تاریخچه فاضلاب در جهان

پس از پیشرفت تکنیک شبکه های آب رسانی، ساختن شبکه های دفع فاضلاب نیز موردتوجه قرار گرفت. تا نزدیک 100 سال پیش بیشتر گنداب روها و به ویژه کانال های فرعی فاضلاب به صورت روباز ساخته می شوند. پس از آشکار شدن اثر این قبیل کانال ها در پخش بیماری های واگیردار کوشش به عمل آمد که تمام گنداب روها و فاضلاب روها در زیرزمین ساخته شوند. شهر لندن پس از کشتاری که بیماری و با در آن انجام داد و طی آن 25000 نفرتلف شدند، در سالهای 1832 تا 1848 دارای شبکه زیرزمینی جمع آوری فاضلاب شد. اهمیت جمع آوری فاضلاب در جهان امروز با بزرگ شدن شهرها و افزایش جمعیت آن ها از یک سو و گسترش صنایع و کارخانه ها از سوی دیگر مسئله آلودگی محیط زیست روزبه روز اهمیت بیشتری پیدا می کند. با گسترش زندگی ماشینی و به علت توجه نکردن افراد به منافع همگان، هرروز انواع زیادی از آلودگی، محیط زیست آدمیان و حیوانات را ناسالم تر وزندگی آن ها در معرض خطری جدی قرار می دهد. هوای آلوده به گازهای سمی و سموم کشاورزی و جمع آوری ناصحیح فاضلاب شهری همگی زندگی موجودات زنده را در کره زمین با مشکل مواجه کرده اند. وجود فاضلاب ها یکی از عوامل آلودگی محیط زیست هست بنابراین بایستی آن ها را جمع آوری و از شهرها بیرون آورد و در مرحله اول آن ها را پالایش و تصفیه نمود و سپس به گردش آن در طبیعت برگرداند. فاضلاب ها همیشه دارای مقدار بسیار زیادی مواد خارجی هستند که به صورت های گوناگون برای زندگی موجودات زنده زیان آور می باشند. وجود باکتری ها و میکروب های بیماری زا در فاضلاب عاملی است که از 100 سال گذشته زیان آن برای مردم آشکار گشته است. کشتارهایی که درگذشته، بیماری های واگیری مانند وبا طاعون، اسهال خونی در نقاط مختلف جهان انجام داده است، مردم را به خطرهای ناشی از آلودگی آب با این میکروب آگاه کرده اند. به جز باکتری های بیماری زا که تنها بخش کوچکی از موجودات زنده پساب ها را تشکیل می دهند، هزاران نوع باکتری دیگر نیز در فاضلاب وجود دارند. در صورت ورود فاضلاب تصفیه نشده به منابع طبیعی آب، باکتری های هوازی موجود در آن اکسیژن محلول در آب را تنفس کرده، مواد آلی فاضلاب را تغذیه می کنند، مصرف اکسیژن محلول در آب سبب کاهش مقدار آن شده وزندگی حیوانات آبزی را به خطر می اندازد. مواد شیمیایی سمی که در اثر گسترش صنایع در کشور روزبه روز بیشتر وارد پساب ها و به ویژه پساب کارخانه ها داخلی و پساب نیروگاه های هسته ای می گردد. نمک های سمی برخی از فلزات مانند آرسنیک و سرب و نیز ترکیبات شیمیایی ویژه ای مثل پاک کننده ها را می توان جزو این گروه دانست. استفاده مجدد از فاضلاب به علت نیاز روزافزون به آب، روزبه روز بیشتر موردتوجه قرار می گیرد و به ویژه در ایران به علت کمی آب و گرانی آب آشامیدنی، استفاده از فاضلاب های پالایش شده برای مصارف غیر خانگی مانند آبیاری فضاهای سبز درون شهری، پارکها، جنگل کاری و شستشوی خیابان ها و کانال های فاضلاب اهمیت ویژه ای را پیدا می کند. با توجه به اینکه مصارف خانگی در شهرها به طورمعمول کمتر از 50% مصرف کلی شبکه های آب رسانی را تشکیل می دهند، ملاحظه می شود که کاربرد دوباره فاضلاب تصفیه شده برای مصارف غیر خانگی نامبرده شده تا چه اندازه می تواند به کاهش مشکل آب رسانی در شهرهای کم آب کمک نماید. کاربرد فاضلاب های تصفیه شده برای مصرف مستقیم آشامیدنی به علل اقتصادی و روانی هنوز در جهان جنبه عملی به خود نگرفته است، درصورتی که استفاده دوباره فاضلاب تصفیه شده و فرستادن آن در شبکه شهری ویژه برای آبیاری فضاهای سبز و مصارف صنعتی از سال 1928 در آمریکا آغازشده است. در کشورهایی مثل ژاپن، کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، اسراییل و برزیل که با مشکل کم آبی مواجه هستند، روزبه روز استفاده دوباره از فاضلاب برای مصارف شهری و کشاورزی افزایش می یابد. با توجه به موارد ذکرشده می توان گفت که تصفیه فاضلاب به دلایل زیر صورت می گیرد: الف تأمین شرایط بهداشتی برای زندگی مردم: فاضلاب های شهری همیشه دارای میکروب های گوناگونی می باشند که قسمتی از آن ها را میکروب های بیماری زا تشکیل می دهند. ورود فاضلاب تصفیه نشده به محیط زیست و منابع طبیعی آب مثل رودخانه ها و دریاچه ها موجب آلوده شدن این منابع به میکروب های بیماری زا می گردد و در اثر تماس انسان با این منابع خطر گسترش این بیماری ها بین مردم به وجود می آید. ب پاک نگه داری محیط زیست: وارد نمودن فاضلاب های تصفیه نشده به محیط زیست موجب آلودگی این محیط شده که علاوه بر خطرهای مستقیم که برای بهداشت مردم دارد، نتایج دیگری از قبیل ایجاد مناظر زشت، بوهای ناخوشایند سرانجام تولید حشرات مخصوص مگس و پشه به همراه دارد که این حشرات خود وسیله ای برای جابجا شدن میکروب های بیماری زا و آلوده سازی محیط زیست با این میکروب ها می باشند. ج بازیابی فاضلاب: با توجه به اینکه مقدار نمک های معدنی محلول در فاضلاب به مراتب کمتر از آب دریاهای آزاد هست و فاضلاب جزو آب های شیرین ولی آلوده به حساب می آید. استفاده مجدد از فاضلاب تصفیه شده به جای آب شیرین جهت آبیاری زمینه ای کشاورزی به ارزان تر از شیرین سازی آب دریاهای شور است. کاربرد دیگر فاضلاب تصفیه شده جهت آبیاری و کشاورزی علاوه بر صرفه جویی در مصرف آب شیرین به علت وجود مواد کودی در فاضلاب تصفیه شده می تواند منبع غذایی خوبی برای گیاهان و تقویت زمین کشت باشد. به کار بردن فاضلاب خام و تصفیه نشده جهت آبیاری کشاورزی مشکلات زیادی در بردارد تا جایی که استفاده ازاین گونه فاضلاب ها را غیرممکن می سازد. درهرصورت برای رسیدن به نتایج مطلوب در کاربرد مجدد فاضلاب در کشاورزی نیاز به مطالعه و بررسی کامل دارد.