زمانی برای صرفه جویی انرژی در صنایع

صرفه جویی مصرف انرژی در واحدهای صنعتی نه تنها می تواند تلفات انرژی را کم کند، بلکه باعث کاهش هزینه تولید در این واحدها هم می شود، بنابراین لازم است مدیران صنعتی اصول کلی بهسازی و نوسازی مصرف انرژی را در دستور کار خود قرار دهند. از طرف دیگر دولت هم باید درزمینهٔ مدیریت انرژی صنایع سهم داشته باشد، اعمال تشویق برای صنایعی که مصرف انرژی را کاهش داده و تنبیه برای صنایعی که مصرف را بالابرده اند! یکی از مهم ترین موضوعاتی که درباره صنایع مختلف نقد می شود نوع و میزان انرژی مصرفی در آن هاست. ازآنجایی که به طور مداوم بر ضرورت مدیریت بهینه مصرف انرژی تأکید می شود لزوم مدیریت مصرف انرژی از سوی واحدهای صنعتی نیز بیشتر لمس خواهد شد. بارها گفته شده که مصرف انرژی صنایع داخلی بیش از میانگین جهانی است ازاین رو به صاحبان صنایع توصیه شده که سعی خود را برای کاهش مصرف انرژی و کاهش شدت انرژی کنند. مشوق هایی هم به ویژه در فصل های گرم سال برای کم مصرف های بخش صنعت در نظر گرفته می شود؛ بسته های تشویقی که برای مدیریت مصرف صنایع هرسال موردبازنگری قرار می گیرد. بااین همه اصول کلی مدیریت بهینه مصرف در واحدهای صنعتی چارچوبی دارد که باید رعایت شود. هرچند طبیعتاً به لحاظ نوع صنعت، میزان و فرآیند تولید استفاده از انرژی گاز، برق، آب و سوخت متفاوت است اما زمانی که از بهینه سازی مصرف انرژی سخن به میان می آید می توان واحدهای صنعتی کوچک و بزرگ را در یک چارچوب بررسی کرد. مدیریت مصرف انرژی به طورکلی تمام اقداماتی که برای بهره برداری مؤثر از منابع انرژی موجود انجام می شود مدیریت انرژی نام دارد که شامل صرف جویی در مصرف انرژی، مصرف منطقی و جایگزینی منابع انرژی است. در چارچوب این تعریف واحدهای صنعتی باید اصول کلی را در مصرف انرژی به کارگیرند؛ اصولی همچون: 1. پرهیز از مصارف غیرضروری (تمام مصارفی که باعث تولید یا خدمات یا رفاه نمی شود، غیرضروری است، مانند هرز کار کردن ماشین آلات، بیش ازحد گرم کردن اتاق ها و... به منظور پرهیز از این مصارف اقدامات فنی مانند کلیدهای محدودکننده برای ماشین ها و دستورالعمل هایی برای افراد استفاده کننده از تجهیزات پرمصرف مفید خواهد بود. ) 2. کاهش تقاضای انرژی مفید ویژه: (این اقدامات بیشتر فنی هستند و شامل عایق بندی حرارتی و طراحی و ساخت بهینه مواد مورداستفاده در فرآیند تولید می شوند). 3. بهبود بازده: با روش هایی همچون طراحی بر مبنای مصرف انرژی، نگهداری دقیق، استفاده بهینه و اندازه بندی مناسب تجهیزات بر مبنای انرژی می توان به بازده بالا برای ماشین های تولیدی دست یافت). 4. بازیافت انرژی: (بازیافت انرژی در صنایع همیشه به معنای بازیافت گرماست. ) 5. استفاده از منابع انرژی تجدید پذیر: (انرژی های تجدید پذیر انرژی هایی هستند که در کره زمین و خورشید وجود دارند و خواهند داشت، مانند گرمای درون زمین، آب اقیانوس ها، انرژی خورشیدی، آب، باد، امواج و جزرومد. اما انرژی های غیرقابل تجدید برای تجدید شدن به میلیون ها سال زمان نیاز دارند مانند نفت، گاز طبیعی، زغال سنگ و... البته استفاده از انرژی های تجدید پذیر در کشور ما کمتر است). به علاوه اینکه مدیران واحدهای صنعتی برای بهینه سازی مصرف باید اصولی همچون توسعه راهبردی خط مشی های مربوط به انرژی، تشکیل و فعالیت جدی واحد مدیریت انرژی، بازبینی نحوه مصرف انرژی و بهبود آن، اعمال سیستم نظارت بر انرژی، حصول اطمینان از بازده انرژی در طراحی و برنامه ریزی تمام فرآیندها، افزایش انگیزه و ارتقای سطح آگاهی تمام کارکنان، مجهز شدن به مناسب ترین نوع فناوری و ایجاد و پایدار