سهم مسکن در برنامه ششم توسعه

این روزها در مطالعه و بررسی برنامه ششم توسعه انتقادات زیادی نسبت به عدم توجه مستقیم به یک پارامتر مهم اقتصادی یعنی تأمین و تولید مسکن شنیده می شود. به گفته تحلیلگران اقتصادی هرچند برخی از تکالیف قیدشده در برنامه ششم در برنامه های توسعه گذشته هم آمده، اما سیاست های کلی این برنامه نشان می دهد هیچ راهکار و برنامه عملیاتی برای توسعه ساخت و تولید مسکن و ارائه آن به متقاضیان تعریف نشده است. به گزارش پیام ساختمان، برنامه های توسعه اقتصادی از حدود سال 1328 در ایران آغاز شد و بعد از انقلاب هم در سال 1368 اولین برنامه توسعه در ایران کلید خورد اما در برخی بخش ها عملا این برنامه ها نتوانسته تحول قابل توجهی در اقتصاد ایران ایجاد کند و همچنان اقتصاد ما وابسته به نفت است. بااین حال، تنظیم مباحث اقتصادی برنامه ششم توسعه و نزدیک شدن به پایان برنامه پنجم توسعه بهانه ای است که با هدف اصلاح ایرادات و گنجاندن فرصت های اقتصادی پیش روی این برنامه در گفت وگویی با اقتصاددانان به بررسی جزئیات آن پرداخته ایم. شوک ها عامل انحراف برنامه های توسعه اقتصاددان و استاد باسابقه دانشگاه علامه طباطبایی تهران با بیان اینکه برنامه های پنج ساله یا شش ساله توسعه، سنت خوبی است، به خبرنگار پیام ساختمان گفت: اما همواره شوک هایی که به اقتصاد وارد می شود مسیر برنامه های توسعه ای را منحرف می کند. مهدی تقوی افزود: طبیعتا از این برنامه ها بودجه های سالانه استخراج می شود؛ بنابراین اگر انحرافات برنامه های توسعه ای پس از هر سال اجرا، شناسایی و اصلاح شود، تدوین و تنظیم این گونه برنامه ها اقدام خوبی است. وی اظهار داشت: توزیع عادلانه ثروت باید از ضروریات برنامه ششم باشد، برخی استان ها به واسطه معادن یا رونق کشاورزی دارای ثروت هستند که باید با برنامه ریزی مدیران ثروت به سمت استان های کم درآمد و فقیر هدایت شود. به عنوان مثال، اصلاح زیرساخت های ریلی و جاده ای، مسکن در استان های کم درآمد باید در دل برنامه های توسعه ای بالادستی دیده شود. این اقتصاددان با تأکید بر اینکه در سرمایه گذاری ها باید برنامه های توسعه به صورت کشوری لحاظ شود، افزود: به این معنی که به جای نگاه منطقه ای نگاه ملی باید لحاظ شود. طبق فلسفه ای در اقتصاد، گفته می شود دولت ناکارآمدتر از بخش خصوصی است، به این دلیل که انگیزه بخش خصوصی با هدف کسب سود است درحالی که دولت انگیزه سودآوری ندارد. زیرساخت های اولیه برنامه ششم توسعه تقوی گفت: بنابراین دولت باید در برنامه های خود زیرساخت های اولیه را در بخش های مختلف با پیش بینی درازمدت برنامه هایی مدون ایجاد کند، به تبع آن بخش خصوصی هم انگیزه پیدا می کند در بخش هایی که زیرساخت های فراهم است سرمایه گذاری کند. وی افزود: به این ترتیب مهم ترین موضوعی که باید در برنامه ششم موردتوجه قرار گیرد، ایجاد پیش زمینه های اقتصادی مناسب برای تحول اقتصادی است. این استاد باسابقه اقتصاد در انتقاد به عدم تطابق زمان بندی اجرای پروژه ها با برنامه های توسعه ای، توضیح داد: به عنوان مثال در پروژه ای که اجرای آن ده سال طول می کشد طبیعتا در یک برنامه ها پنج ساله این اقدام منجر به صرف هزینه و انرژی زیادی می شود که به آن برنامه ریزی بد، گفته می شود. فردی که می خواهد خانه اقساطی خریداری یا ساختمان سازی کند می بایست با بررسی همه جوانب آن همچون تورم، قیمت ارز و ... اقدام کند. هدف گذاری های مناسب برنامه ششم یک کارشناس اقتصاد و مسکن نیز دراین باره معتقد است: برای آنکه بتوانیم هدف گذاری های مناسب برنامه ششم توسعه را به خوبی پیش ببریم نیاز است که زیرساخت