بیمه های مهندسی و جایگاه آنها در پروژه های عمرانی

مقدمه

بیمه از مهمترین ابزارهای توسعه است که اتکا به آن در بخش های مختلف تجاری، خدماتی و اقتصادی اجتناب ناپذیر است. فرد یا سازمانی را نمی توان یافت که به دور از مخاطره باشد. همواره خطراتی وجود دارند که موجودیت فرد یا سازمان را تهدید می کنند. برای جلوگیری از اثرات نامطلوب ناشی از وجود ریسک، تأمین امنیت خاطر و آرامش برای انجام فعالیت های اقتصادی ضروری است و این نقشی است که «بیمه» ایفا می کند . بدون پشتوانه و حمایت پوشش های بیمه ای، فعالیت بخش های مختلف اقتصادی نیز همواره با بیم و عدم اطمینان خواهد بود. امنیت سرمایه یکی از عوامل بنیادی در رشد و توسعه می باشد و این امر نیز بدون وجود بیمه تحقق نمی یابد، شرکت های بیمه با توانائی پذیرش انواع پوشش های بیمه ای و با هر سرمایه تلاش می نمایند تا ضمن ایجاد امنیت در سرمایه گذاری،گامی مؤثر در ایجاد خدمت بهتر بردارند. در میان انواع مختلف فعالیت های بیمه ای، بیمه مهندسی، نقش و اهمیت ویژهای در گسترش فعالیت عمرانی و صنعتی در کشور دارد. بیمه های مهندسی از جمله رشته های بیمه ای است که تضمین کننده سرمایه در بخش خصوصی و عمومی بوده و رونق چرخه اقتصادی می باشد. در این تحقیق ضمن نگاهی گذرا به بیمه های مهندسی و معرفی آن، وضعیت این رشته بیمه ای و نقش آن در پروژه های عمرانی را بررسی می کنیم.

- بیمه مهندسی

بیمه به عنوان مکانیزم انتقال ریسک با ایجاد امنیت خاطر و آرامش روحی در اجرای پروژه های عمرانی و زیربنائی و همچنین بهره برداری از این پروژه ها نقش مهم و اساسی ایفا می نماید. آرامش خاطر مهندسین کشور با اخذ بیمه نامه مناسب فعالیتی که در آن مشغولند فراهم می گردد. بیمه های مهندسی از نظر تنوع و فراگیری بی نظیرند؛ به گونه ای که از جدول بندی کنار خیابان ها و آسفالت آنها، ساخت انواع سدها، تونلها، مدرسه ها، دانشگاه ها، شبکه های فاضلاب، ساخت یک منزل مسکونی یا مرتفعترین برجها، ساخت استادیوم های ورزشی، نصب ماشین آلات یک کارگاه کوچک تا نصب بزرگترین کارخانجات تولیدی، همچنین ماشین آلات مورد استفاده پیمانکاران همانند لودر، بولدزر، انواع جرثقیل ها، لوازم و تجهیزات الکترونیکی و… می توانند تحت پوشش بیمه مهندسی قرار گرفته و خسارت وارد به آنها از طریق بیمه گر جبران شود.

امروزه بیمه های مهندسی یکی از شاخص های انجام فعالیت های تولیدی و عمرانی است و رشد آن در هر کشوری نشان دهنده افزایش فعالیت عمرانی و سازندگی می باشد و برعکس کاهش آن نمایانگر رکود این گونه فعالیت ها است. انواع بیمه های مهندسی در تمام صنایع خود را به یک ضرورت تبدیل نموده اند و هر یک از صنایع بدون اخذ پوشش های بیمه ای توان حرکت به سوی پیشرفت را از خود دور می انگارند.

تقسیم بندی بیمه های مهندسی

بیمه های مهندسی جزء بیمه های اموال بوده و متناسب با فعالیت مهندسین طراحی و در سراسر جهان تقریباً به صورت استاندارد ارائه می شود. بیمه های مهندسی از یک نظر به دو گروه تقسیم بندی می شوند:

الف:گروه اول بیمه نامه هایی هستند که پروژه های عمرانی و زیر بنائی را در حین اجرا و بصورت تمام خطر تحت پوشش قرار می دهند. مدت این گروه از بیمه نامه های مهندسی بستگی به زمان اجرای پروژه دارد. به اینصورت که از زمان تجهیز کارگاه تا تحویل موقت به اضافه 12 ماه دوره نگهداری با یک بیمه نامه تحت پوشش قرار می گیرند و اگر کار تحویل کارفرما نشود مدت بیمه نامه نیز با یک الحاقیه تمدید می گردد.

ب:گروه دوم بیمه نامه هائی هستند که مناسب زمان بهره برداری از کارخانجات، سازه های تکمیل شده و ماشین آلات و تجهیزات پیمانکاران می-باشند. مدت این بیمه نامه ها یکسال می باشد و هر سال باید بیمه نامه جدید صادر گردد.

خسارتهای قابل پرداخت در بیمه نامه های تمام خطر خسارات فیزیکی غیر قابل پیش بینی و ناشی از حادثه می باشند. بیمه های مهندسی که خسارت فیزیکی را جبران می کنند حادثه ای می باشند یعنی اینکه خسارت حتماً باید بصورت حادثه بوده و علت حادثه جزء خطرات تحت پوشش بیمه نامه باشد تا خسارت وارده جبران گردد.

عناصر و اجزای قرارداد بیمه مهندسی

در بیمه های مهندسی یک طرف قرارداد، بیمه گر ( شرکت های بیمه ای ) است و طرف دیگر، بیمه گذاران هستند که از طیف گسترده ای تشکیل شده اند و بدیهی است پیشبرد قرارداد در گرو همکاری گسترده بین کلیه گروه هایی است که هر یک با اهداف و منافعی متفاوت با دیگری در آن مشارکت می جویند. این اجزا عبارتند از:

1-کارفرما: شخص حقیقی یا حقوقی است که یک سوی پیمان را امضاء می کند و کار را طبق اسناد و مدارک پیمان به پیمانکار واگذار می نماید که نمایندگان و جانشینان او هم در حکم کارفرما می باشند. کارفرما نه تنها کارگاه را تدارک می بیند بلکه غالبا انجام اموری از قبیل برنامه ریزی و حمل مصالح را بر عهده دارد. وی محور کلیه فعالیت ها است چه در تحویل نهائی ذینفع حقیقی در اجرای تعهدات مربوط به قرارداد یا قراردادهای فرعی خود اوست.

2 -پیمانکار: شخص حقیقی یا حقوقی است که سوی دیگر پیمان را امضاء می کند و اجرای موضوع پیمان بر اساس اسناد و مدارک ارائه شده به عهده او می باشد که نمایندگان او نیز در حکم پیمانکار هستند.پیمانکار اصلی که از طرف کارفرما انتخاب و به کار گمارده می شود و مسئول کل طرح می باشد.

3-مهندسین مشاور (بازرس): شخص حقیقی یا حقوقی است که برای نظارت بر اجرای کار در چارچوب اختیارات پیمان از سوی کارفرما به پیمانکار معرفی می شود. مهندس ناظر، نماینده مقیم مهندسین مشاور در کارگاه است و در چارچوب اختیارات پیمان به پیمانکار معرفی می شود.

4 -سازمان بیمه گذار: شخص حقیقی یا حقوقی که وظیفه جبران خسارات احتمالی وارده، بر طبق قرارداد فی مابین کارفرما و خود را بر عهده دارد.