عملکرد صنعت گاز کشور در دولت یازدهم

درحالی که سهم گاز طبیعی به عنوان انرژی پاک و سازگار با ملاحظات زیست محیطی به منظور تداوم روند توسعه صنعتی و اقتصادی کشورهای جهان در سبد انرژی جهانی در حال افزایش است، جایگاه و سهم ایران با دارا بودن 34 تریلیون مترمکعب گاز طبیعی، به عنوان بزرگ ترین دارنده ذخایر گاز جهان غیرقابل انکار است. وجود چنین ذخایر عظیمی در ایران، سیاست گذاران بخش انرژی را به سمت برنامه ریزی در جهت توسعه ظرفیت تولید، انتقال، ذخیره سازی و توزیع گاز طبیعی در اقصی نقاط کشور و جایگزینی آن با سایر فرآورده های نفتی به منظور افزایش سهم گاز طبیعی در سبد انرژی کشور سوق داده است. علاوه بر بهره مندی از این سوخت پاک، از افزایش بی رویه مصرف فرآورده های نفتی (که صادرات یا کاهش واردات آن ها می تواند موجب درآمدزایی و رونق اقتصادی کشور شود) جلوگیری می شود. شرکت ملی گاز ایران با گذشت بیش از نیم قرن از فعالیت های خود، امروز با تأمین بیش از 70 درصد از کل انرژی مصرفی کشور، سومین تولیدکننده بزرگ گاز در جهان بعد از ایالات متحده آمریکا و روسیه به شمار می رود. توسعه گازرسانی می توان گفت برجسته ترین فعالیت صنعت گاز کشور در دولت یازدهم، توسعه گازرسانی بوده است که گازرسانی به سیستان و بلوچستان نقطه عطف این فعالیت برجسته شرکت ملی گاز ایران به شمار می رود. با توجه به روند مثبت گازرسانی به همه شهرها و روستاهای کشور از محل اعتبار بند ق ، انتظار می رود در پایان برنامه ششم توسعه، 100 درصد بخش خانگی و تجاری تحت پوشش شبکه گاز قرار گیرند. طبق آمار، تا قبل از دولت یازدهم 975 شهر و 14 هزار و 419 روستا از نعمت گاز طبیعی برخوردار بودند. اما در دوره 4 ساله دولت یازدهم، تعداد شهر و روستا به ترتیب به 1091 و 23 هزار و 611 رسیده است، به طوری که در حال حاضر بیش از 97 درصد واحدهای مسکونی در مناطق شهری و 70 درصد از واحدهای مسکونی در روستاهای قابل گازرسانی سطح کشور تحت پوشش گاز طبیعی قرارگرفته اند. آمار و ارقام در بخش شهری رشد 12 درصدی و در بخش روستایی رشد 64 درصدی را نشان می دهد. در دولت یازدهم حدود 75 هزار و 194 کیلومتر شبکه گاز شهری و روستایی جدید احداث و بیش از یک میلیون و 633 هزار و 312 انشعاب جدید نصب شد تا امکان بهره مندی بیش از چهار میلیون و 759 هزار مشترک شهری و روستایی جدید از نعمت گاز طبیعی فراهم شود. شبکه گذاری رشد 31 درصدی و در بخش نصب انشعابات جدید رشد 18 درصدی را نشان می دهد. از سوی دیگر با تصویب شورای اقتصاد و در قالب سیاست های اقتصاد مقاومتی، با هدف حفظ محیط زیست و افزایش رفاه عمومی، گازرسانی به نقاط دوردست، سخت گذر و جنگلی به روش CNG در دستور کار قرار دارد و در آینده ای نزدیک شهرها و روستاهایی که امکان گازرسانی به آن ها از طریق خط لوله فراهم نباشد با این روش از مزایای گاز طبیعی بهره مند خواهند شد. هم اکنون پروژه گازرسانی به چهار منطقه کشور در دستور کار است و اولین پروژه گازرسانی به روش سی ان جی به شهر بیدروبه از توابع شهرستان اندیمشک استان خوزستان در مردادماه سال قبل آغاز شد. گازرسانی به نیروگاه ها با افزایش تخصیص گاز به نیروگاه ها، متوسط مصرف روزانه سوخت مایع کاهش داشته است و تعداد نیروگاه های بهره مند از گاز طبیعی در ابتدای دولت یازدهم 68 نیروگاه بوده که هم اکنون 79 نیروگاه است. همچنین در ابتدای فعالیت دولت تدبیر و امید، میزان گاز مصرفی نیروگاه ها حدود 5160 میلیون مترمکعب بوده که این رقم در تیرماه سال جاری به حدود 7000 میلیون مترمکعب رسیده است. دولت یازدهم تاکنون بالغ بر 147 میلیارد مترمکعب گاز به نیروگاه ها تحویل