های کشور را اصلاح و مطابق با برنامه ریزی های دقیق سیاست ها را اجرا کنیم. محمد عدالتخواه افزود: مهم ترین موضوعی که باید برنامه ششم به آن پاسخ دهد، حل مشکل خانه دار شدن دهک های پایین، جامعه است. وی ادامه داد: دهک های بالای جامعه مشکل خود را حل کرده اند و حتی در موارد زیادی شاهد آن هستیم که علاوه بر حل مشکل مسکن خود از راه مستغلات، اجاره یا فروش و ... سودهای نسبتا خوبی هم کسب می کنند، پس باید تمام تلاش دولت برای دهک های پایین جامعه باشد و برنامه ریزی های خود را بر روی این قشر متمرکز کنند. این کارشناس اقتصاد و مسکن افزود: برای این منظور طبق برنامه های کلان باید در درجه اول برای حل مشکل مسکن رانت زمین حذف و اراضی بازپس گیری شود، همچنین ارزش افزوده صنعت ساختمان به بخش بازگردد و دولت بتواند طی سیاست های مشخص مالیات های اخذشده را مستقیما جهت خانه دار شدن افرادی که توانایی تأمین خانه را ندارند صرف کند. تبعات غیبت سیاست های مسکن عدالتخواه گفت: اگر توجه به سیاست های مسکن در برنامه توسعه ششم در اولویت قرار نگیرد، بدون شک فاصله طبقاتی فقرا و اغنیاء روزبه روز بیشتر می شود. وی گفت: ما برنامه های نسبتا خوبی می نویسیم اما کمتر اجرا می شوند اشکال این موضوع به دلیل یک سویه بودن برخی از این برنامه ها بدون پیش بینی تدابیر لازم، است و معمولا به صورت بخشی اجرا می شود، اما برای رسیدن به این ایده آل ها باید فکر اساسی شود. این کارشناس اقتصاد و مسکن تأکید کرد: به عنوان مثال با وجود اتمام پنج برنامه و اکنون هم که برنامه ششم تدوین شده هنوز مشکل مسکن حل نشده است، ازیک طرف ما با تولید مازاد مسکن مواجه هستیم و از یک سو با انبوه افراد بی خانه علاوه بر آن، مکان یابی نادرست هم باعث شده تا بسیاری از شهرهای جدید بدون متقاضی بماند. عدالتخواه با بیان اینکه دلیل عدم اثرگذاری لازم در برنامه های توسعه ای وجود ناهماهنگی تصمیم گیری برای یک موضوع واحد است، گفت: نمونه آن تجربه طرح هایی از جمله مسکن مهر و انتظار برای اتمام این گونه طرح ها در دولت جدید است. وی افزود: حال آنکه زمان بندی تصمیمات مطابق با برنامه ها مشکل اصلی نیست، مهم این است که اگر دولت ها هم عوض می شوند تشکیلاتی که باید این برنامه ها را هدایت کند، پابرجا بماند. دولت ها ملزم به اجرای برنامه توسعه ای این کارشناس اقتصاد مسکن توضیح داد: به عنوان نمونه به جای توسعه بیرون شهرها می توانستیم از بافت های فرسوده استفاده کنیم درحالی که طرح های جدیدی زیادی که تاکنون تهیه شده برای بافت های فرسوده، موفقیت زیادی نداشته اند یعنی طبق برنامه تعداد این بافت های فرسوده کاهش نیافته است. عدالتخواه گفت: یک کشور نباید با تعویض یک دولت تمام مصوبات و برنامه های قبلی خود را نادیده بگیرد بلکه دولت بعد باید ملزم به رعایت آن باشد. مثلا در پروژه های مسکن مهر در دولت قبل با تمام مشکلات آن می بایست در برنامه های خود اتمام این پروژه را در دستور می گذاشتند، اما همت لازم را انجام ندادند. به جای آن طرح مسکن اجتماعی را در دستور کار قرار دادند که این طرح هم رونمایی نشد؛ بنابراین چطور می توان به استناد این طرح شاهد رونق اقتصاد مسکن بود. بر اساس این گزارش، نگرانی از عدم توجه به مقوله مسکن در برنامه توسعه ششم درحالی وجود دارد که اهمیت تأمین مسکن به ویژه برای کم درآمدها بر کسی پوشیده نیست. حال آنکه این انتظار وجود دارد تا در برنامه اقتصادی توسعه ششم توجه به مسکن موردتوجه بیشتری قرار بگیرد تا متولیان اقتصادی در این برنامه به صورت شفاف به آن پرداخته و در مسیر برنامه، بتوانند راهکارهای مناسب را برای تولید مسکن مشخص کنند.