آیین نامه کنترل ساختمان؛ افزایش اشتغال یا بیکاری مهندسان؟

اصلاحات آیین نامه اجرایی کنترل ساختمان کماکان یکی از خبرسازترین اخبار صنعت ساختمان است. سال گذشته وزارت راه و شهرسازی پیش نویس این تغییرات را تهیه و در اختیار متخصصان قرارداد تا از نظرات کارشناسی اهل فن هم استفاده کند. در برابر این پیش نویس چند نوع رویکرد شکل گرفته است. عده ای اعتقاددارند اصلاحات جدید کمک شایانی به بهبود فرایند ساخت وساز و جلوگیری از ورود افراد فاقد صلاحیت می کند. گروهی دیگر عنوان می کنند که زیرساخت های این اصلاحات هنوز فراهم نیست و مشکلات بیشتر از گذشته می شود. گروه سوم هم نگران سپردن زمام امور به دست شهرداری ها و کمرنگ شدن نقش سازمان های نظام مهندسی هستند. خلاصه اینکه حرف وحدیث در این مورد تا دلتان بخواهد زیاد است. به دنبال پیگیری گروهی از مهندسان برنامه پایش گفتگویی کوتاه با منوچهر شیبانی اصل، مدیرکل دفتر توسعه مهندسی وزارت راه و شهر سازی ترتیب داد. جلوگیری از ورود فاقد صلاحیت ها مدیرکل دفتر توسعه مهندسی وزارت راه و شهرسازی در گفتگوی تلفنی با برنامه پایش گفت: مشکلات و مسائل مختلفی در رابطه با نحوه انجام خدمات مهندسی و همچنین ورود افراد فاقد صلاحیت از چند سال قبل مطرح بود و لازم بود آیین نامه جامعی در این خصوص تدوین شود. متن اولیه این آیین نامه بعد از آسیب شناسی و تهیه به عنوان نخستین آیین نامه کشور به نظرخواهی گذاشته شد. بیشتر مخالفت ها به خاطر بدفهمی است منوچهر شیبانی اصل در پاسخ به این سؤال مجری برنامه که ظاهراً تمامی مهندسان با این آیین نامه مخالف هستند، اظهار داشت: قطعاً این گونه نیست که همه مخالف باشند. به طور طبیعی هر تغییری با مخالفت هایی همراه است اما بیشتر مخالفت ها به خاطر بدفهمی این آیین نامه است. این آیین نامه نه تنها فعالیت حرفه ای مهندسان را کم نمی کند بلکه باعث افزایش میزان اشتغال آن ها هم خواهد شد. نظام مهندسی با آیین نامه موافق است وی بابیان اینکه در این آیین نامه شفافیت و رقابت موردتوجه قرارگرفته است، ادامه داد: سازمان نظام مهندسی هم با این آیین نامه موافق است و در کمیته های موردنظر حضورداشته اند. حتی اخیراً هم اعلام کرده ایم که اگر نظر دیگری دارند، آن را اعمال می کنیم و به همین جهت کمیته ای در شورای مرکزی برای بررسی بیشتر و بیان دیدگاه ها تشکیل شده است. آیین نامه به اصلاح قانون آسیب نمی زند مدیرکل دفتر توسعه مهندسی وزارت راه و شهرسازی در پاسخ به این سؤال که برخی مهندسان عنوان می کنند که نباید هم زمان با تغییرات قانون نظام مهندسی در مجلس شورای اسلامی، آیین نامه کنترل ساختمان را تغییر داد، گفت: جایگاه آیین نامه آسیبی به جایگاه قانون نمی زند اما قانون به نسبت آیین نامه فرایند باید طولانی تری برای تصویب طی کند. ضمن اینکه اصلاحات قانون نظام مهندسی که هم اکنون در کمیسیون عمران در حال بررسی است و زمان بر خواهد بود، در دوره قبل در صحن مجلس رد شده است. درصورتی که مشکلات موجود با آیین نامه سریع تر رفع می شود. افزایش اشتغال مهندسان در آیین نامه شیبانی بابیان اینکه آیین نامه موجود فضای بهتری از جنبه شفافیت، رقابت و مسئولیت پذیری ایجاد می کند، اظهار داشت: ما از آیین نامه کنترل ساختمان استفاده می کنیم درحالی که کشور های توسعه یافته قانون کنترل ساختمان دارند و لازم است تا با شرایط جهانی انطباق بیشتری داشته باشیم. حتی می توانیم با اصلاحات آیین نامه، مهندسان را در بازار جهانی شاغل کنیم و قدرت رقابت با مهندسان کشور های توسعه یافته به وجود بیاوریم. وی در پایان تأکید کرد: بنده از پیشنهاد ها و انتقادات مهندسان استقبال می کنم و دفتر من همچون گذشته به روی تمامی مهندسان و کاردان ها باز است. هدف جلوگیری از ورود فاقد صلاحیت ها نیست بعد از پخش این برنامه