نکاتی پیرامون مجسمه های شهری

سیامک سرمدی* در چند شماره گذشته درباره تندیس های شهری و کارکرد آنها در زیباسازی فضاهای شهری مطالبی را چاپ کردیم. استفاده از مجسمه و تندیس ، درواقع کاربرد هنر و ورود آن به جامعه خشک و پر هرج ومرج کنونی است که به آن لطافت و روح و نشاط میبخشد. این کارکرد ، صرفاً منحصر به مجسمه سازی شهری نیست بلکه انواع هنرها که در شهرها و محیط های مختلف قابل اجرا و دارای ارزش های زیبا شناسانه هستند نیز در این زیباسازی نقش دارند؛ انواع نقاشی دیواری شهری، هنرهای تجسمی ، حجم سازی و ... اما روی سخن ما در این سلسله مقالات بر روی تندیس و مجسمه سازی شهری است. دراین باره ذکر نکات زیر به نظر مهم میرسد:• مجسمه سازی شهری با مجسمه سازی شخصی بسیار متفاوت است. در نوع شخصی، هنرمند بر اساس حس فردی خود و با توجه به آزاد بودن سوژه به خلق اثر هنری دست میزند . او هیچ قیدوبندی در این آفرینش احساس نمیکند. حال آنکه مجسمه ساز شهری باید عوامل متعددی را بسنجد تا بر اساس آن، اثر هنری خود را بیافریند. مثلاً ممکن است ازنظر جغرافیایی اطراف محل نصب مجسمه یا تندیس محدودیت هایی را بر هنرمند تحمیل کند که او لزوماً به آنها گردن نهد. بهترین حالت در خلق مجسمه شهری این است که بین علاقه و سلیقه شخصی هنرمند با نیاز سـفارش دهنده مجسمه(معمولاً شهرداریها) تعادل و تعاملی برقرار باشد.• هویت دهی و ارتقای ذائقه فرهنگ عمومی مردم، کارکرد دیگر مجسمه های شهری است. شاید همان اندازه که وجود یک مجسمه در شهر در جبران آشفتگیهای بصری زندگی شهری مؤثر است به همان میزان ( یا شاید بیشتر) به عنوان نماد و نشانه ای از فرهنگ و هویت جمعی ما کاربرد دارد. بنابراین کارکرد فیزیکی مجسمه (به عنوان عامل تغییر فضا و سیمای شهر) و کارکرد معنایی و مفهومی آن، که همانا ایجاد یا تقویت هویت بصری و حس تعلق خاطر به فضا و مکان است باید موردنظر معماران مجسمه ساز و مدیران زیباسازی شهری باشد. • نکته آخر در این زمینه ، مصالح و موادی است که باید در ساخت مجسمه های شهری مورداستفاده قرار گیرد .منطقاً باید از مواد و مصالحی استفاده شود که بالاترین کیفیت و ماندگاری را داشته باشند. به طورکلی در ساخت تندیس از موادی چون گچ، پلیاستر، فایبرگلاس و فلزاتی مانند طلا ، نقره و برنز استفاده میشود . از خانواده سنگ ها ، سنگ مرمر و سنگ خارا بیشترین سنگ مورداستفاده در مجسمه سازی هستند . امروزه مدتی است که از ماده ای به نام «جیبس» که مقاوم تر از پلیاستر است و در برابر سرما و گرما نیز مقاومت خوبی دارد در تندیس ها استفاده میشود . ضمن اینکه سنگ های مرمر و خارا جایگاه خاص خود در این هنر را همچنان دارا هستند. *کارشناس معماری