زاها حدید، بانوی قوس و بتن

زاها حدید، معمار زن عراقی را بانوی قوس و بتن می نامیدند، در سبک و مسیر خودش معجزه گری بود، فضاها را در هم ذوب می کرد و فضای نو و بی بدیل پدید می آورد. به همان میزان که موافق داشت مخالف هم داشت اما هیچ گاه عقب ننشست، او اولین زنی بود که مفتخر به دریافت مدال سلطنتی بریتانیا شد، اولین زن معمار بود که جایزه پریتزکر را دریافت کرد، پا در هر رقابتی گذاشت اولین بود. آن قدر بود که حالا با رفتنش جای خالی بزرگی در دنیای معماری حس می شود، جای خالی ای که به این زودی ها پر نخواهد شد، سال های متمادی باید بگذرد تا پدیده ای مانند زاها حدید زاده شود و دنیای معماری را تکان دهد. در دنیای معماری هنرمندان بسیاری وجود دارند که هر یک آثار خیره کننده ای را در سراسر جهان خلق کرده اند و بی شک زاها حدید یکی از آن ها است که به اعتقاد خیلی های راه و روش نوین اش باعث می شود تا هیچ گاه خاطرش از بین نرود. زندگی نامه زاها حدید زاها حدید ملیتی عراقی – بریتانیایی داشت که در تاریخ 30 اکتبر 1950 میلادی در بغداد به دنیا آمد. او دوران اولیه تحصیل خود را یکی از مدرسه های کاتولیک فرانسوی زبان، در بغداد سپری کرد. بعدازآن به دلیل داشتن علاقه، تشویق و حمایت خانواده بعد از اخذ مدرک ریاضیات در دانشگاه آمریکایی بیروت، در مدرسه معماری (AA) واقع در لندن ثبت نام کرد و به ادامه تحصیل در این دانشگاه پرداخت. وی پس از فارغ التحصیل شدن با یکی از استادان خود به نام رِم کولهاس (که او نیز از بزرگ ترین اساتید معماری دنیا است)، در دفتر معماری OMA مشغول به کار شد. دفتر معماری زاها حدید شرکت معماری زاها حدید (Zaha Hadid Architects) یکی از استودیوهای معماری عالی معروف در سراسر جهان است که به دلیل ظرافت و طراحی تکرار نشدنی در دنیای معماری معروف هست. نام این شرکت مترادف با طراحی مدرن و مربوط به آینده است. تمامی این ساختمان ها، شگفت انگیز و یا دارای طرح های عجیب می باشند. مرکز حیدر علی اف در باکو این ساختمان برای تبدیل شدن به محل اصلی برنامه های فرهنگی کشور آذربایجان طراحی گشته است، فرم و هندسه ی شگفت این بنا در مقابل معماری خشک دوران شوروی که در باکو بسیار رواج داشته قرارگرفته است و به جرأت آن را در هم می شکند، از سوی دیگر این بنا درک و احساسات لطیف فرهنگ آذری را به نمایش می گذارد و چهره ی خوش بین یک ملت را نشان می دهد که نگاهشان رو به سوی آینده است. طرح مرکز فرهنگی حیدر علی اف، ارتباطی سیال و پیوسته بین درون ساختمان و میدان اطرافش برقرار کرده است. مرکز حیدر علی اف در باکو توسط زاها حدید برای تأکید بر یکپارچگی ارتباط میان درون و بیرون ساختمان، نورپردازی این مجموعه باظرافت قابل ملاحظه ای موردتوجه قرارگرفته است. استراتژی نورپردازی در روز و شب باهم متفاوت است. هنگام روز حجم ساختمان نور را منعکس می سازد و بر اساس حرکت خورشید و نقطه دید پرسپکتیو جلوه ی ساختمان پیوسته در تغییر است. گالری مارپیچ ساختمان اصلی گالری در عرض رودخانه قرار دارد. شکل مارپیچ گالری باعث اشغال شدن فروشگاه 200 ساله اطراف گالری شده است. زاها حدید معماری ساختمان قدیمی آجری را برای ایجاد فضای گالری جدید بازسازی کرد. سپس منحنی هایی را برای کافه و فضای اجتماعات ازیک طرف ساختمان گسترش داد. ساختار کششی جدید بکار رفته در گالری از منسوجات فایبرگلاس ساخته شده است و سایبانی سفید و کاملاً روان را فراهم آورده است. امتدادهای منحنی ها در سه نقطه از ساختمان از اطراف محیط دیده می شود که با یک دیوار شیشه ای فریم لس داخل گالری مشاهده می شود. موزه حمل ونقل گلاسکو ریورساید این پروژه، یک موزه حمل ونقل تصویری بر روی رودخانه کلاید، در مرکز توسعه بندر گلاسکو است. موزه ریورساید، در حال حاضر، دومین جاذبه آزاد ملی اسکاتلند به شمار می رود. موزه جدید ترابری گلاسکو، طراحی شده توسط زاها حدید و برنده جایزه پریتکرز، در محل تلاقی رودخانه های کلاید و کِلوین، در مرکز صنعت کشتی سازی قدیمی قرار دارد. ساختمان از یک طرح عالی و چشمگیر با تمایل در جهت تقویت دسترسی و گنجایش بالا ترکیب می شود و به خوبی یک فضای انعطاف پذیر برای نشان دادن و در معرض دید قرار دادن محوطه های بیشتر را فراهم می کند. در مرکز موزه که فضایی وسیع است، فضای باز توسط سازه با ستون های آزاد در دیوار و سقف ترکیب شده پوشانده می شود. مرکز ورزش های آبی لندن برای المپیک تابستانی 2012 مجموعه ورزش های آبی المپیک لندن با الهام از هندسه سیال آب درحرکت و محیط اطراف آن، منعکس کننده فضاهای نزدیک به آب ازجمله رودخانه است. سقف موجدار، پیوستگی استخر از مرکز و هماهنگی در سیال بودن طرح در کلیه قسمت ها حاکی همین ادعاست. مرکز ورزش های آبی لندن در لبه جنوب شرقی پارک المپیک و با مجاورت مستقیم به استراتفورد ساخته شده است. دسترسی عابرین و تماشاگران به مجموعه از طریق یک پل شرق و غرب و چندین راه دسترسی کوچک تر امکان پذیر گردیده است. این مجموعه به صورت عمود بر شهر استراتفورد طراحی گردیده و به نوعی هست که شرق غرب این شهر را که به وسیله رودخانه از هم جدا کرده بود به هم وصل می کند. ورزشگاه Al Wakrah برای جام جهانی 2022 این ورزشگاه با الهام از یک قایق ماهیگیری محلی، با خطوط کشیده و شبه منحنی است، این ورزشگاه برای جام جهانی بعدی طراحی شده است. این طراحی هنوز به اتمام نرسیده است، اما وعده داده شده است تا طراحی مدرن، متمایز و منحصربه فردی توسط این استودیو انجام شود.