آشتی انسان و طبیعت

علی حق شناس معماری پایدار (sustainabi ty architecture) موضوعی است که گویا برخی معماران عصر حاضر ایران آن را به فراموشی سپرده اند. در تعریف این نوع معماری باید گفت معماری پایدار همان استفاده از محیط زیست و طبیعت در فضای معماری است. در سال 1986 و در نتیجه صنعت زدگی کشورهای اروپایی و آمریکایی و از بین رفتن بخش مهمی از محیط زیست، اصطلاح پایداری (sustainable) برای نخستین از سوی کمیته جهانی گسترش محیط زیست، به عنوان رویارویی با نیازهای عصر حاضر بدون به مخاطره انداختن منابع نسل آینده برای مقابله با نیازهایشان مطرح شد تا استراتژی های مناسبی در این زمینه پیش روی جهانیان قرار گیرد. در کشورهای غربی نیز تا قبل از وقوع انقلاب صنعتی به چنین فاکتورهایی در معماری توجه می شده است، اما از اواسط قرن 19، شاهد کمرنگ شدن طبیعت در زندگی انسان بوده و حتی در مواردی استفاده از تکنولوژی ها موجب تخریب یا از بین بردن کامل محیط زیست شده که این خود برای انسان رنج آور است. تفاوت معماری پایدار با معماری سبز معماری پایدار همان معماری سبز نیست. هنگامی که صحبت از معماری پایدار می شود، ذهن همگان به سمت معماری سبز رفته و این گونه تصور می شود که منظور از معماری پایدار همان معماری سبز است. با اشاره به این نکته که منظور از معماری پایدار توجه به مقاوم سازی نبوده بلکه در این نوع از معماری باید به ماندگاری در زمان دقت کرد، در توضیح تفاوت معماری سبز و معماری پایدار باید گفت؛ محور معماری سبز محیط زیست است درحالی که معماری پایدار به انسان و محیط زیست توجه دارد و تنها تمرکزش روی ساخت وساز نیست. معماری پایدار به نوعی فلسفه معماری است که به جنبه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به طور همزمان توجه داشته و در حقیقت با این نوع معماری، طبیعت را به داخل خانه هایمان دعوت می کنیم. مفهوم معماری پایدار در دنیا با توجه به شرایط بسیار خطرناک محیط زیست ایران و از بین رفتن گونه های زیاد زیست محیطی در کشور، باید معماران توجه زیادی به این نوع از معماری داشته باشند و با ارائه نظریات و راهبردهای علمی، گام هایی را برای شروع این نوع معماری در کشور بردارند. این درحالی است که ما حتی برای تبدیل انرژی فسیلی به انرژی تجدیدپذیر هیچ تلاشی نمی کنیم. معماری ما با توجه به آنکه تحت تأثیر مسائل اجتماعی، اقتصادی و اقلیمی شکل می گیرد یک امتیاز بزرگ برای استفاده و توسعه معماری پایدار است؛ اما ما هیچ توجهی به این مسائل نداشته و تنها به این موضوع که هر روز به تعداد ساختمان های زشت و ناهمگونی که هیچ ارتباطی با انسان ها ندارد، افزوده شود، افتخار می کنیم. به همین دلیل است که بحث معماری پایدار در ایران تا به امروز در حد حرف باقی مانده است. معماری پایدار و معماری ایرانی معماری پایدار ریشه در تاریخ معماری ایرانی دارد. تاریخ معماری ایرانی نشان می دهد که دستیابی به آرامش و روحیه ایرانی و فرهنگ اصیل از جمله دغدغه های معماران ایرانی بوده است. امروز در دنیای ماشینی و صنعتی که انسان ها در میان دغدغه های مختلف خود در جست وجوی اندک آرامش و آسایشی برای خود هستند، دعوت کردن طبیعت به داخل خانه ها شاید تنها راه ممکن و سهل برای دستیابی به این آرامش باشد. شاید اگر امروز معماران و مسئولان متولی در این حوزه به اصل پایداری در معماری و ارتقای کیفیت زندگی شهری توجه داشته باشند در آینده ای نه چندان دور شاهد یک شهر پایدار با حفظ نمادهای اصیل ایرانی باشیم.