هویت معماری امروز

این روزها در محافل و مجامع مرتبط با حوزه معماری بارها و بارها شنیده ایم؛ از قاجار به این سو، معماری نداریم، آنچه که در معماری مصداق معنادار مفهومی باشد، نداریم. آنچه که امروز در شهرهامان می بینیم، نه معماری بلکه تقلیدی کور از ساختمان سازی دیگران است. می گویند کمی آرامتر! سرعت این ساختمان سازی را متوقف کنید! می گویند ما هنوز در جدال بین مدرنیته و سنت حیرانیم، می گویند به آخر خط رسیده ایم، دست ها را بالا برده، این حرفه را ببوسیم و بگذاریم کنار! در این راستا با یکی از معماران علاقمند به سبک معماری ایرانی و طراح پروژه ارسی خانه به گفتگو نشستیم: مهندس کیوانی اینطور آغاز کرد: دغدغه اصلی ما در طراحی فرم نیست بلکه بیشتر کیفیت فضایی و اتمسفر حاکم بر آن است. متاسفانه جامعه معماریِ ما به چند دسته تقصیم شده است. دسته ای فقط به مارکت و بازار می اندیشند بدون هیچ خلاقیت و حرف معمارانه ای، عده ای هم تنها به فکر مسابقات معماری و به نوعی دنبال کننده مدل هایی از معماری هستند که فقط هم راستا با مسابقات باشد بدون توجه به نیازهای واقعی کاربر، عده ای نیز در فضای آکادمیک به نقد و تفسیر معماری می پردازند. کمتر پیش می آید که یک معمار بین این فضاها حرکت کند و در عین خلق یک فضای جدید با زبان معمارانه نیازهای کاربران را نیز در نظر بگیرد و در عین حال از نظر مبانی نظری کاری کاملا قابل دفاع ارائه بدهد. تجربه ثابت کرده کسانی که دغدغه واقعی معماری دارند، البته به تعداد انگشت شمار، در فضای بینابینی قدم برداشته، اتفاقا موفق هم بوده اند. کیوانی با بیان اینکه یکی از ایرادات دوران معاصر این است که معمار از معماری مهم تر شده، افزود: در بسیاری از بناهای گذشته ایران یا اسمی از معمار نیست یا اگر هست در گوشه ای از آجر یا کاشی به ساده ترین حالت ذکر شده است، ولی امروز نام معمار باعث دیده شدن اثر می شود. خوشبختانه در چند سال اخیر شاهد حضور برخی معماران که واقعا دغدغه معماری دارند هستیم و آثار آن ها در دنیا نیز توجه علاقمندان را به خود جلب کرده و در بین مخاطبان هم مقبول بودند. معمار و طراح پروژه ارسی خانه در ادامه گفت: پس از انجام پروژه اٌرسی خانه و موفقیت آن در مسابقه جهانی A Design Award در ایتالیا با مطرح شدن و پرداختن مجلات و سایتهای بین المللی، پرسش بسیاری از معماران جوان و فارغ التحصیل این رشته از من، این بود که چطور می توان طرحی زد که جایزه جهانی ببرد؛ این سئوال یک فاجعه است و باید آن را آسیب شناسی کرد؛ چرا به اینجا رسیدیم که به جای خلق معماری مطلوب فقط به فکر مطرح شدن هستیم، این موضوع در نسل جدید بسیار حاد شده و همه می خواهند یک شبه ره صد ساله بروند. اگر دغدغه ما غیر از معماریِ درست و طراحی، چیز دیگری باشد یعنی شکست. کیوانی با اشاره به اینکه بخشی از مشکلاتِ معماری امروز ما فرهنگ مصرف گرا و تجمل گرایی جامعه است، افزود: بخشی از مشکلات ریشه در سیاست های اشتباه شهرداری دارد و بخشی دیگر مربوط به نگاه مد گرایی در معماری است. از دهه 80 میلادی به این سو شاهد سیل تخریبی در دنیای معماری بودیم (حمله روم به ایران) که ریشه در همان مدگرایی و تجمل گرایی بود و بخشی از آن هم به دلیل عدم پاسخگویی درست معماران به نیازهای جامعه بود. معماری باید روز آورد شده، همواره نگاه به آینده داشته باشد. البته این به این معنا نیست که بدون تفکر و اندیشه اسیر مدگرایی دیگری به نام معماری مدرن شویم چراکه این شکل از معماری مدرن به صورت کپی کاری خود به یک معضل تبدیل خواهدشد. تا زمانی که نگاه معماری خارج از اندیشه و فلسفه بدون توجه به جامعه شناسی و فانکشن و فرهنگ و اقلیم باشد، عملا با شکست روبرو خواهیم شد. ساختمان مانند یک پیکر واحد است با تمام جزئیات تشکیل دهنده آن باید برای طراحی کانسپت داشته، سناریو تعریف کنیم بنابراین نمی توان اجزای ساختمان مانند پلان و نما را از هم جدا کرد. مهندس کیوانی در پایان اظهار داشت: بهترین متد در معماری امروز، معماری به روز و مدرنی است که بدون غرق شدن در فرم گرایی با توجه به نیازهای جامعه، حس و حال فضای ایرانی داشته باشد. باید یک نگاه جدید به معماری داشت؛ به معماری اصیل ایرانیِ کاملا به روز توجه شود، نه شکل تاریخی آن، بحث هویت معماریِ امروز با گذشته متفاوت است و این مهم تنها با سیاستگذاری درست و فرهنگ سازی بین کارفرما و مردم و تغییر نگاه جامعه معماری امکان پذیر است.