بیمه یا تهدید جدید ساخت و ساز

گروه ساخت و ساز: کشور ایران، سال های متمادی است که از پدیده های طبیعی همچون زلزله و سیل خسارت های بیشماری متحمل شده است؛ اما در این میان زلزله بیشتر از سایر حوادث طبیعی به هم وطنان ما خسارت رسانده است؛ بیمه زلزله یکی از ابزار هایی است که در صورت اجرای درست می تواند بخش وسیعی از خرابی ها را جبران نموده و به بهبود وضعیت ساخت وساز کمک کند. بیمه زلزله ای که در کشور ما اجرا می شود، چقدر با استاندارد های جهانی همخوانی دارد و تا چه اندازه می تواند برای بهبود ساخت و ساز ها موثر باشد؟ برای پاسخگویی به این سؤال و چندین سؤال دیگر به سراغ مهدی وجودی، دبیر جمعیت کاهش خطرات زلزله ایران رفته و گفتگویی با وی ترتیب داده ایم. پیام ساختمان: بیمه زلزله در کشور ما چقدر می تواند از خرابی ها و خسارت های زلزله بکاهد؟ متأسفانه نگرش حاکم بر زلزله در کشور ما قبول خسارت زا بودن آن است. بدین معنی که هم مردم و هم دولت پذیرفته اند که زلزله می کشد، خسارت می زند و نابود می کند. چنین نگرش ویران کننده ای در جای جای زندگی ما، و نیز برنامه ها و طرح های ارائه شده از سوی دولت و ارگان های ذی ربط کاملاً مشهود است. بسیاری از برنامه های جاری و دیدگاه ها و سخنرانی های مدیران و مسئولان، بدون کوچک ترین توجهی به نظرات کارشناسان و متخصصان این وادی، فقط به بحث بعد از زلزله و جبران خسارت ایجادشده، توجه دارد.بیمه زلزله یکی از مواردی است که بدون کوچک ترین مطالعه علمی نسبت به آن، در حال حاضر در کشور اعمال می شود بدون اینکه به پیامدهای شرایط حاکم بر آن توجه شود. متأسفانه در مورد بیمه زلزله نیز دیدگاه فقط دیدگاه جبران خسارت می باشد، بدون توجه به اینکه بیمه زلزله چقدر می تواند در جهت اصلاح شرایط ساخت وساز و تشویق به بهسازی لرزه ای مفید واقع شود. متأسفانه ما هرگز به این نکته توجه نکرده ایم که رسالت جبران کننده بودن بیمه زلزله، در اولویت دوم نسبت به تشویقی بودن آن قرار دارد. شاهد بودیم که بلافاصله شرکت های بیمه ای بازاریاب های خود را به مناطق کمتر آسیب دیده فرستاده بودند تا از ترس و هراس ایجادشده بین مردم استفاده کنند و بتوانند مشتریان بیشتری جذب نمایند. پیام ساختمان: بیمه زلزله در کشور های دیگر چگونه اجرا می شود؟ شاید به جرئت بتوان گفت که یکی از مهم ترین ابزارهای کشورهای توسعه یافته برای جبران و کاهش خسارت های ناشی از زلزله، بیمه زلزله می باشد. در چنین کشورهایی بیمه زلزله، علاوه بر جبران خسارت های ناشی از زمین لرزه، به منظور تشویق در جهت ساخت وساز صحیح و ایمن استفاده می شود. در کشور ایران بیمه زلزله تهدیدی جدی بر ساخت وساز صحیح خواهد بود. بدین معنی که با شرایط حاضر، بیمه زلزله کشور را به سوی فاجعه ای مضاعف می کشاند. پیام ساختمان: لطفاً بیشتر توضیح دهید... بیمه زلزله در کشورهای زلزله خیز از جایگاه ویژه ای برخوردار است و این کشورها توانسته اند با مطالعات گسترده ریسک و خطر توسط متخصصان و مهندسان زلزله و سازه، قیمت های واقع گرایانه و حقیقی برای نرخ های حق بیمه زلزله تعیین نموده و آن را در مسیر صحیح هدایت نمایند. برای مثال در کشوری غیر از ایران، حق بیمه برای یک سازه حدود 10 درصد هزینه ایمن سازی آن برآورد می شود. بدین ترتیب که اگر هزینه ایمن سازی یک سازه 15 میلیون تومان باشد، حق بیمه ای که برای یک سال بیمه زلزله پرداخت می شود، چیزی حدود یک میلیون و پانصد هزار تومان خواهد بود. مالک هر ساختمان بر اساس اینکه ساختمان وی چقدر در مقابل زلزله آسیب پذیر است مجبور به پرداخت حق بیمه است و صاحبان سازه های آسیب پذیر مسلماً می بایست مبلغ بیشتری پرداخت کنند. این به معنی استفاده صحیح از دستاوردهای علم مهندسی زلزله چه در مرحله برآورد خطر زلزله و چه در مرحله آسیب پذیری لرزه ای می باشد. پیام ساختمان: معیار تشخیص ساختمان باکیفیت و بی کیفیت چیست؟ چندین روش مختلف برای برآورد آسیب پذیری سازه ها وجود دارد ولی فرایند کلی آن عبارت است از تحلیل اینکه سازه در چه جایی ساخته شده و در نهایت بررسی آسیب پذیری لرزه ای که شامل پارامترهای مختلفی از جمله نوع سازه، کیفیت ساخت، کیفیت اسناد نظارت، عمر سازه و سایر پارامترهای دخیل در عملکرد سازه در مقابل زلزله است. در چنین نظام بیمه ای، اینکه کجا ساخته ایم و چگونه ساخته ایم مهم است و این یعنی تشویق مالکان به انتخاب دقیق تر ساختگاه های ایمن (با رعایت فاصله مناسب از گسل و دوری از مکان های مستعد زمین لغزش) و نیز دقت در انتخاب سازه های مقاوم در برابر زلزله. پیام ساختمان: پیشنهادی برای بهبود وضعیت دارید؟ آنچه که از نظر متخصصان زلزله کشور در شرایط کنونی الزامی به نظر می رسد، انجام هر چه سریع تر مطالعات تخصصی مهندسی و مدیریتی بنیادی و گسترده در زمینه بیمه زلزله در کشور است تا شرایط کنونی چنین بیمه ای که مطمئناً با گسترده شدن آن، کشور را به سوی فاجعه ای مضاعف خواهد کشاند، اصلاح گردد. مطمئناً نیاز اجرایی طرح هایی همچون بیمه اجباری زلزله، شناخت کامل موضوع و شرایط حاکم بر ایران و از سوی دیگر واقعی کردن نرخ بیمه ها و نیز استفاده از متخصصان کشور در جهت برآورد سریع آسیب پذیری سازه ها می باشد.