سراغ احمدرضا سرحدی به عنوان یکی از مهندسان مطالبه گر و عضو هیئت مدیره دوره های اول و دوم سازمان نظام مهندسی استان تهران رفتیم و نظرات ایشان را جویا شدیم. وی در خصوص اظهارات مدیرکل دفتر توسعه مهندسی وزارت راه و شهرسازی گفت: گفته شده که با این آیین نامه از ورود افراد فاقد صلاحیت به ساخت وساز جلوگیری می کنیم. اگر واقعاً این کار را می خواستند انجام دهند، نیازی به آیین نامه جدید نبود. این موضوع در ماده 4 قانون فعلی به صراحت آمده است. اگر وزارت راه و شهرسازی دنبال جلوگیری از ورود افراد غیرمتخصص بود، در برابر حذف مجری ذی صلاح با رأی دیوان عدالت اداری محکم ایستادگی می کرد. متأسفانه نه در دیوان و نه در برابر شهرداری از قانون دفاع نکرد. ترجمه صرف آیین نامه کشور های توسعه یافته وی اظهار داشت: آیین نامه کشور های توسعه یافته را عیناً به زبان فارسی ترجمه و در آیین نامه گنجانده اند، درحالی که نمی توان صرف یک آیین نامه را در کشور های دیگر مورداستفاده قرارداد. باوجوداینکه نتوانسته اند مجری را در ساختمان جا بیندازند و مالکان در برابر این قانون مقاومت می کنند، حالا می خواهند تمامی اختیارات مالک را به پیمانکار ساخت بدهند. ساخت وساز شهری با عمرانی متفاوت است عضو هیئت مدیره دوره های اول و دوم سازمان نظام مهندسی استان تهران بابیان اینکه در آیین نامه رویه حاکم بر پروژه های عمرانی دنبال می شود، ادامه داد: مهندسان ناظری که به دلیل دریافت حق الزحمه از سازمان، دستشان زیر تیغ مالک نبود و البته با ایراداتی کارشان را انجام می دادند، در آیین نامه جدید توسط مالک انتخاب می شوند و باید حافظ منافع مالک در برابر پیمانکار ساخت باشند. این اتفاق در پروژه های عمرانی می افتد اما در بخش عمرانی مالک و بهره بردار دولت است و مشاور را دولت برای طراحی و نظارت انتخاب می کند. سرحدی خاطرنشان کرد: وزارت راه و شهرسازی باید قانون کنونی را اجرا کنند و اگر نمی توانند دلایل را برای مردم ذکر کنند.چنانچه دلایل ناتوانی توجیه کننده تغییر آیین نامه بود، ما می پذیریم. آیین نامه منجر به افزایش اشتغال نمی شود عضو سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران بابیان اینکه این آیین نامه برخلاف اظهارات آقای شیبانی منجر به افزایش اشتغال نمی شود، اظهار داشت: اگر ارجاع کار نظارت به درستی اجرا می شد و توزیع عادلانه مدنظر قرار می گرفت، می توانست تا حدودی به اشتغال مهندسان کمک کند اما واقعیت این است که 40 میلیون متر ساخت وساز شهری به 10 میلیون مترمربع رسیده و از طرفی تعداد مهندسان ما بی ضابطه افزایش یافته است. علاوه بر این مگر غیر این است که بر اساس آیین نامه جدید اشتغال ها نصیب شرکت های بازرسی می شود که از طرف شهرداری تعیین می شوند و شهرداری مسئول کنترل کیفیت می شود؟! بیکاری وسیع مهندسان وی اضافه کرد: البته اجرای دقیق آیین نامه این حسن را دارد که شهرداری نمی تواند از زیر بار مسئولیت شانه خالی کند اما تجربه نشان می دهد شهرداری زیر بار نمی رود و به طور مثال اقدام به برون سپاری کرده و با پرداختن بخشی از پول به یک نهاد دیگر گریبان خودش را از حوادث و چالش های ساختمانی آزاد می کند. درنهایت بنده معتقدم مجری ذی صلاح و مهندس ناظر بیشتر از گذشته دچار چالش می شود و بسازوبفروش بیش از گذشته جولان می دهد و مهندسان به صورت وسیع بیکار خواهند شد. آقای وزیر هم عنوان کرده اند که ما هیچ مسئولیتی در برابر اشتغال مهندسان نداریم و دکان نظام مهندسی هم باید بسته شود. هیئت مدیره استان ها مخالف هستند سرحدی در پاسخ به این سؤال که گفته می شود نظام مهندسی با این آیین نامه موافق است، گفت: منظورشان از نظام مهندسی برخی از اعضای شورای مرکزی بوده است و هیئت مدیره استان ها چه به حق و چه ناحق با این آیین نامه مخالف هستند.