کردن فرهنگ صرفه جویی در انرژی را در واحد صنعتی خود به کارگیرند. همچنین مدیران و کارشناسان کارخانه ها باید تمام کارکنان را به جلوگیری از اتلاف انرژی برق تشویق کنند و در هر کارخانه فردی مطلع کار بررسی، کنترل و نظارت بر حذف مصارف زائد انرژی و استفاده از تجهیزات پربازده را بر عهده گیرد. همچنین می توان برای تشویق، سهمی از کاهش هزینه ها در اثر مدیریت انرژی را به افراد همکار با طرح مربوط پرداخت به علاوه باید خط تولید و طول زمان فرآیندها به گونه ای تنظیم شود که دستگاه های مختلف به طور هم زمان مشغول کار نباشند. بهتر است مصارف غیردائمی جنبی از قبیل پمپ های آب چاه ها و دستگاه هایی که عملکرد آن ها در ساعاتی غیر از ساعات کار لطمه ای به خط تولید نمی زند به اوقات کم باری منتقل شوند و با ایجاد شرایط مطلوب از تلفات اضافی انرژی جلوگیری کرد. مشوق ها و محدودیت ها بااین حال اختصاص بسته های تشویقی برای صنایع کم مصرف می تواند راهکار مناسبی در مدیریت مصرف انرژی باشد. به گفته حمیدرضا صالحی، نایب رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران و دبیر کل فدراسیون صادرات انرژی و صنایع وابسته ایران، موضوعی که از چند سال پیش و از زمان هدفمندی یارانه ها آغاز شد بهینه سازی مصرف انرژی واحدهای صنعتی بود که قرار شد دولت ردیف های بودجه ای را برای واحدهایی که مصرف انرژی خود را در ماشین آلات کاهش می دهند تعیین کند. صالحی با اشاره به اینکه مصرف انرژی در صنایع داخلی نسبت به متوسط جهانی انرژی بیشتر است گفت: در کشور ما انرژی ارزان در اختیار قرار می گیرد که باعث شده به مصرف بهینه انرژی توجه کمتری شود. تا زمانی که انرژی ارزان است واحدهای صنعتی لزومی نمی بینند که مصرف بهینه داشته باشند. ازاین رو لازم است مشوق ها و محدودیت هایی لحاظ شود و به این موضوع به صورت رقابتی نگاه شود. بهینه سازی مصرف انرژی با هزینه اندک برخی از اصول مهم و کلی در دستور کار بهینه سازی مصرف انرژی در واحدهای صنعتی باید قرار گیرد؛ اصول کلی که تا حدی می تواند از تلفات سوخت و انرژی بکاهد. سعید مهذب ترابی، رئیس انجمن مدیریت مصرف انرژی ایران معتقد است: متأسفانه فرآیند مصرف انرژی در واحدهای تولیدی کشور دچار اشکال است ازاین رو لازم است ابتدا در واحدهای صنعتی فرآیندهای تولید بازنگری شود. مزیت این بازنگری آن است که زمان کمی برایش در نظر گرفته می شود و نتیجه گیری از آن بدون هزینه است؛ چراکه با چند تغییر جزئی در فرآیندهای تولید میزان مصرف انرژی کاهش پیدا می کند. به گفته او مصرف کننده های انرژی در واحدهای صنعتی گرداننده ها یا الکتروموتورها هستند ازاین رو لازم است برای تعمیر و نگهداری از آن ها اقدام مناسبی انجام شود؛ چراکه متناسب بودن قدرت موتور با بار مصرفی یکی از بحث های مهم در الکتروموتورهاست. اگر گرداننده خالی بار کار کند مصرف انرژی افزایش پیدا خواهد کرد. کارخانه ها و صنایع تولیدی با نصب فناوری های جدید می توانند مصرف انرژی را متناسب با توان گرداننده تنظیم کنند. این امر باعث می شود که گرداننده بهتر بچرخد و مصرف انرژی کاهش یابد. رئیس انجمن مدیریت مصرف انرژی ایران درباره موارد مهم دیگر در مدیریت بهینه انرژی در واحدهای صنعتی گفت: نکته مهم در بهینه سازی مصرف انرژی، روشنایی است. صنایع تولیدی باید تلاش کنند تا در روز از روشنایی طبیعی استفاده کنند و با نصب لامپ های ال ای دی در مصرف انرژی صرفه جویی کنند. بااین حال باید توجه داشت که نوع مصرف انرژی، نوع فناوری، نوع تجهیزات و نوع دانش فنی به کاررفته در صنایع زیرساختی با واحدهای کوچک و متوسط متفاوت است که در میزان مصرف انرژی تأثیر می گذارد.