طرح مستلزم آن است که تمهیدات و تسهیلات لازم در خصوص حامل های انرژی در نظر گرفته شود. تک نرخی شدن قیمت بنزین هم با این شرط که بین قیمت حامل های انرژی و هزینه های تولید توازن ایجاد شود، قابل اجراست. به نظر من باید در قانون هدفمندی یارانه ها بازنگری شود زیرا آزادسازی قیمت ها قبل از این به صورت شناور بود ولی اکنون به شکل دیگری است بنابراین حتی اگر دستمزدهای کارمندان و کارگران بر مبنای تورم اعلام شده از سوی بانک مرکزی افزایش پیدا نماید باز هم قادر به جبران مابه الفتاوت قیمت حامل های انرژی نخواهد بود. این موضوع همچنین باعث گسترش گرانی شده و به مرور در سایر بخش ها نیز تسری پیدا می کند. *افزایش قیمت بنزین می تواند با افزایش یا کاهش صادرات نفت و فرآورده های آن ارتباط داشته باشد؟ من هیچ ارتباطی در این خصوص نمی بینیم. صادرات نفتی برای تامین درآمدهای ارزی است که در بودجه پیش بینی شده و در جایگاه های مخصوص خودش هزینه خواهد شد. قبل از هدفمندی یارانه ها حدود 110 هزار میلیارد تومان برای حامل های انرژی پرداخت می شد. در شرایط فعلی اگر مصرف واقعی در نظر بگیریم شاید حدود سه برابر آن محاسبه شود. *نظرتان این است که تک نرخی یا دونرخی شدن قیمت بنزین مشکلات را حل نخواهد کرد؟ بستگی دارد دلار مرجع را برای تعیین قیمت حامل های انرژی در بودجه تا چه میران پیش بینی کنیم. البته قیمت نفت صادراتی نیز مهم است. در شرایط فعلی حدود دو میلیون بشکه نفت در پالایشگاه های داخلی مصرف می کنیم. بنابراین باید میزان آن را به درستی محاسبه کنند. همه اینها در کنار هم قرار می گیرند که اگر متوازن و همسو نباشد خروجی خوبی نداریم. فرقی نمی کند این خروجی تک نرخی، دو نرخی یا چند نرخی باشد بلکه بستگی به توازن عرضه و تقاضا در بازار دارد تا بتوان آن را کنترل کرد و اقتصاد کشور بر مبنای آن ترسیم نمود. *سیاست گذاری های موسسه مطالعات بین المللی انرژی در زمینه سوخت چگونه است؟ ما راهکارهای لازم را به وزارت نفت ارائه می دهیم اما تصمیم گیری با بخش های کلان مملکت است. موسسه مطالعات بین المللی انرژی آمادگی دارد در خصوص مسائل مختلف انرژی و نفت مشاوره لازم را ارائه دهد تا یک الگوی پایدار را در بحث حامل های انرژی در کشور پیاده سازی و عملیاتی کنیم. هر چند در این خصوص قوانین همه چیز را مشخص کرده ولی این قانون هم به مرو زمان محتاج بازنگری است. بهترین راهکار در شرایط فعلی اصلاح قانون هدفمندی یارانه ها به نفع مردم است تا بتوانیم هزینه های تولید را در کشور کاهش دهیم. *عده ای معتقدند؛ تک نرخی شدن سوخت باعث مدیریت سامانه های عرضه حامل های انرژی می شود نظر شما چیست؟ نمی توان تنها به آسایش خدماتی مراکز عرضه سوخت توجه کرد تجربیات مشابه بارها تکرار شده است؛ سهمیه بندی سوخت و دونرخی شدن بنزین و... از آن جمله است. این تصمیمات در مقطع خاصی جواب می دهد. به نظر من قانون گذاری صحیح گام اول است و در مرحله بعد اصلاح قانون و اجرای صحیح آن باید در اولویت قرار گیرد. *در شرایط فعلی چه مبلغی را برای حامل های انرژی در نظر می گیرید؟ مطرح کردن اعداد و ارقام بدون کار کارشناسی و شاخص های اقتصادی جامعه به شکست منتهی می شود. درخواست ما این است به جای تصمیم گیری عجولانه قیمت گذاری بر مبنای فرمول های خاص و کارشناسی شده باشد تا در آینده با مشکل مواجه نشویم. نه اینکه عجولانه یک سری پیشنهاد مطرح شده و در کمیسیون تلفیق بررسی و در نهایت به قانون تبدیل شود. ما این گونه قیمت گذاری را قبول نداریم. لازم است قدرت خرید مردم بررسی شود و تاثیرات افزایش قیمت سوخت در حمل و نقل و به تبع آن در سایر بخش های جامعه مورد بررسی دقیق قرار گیرد. *آیا تثبیت قیمت سوخت امکان پذیر است؟ قرار بود افزایش قیمت ها در طول 5 سال به قیمت فوب خلیج فارس برسد. زمانی که هدفمندی یارانه ها آغاز شد با قیمت ارز همان موقع، قیمت بنزین فوب خلیج فارس 1100 تومان بود. از طرف دیگر؛ اگر در شرایط فعلی قیمت بنزین با شرایط مبادله ای را در نظر بگیریم حدود 4 هزار تومان می شود. بنابراین دستیابی به 90 درصد قیمت بنزین فوب خلیج فارس به شرطی امکان پذیر می شود که فاصله دستمزدها و هزینه ها برداشته شود و بر اساس آن فرمول گذاری قیمت سوخت انجام شود. *بی نیاز شدن از ارز نفت وارداتی از جمله مباحثی است که مطرح شد و قرار است تا پایان امسال اجرایی شود. نمونه این موضوع را در سال های گذشته نیز شاهد بودیم. به نظر شما دلیل عدم توفیق این طرح چیست؟ اجرای این امر مستلزم برنامه ریزی قبلی و مشخص شدن منابع جایگزین می باشد دولت باید عزم خود را جزم نماید تا اقتصاد بدون نفت هزینه های اضافه بر کشور تحمیل نکند. اکنون هزاران پروژه نیمه تمام در کشور وجود دارد که اتمام آنها نیازمند بودجه و اعتبار است اگر درآمد نفت نباشد چگونه می توان آنها را به اتمام رساند؟ باید پیش بینی شود منابع مالی این پروژه ها به غیر از صادرات نفت، از چه محلی تامین می شود؟ دولت بعدی اگر بخواهد اقتصاد بدون نفت را دنبال کند باید پایه های درآمدی خود را مشخص و مستحکم نماید. *رئیس جمهور آینده باید چه ویژگی هایی داشته باشد؟ آنچه که مسلم است هدفمندی یارانه ها در شرایط فعلی نمی تواند نیازهای جامعه را تامین کند. کاندیداهای ریاست جمهوری باید بازنگری قانون هدفمندی را در اولویت قرار دهند و مواردی از قبیل هزینه های تولید، سلامت و اشتغال را مدون نمایند تا تمام بخش های کشور به درستی مدیریت شوند. نه اینکه تنها بر پرداخت یارانه ها متمرکز شوند برخی از کاندیداها قول کم یا زیاد شدن یارانه ها را می دهند. اینها صرفاً وعده های انتخاباتی است در حالی که باید واقعیات را گفت و بر اساس توانمندی جامعه عمل کرد. قانون باید به گونه ای تدوین شود که در اجرا با مشکل مواجه نشود. رئیس جمهوری که انتخاب می شود باید ضمن پرهیز از خام فروشی نفت و گاز، توان برداشت از منابع و مخازن را به گونه ای داشته باشد که برای کشور ارزش افزوده ایجاد کند. از طریق برداشت صیانتی نسل های بعدی هم می توانند از این نعمت خدادادی استفاده کنند. *واگذاری مستقیم یارانه برای اصلاح الگوی مصرف و بهینه سازی انرژی مناسب است یا اینکه دولت این مبلغ را برای اصلاح سیستم های تاسیساتی منازل استفاده کند؟ یکی از مهمترین مواد قانون اصلاح الگوی مصرف انرژی در ساختمان بهینه سازی مصرف انرژی در ساختمان ها بود. اگر این قانون همپای قانون هدفمندی اجرا می شد اثرات بهتری داشت. ولی اجازه ندادیم هدفمندی قیمت در کنار هدفمندی مصرف انجام شود بلکه تنها با افزایش قیمت حامل های انرژی میزان مصرف را کنترل می کنیم. در حالی که اثرات این کار مقطعی بوده و به مرور زمان از بین می رود. به نظر من جای بحث های آموزشی و فرهنگی، عایق بندی، استانداردسازی و... در قانون اصلاح الگوی مصرف خالی است.