داده که رشدی حدود 25درصد را نشان می دهد. میزان مصارف خانگی در تیرماه 1392 حدود 88/3 میلیارد مترمکعب بوده که این رقم در تیرماه سال جاری به مرز 57/4 میلیارد مترمکعب رسیده است. در بخش صنایع عده نیز ارقام فوق در همان بازه ی زمانی به ترتیب 67/2 میلیارد مترمکعب و 20/3 میلیارد مترمکعب بوده است. افزایش ظرفیت پالایش گاز در طول دوره دولت یازدهم ظرفیت پالایش گاز افزایش یافته و به منظور انتقال این مقدار گاز برداشت شده از منابع و همچنین پایداری در عرضه گاز، با رشد بالای 8 درصد حدود 2900 کیلومتر خط انتقال گاز جدید احداث شد و 8 ایستگاه تقویت فشار با 32 توربوکمپرسور نیز مورد بهره برداری قرار گرفت. در حال حاضر مجموع خطوط انتقال گاز احداث شده بالغ 37هزار کیلومتر و تعداد ایستگاه های تقویت فشار و توربوکمپرسورها به ترتیب 79 و 276 عدد افزایش پیداکرده است. افزایش گاز تزریق شده به مخازن ذخیره سازی ازجمله اقدامات مهم شرکت ملی گاز در دولت یازدهم افزایش گاز تزریق شده به مخازن ذخیره سازی گاز بود. تا قبل از این دولت 1034 میلیون مترمکعب گاز به منظور مصارف موردنیاز ذخیره شد اما در دولت یازدهم بیش 7151 میلیون مترمکعب گاز در مخازن تزریق شد. برجام و صنعت گاز کشور رشد سریع تولید گاز در کشور و افزایش ظرفیت پالایش و تأمین گاز، دسترسی به شرکت های عمده تولیدکننده تجهیزات موردنیاز و توقف تأمین قطعات از طریق واسطه های غیرضروری و صرفه جوئی به میزان حداقل 7 میلیون دلار در هزینه های جاری تأمین کالا، کاهش هزینه های تأمین کالا و خدمات، افزایش انعطاف پذیری سیستم های پالایش و انتقال گاز طبیعی در کشور با دسترسی به ملزومات و قطعات و تجهیزات موردنیاز، دسترسی به منابع مالی شرکت در خارج از کشور جهت تسهیل مبادلات مالی و کالایی با طرف های مختلف تجاری، دسترسی به برخی تجهیزات و قطعات ارسالی به خارج از کشور برای تعمیرات به ارزش ده ها میلیون دلار، آموزش کارکنان و انتقال فنّاوری به موازات تأمین کالا، کاهش قیمت های پیشنهادی در خرید و تأمین کالا حداقل به میزان بین 10 تا 30 درصد از سوی عرضه کنندگان خارجی، افزایش چند برابری تعداد شرکت های پیشنهاددهنده در مناقصات تأمین کالا و خدمات و ایجاد فضای رقابت در جهت کاهش قیمت تمام شده و افزایش کیفیت کالاها و خدمات دریافتی، حضور نمایندگی های رسمی شرکت های معتبر و کاهش 30-40 درصدی هزینه های تعمیرات و سایر خدمات دریافتی، رفع مشکلات بازاریابی و بیمه نفت کش ها و صادرات فرآورده های تولیدی در پالایشگاه ها، حمل مستقیم اجناس خریداری شده به کشور که قبلا با صرف هزینه های سنگین و پیچیدگی و ریسک بالای عملیاتی صورت می گرفت، فعال شدن قراردادهای تجارت گاز بین ایران و برخی خریداران که به دلیل اعمال تحریم های ظالمانه به کندی در جریان بود و... فهرست دستاوردهای برجام در صنعت گاز کشور است. فعالیت های صادرات گاز طبیعی نهایی سازی فاز دوم قرارداد صادرات گاز به عراق، موافقت نامه اولیه برای انجام مطالعات صادرات گاز به عمان، آغاز عملیات صادرات گاز به عراق در سال 96 و اجرای عملیات سوآپ گاز بین ایران، ترکمنستان و جمهوری آذربایجان بخشی از سیاست توسعه سهم ایران در بازارهای منطقه ای و جهانی گاز طبیعی است که در دولت یازدهم به نتیجه رسیده است. با اجرای قرارداد فاز 2 صادرات گاز به عراق و نیز قراردادهای سوآپ با کشورهای همسایه شمالی، حجم تجارت گاز کشور مجموعا بیش از 8 میلیارد مترمکعب در سال افزایش خواهد یافت. افزایش درآمدهای ارزی کشور متعاقب اجرای قراردادهای جدید منعقده جهت صادرات گاز در دولت یازدهم پس از اجرا، به میزان 5/2 میلیارد دلار در سال خواهد بود.