چرخش انقلابی در سیاست های بین المللی و انرژی کوبا

بلافاصله پس از پیروزی انقلاب کوبا در سال 1959 و استقرار دولت سوسیالیستی و ضد امپریالیستی و ضد آمریکایی کلیه روابط کوبا با آمریکا قطع شد و تنش سیاسی و نظامی بین دو کشور برای چند دهه ادامه داشت. طی این دوره که بیش از نیم قرن به طول انجامید، روابط اقتصادی کوبا با جهان به جز بلوک شرق به شدت تحت تأثیر منفی قرارگرفته بود. نظام اقتصادی سوسیالیستی به بخش های مختلف اقتصاد و رفاه عمومی کوبا آسیب های زیادی وارد کرد و یکی از بخش هایی که در پی اتفاقات رخ داده بسیار آسیب پذیر شد، بخش انرژی بود.بخش انرژی در این کشور به علت وابستگی 95 درصدی نیروگاه های این کشور به نفت، گاز و گازوئیل وارداتی همواره در مضیقه قرار داشت. از طرفی منبع درآمدی دولت در آن سال ها برای خرید منابع انرژی از خارج بسیار محدود بود. طی دوران شوروی، نفت مورد نیاز کوبا از سوی این متحد و حامی اصلی تأمین و در قبال امتیازات سیاسی به این کشور اهدا می شد، اما فروپاشی شوروی و قطع جریان نفت مجانی، در دهه 90 شوک بزرگی به کوبا وارد کرد. باقدرت گرفتن چاوز در ونزوئلا و تأمین نفت کوبا به روش قبل تا حدی مسکنی برای ساختار اقتصادی بیمار این کشور کوبا فراهم شد. طبق قرارداد بین دو کشور، ونزوئلا روزانه 90هزار بشکه نفت به کوبا ارسال می کرد و در مقابل، کوبا دکتر و معلم به ونزوئلا اعزام می کرد، اما اکنون با تشدید مشکلات سیاسی داخلی در ونزوئلا، وضعیت بخش انرژی کوبا نیز به مخاطره افتاده است. رائول کاسترو رهبر جدید کوبا در اجلاس اخیر حزب کمونیست اعلام کرد که میزان ارسال نفت از ونزوئلا در حال کاهش است. وی با درک واقعی شرایط داخلی و بین المللی، تصمیمات استراتژیک و کاملاً متفاوت با برادرش فیدل اتخاذ کرده است. پرهیز از تنش سیاسی در روابط بین الملل و حرکت سریع به سمت عادی سازی روابط با آمریکا، گام بزرگی بود که از سوی او با قاطعیت و سرعت برداشته شد. سفر سال گذشته اوباما به کوبا نه تنها نقطه عطفی در روابط دو کشور، بلکه در تاریخ روابط بین الملل محسوب می شود. بسترسازی برای جذب سرمایه گذاری در بخش انرژی باراک اوباما رئیس جمهوری آمریکا پس از یک دوره 55 ساله قطع روابط سیاسی و دیپلماتیک دو کشور، طی روزهای اخیر سفیر جدید این کشور در کوبا را منصوب کرد. این تحرکات سیاسی باهدف بسترسازی برای جذب سرمایه گذاری و دانش فنی روز دنیا برای جامعه کوبا، خصوصاً در بخش انرژی بسیار ضروری بود، زیرا یک دهه برنامه های داخلی دولت فیدل کاسترو برای اصلاح الگوی مصرف انرژی و کاهش وابستگی به نفت بی نتیجه مانده و این کشور هم اکنون در شرایط بحرانی قرارگرفته است. دولت جدید کوبا توجه ویژه به بخش انرژی در نظر دارد، سهم انرژی های نو از 4 درصد فعلی را تا سال 2030 به 24 درصد برساند. همچنین دولت در نظر دارد از طریق انرژی های نو خورشیدی، بادی و مزارع نیشکر GW 2.1 به ظرفیت تولید برق این کشور بیفزاید که طبق برآورد دولت کوبا تحقق این هدف 3.5 میلیارد دلار سرمایه گذاری نیاز دارد که قطعاً اقتصاد کوبا توان پرداخت این هزینه ها را نداشته و این کشور نیاز به جذب سرمایه گذاری خارجی دارد. اخیراً یک شرکت انگلیسی برای اجرای پروژه انرژی خورشیدی 50 مگاواتی در منطقه آزاد Mariel که در حومه هاوانا قرار دارد به توافق رسیده است. طبق سیاست های جدید کوبا، شرکت های خارجی به جای الزام به مشارکت با شرکت های دولتی کوبایی، اجازه 100درصدی برای سرمایه گذاری یافته اند. در راستای سیاست های جدید کوبا، بهمن ماه سال جاری (فوریه 2017) هاوانا میزبان اجلاس بین المللی نفت و گاز به منظور معرفی مشوق های قانونی و جذابیت های بخش نفت و گاز این کشور به شرکت های نفتی بین المللی خواهد بود. این تغییر شجاعانه چند دهه سیاست های غلط از سوی مقامات کوبایی، در صورت مدیریت هوشمندانه قطعاً موجب بهبود شرایط زندگی مردم کوبا خواهد شد. کماکان مسائل حاد سیاسی حل نشده بین آمریکا و کوبا، ازجمله عدم رفع تصرف آمریکا از گوانتانامو که جزو خاک کوبا محسوب می شود، بین دو کشور حاکم است. بیش از نیم قرن تلاش دولت کوبا برای رفع تصرف آمریکا از این منطقه بی نتیجه مانده است اما باید دید روابط این دو کشور در آینده چه تغییراتی برای دولت کوبا به همراه خواهد داشت؟