خشکی توامان دریاچه و گردشگران ارومیه

محسن محمدیحوضه آبریز دریاچه ارومیه، 51,876 کیلومترمربع است که پیرامون 3 درصد از مساحت کل کشور ایران را دربر میگیرد. 27 گونه پستاندار، 212 گونه پرنده، 41 گونه خزنده، 7 گونه دوزیست و 26 گونه ماهی حیاتوحش این دریاچه را تشکیل دادهاند. دریاچه ارومیه دارای 102 جزیره است که همه آنها از سوی سازمان یونسکو بهعنوان اندوخته طبیعی جهان به ثبت رسیدهاند.این دریاچه در ارتفاع 1267 متری از سطح دریا واقعشده، طول آن حدود 130 تا 140 کیلومتر و عرض آن بین 15 تا 50 کیلومتر متغیر است، عمق متوسط آن را 50 تا 60 متر تخمین زدهاند؛ آب دریاچه ارومیه بینهایت شور و میزان نمک محلول آن دو برابر اقیانوسها و دلیلی برای عدم یخزدگی این دریاچه است.این دریاچه دارای 102 جزیره کوچک و بزرگ بوده که اهم آنها عبارتند از، کبودان، اشک، اسپیر و آرزو.لجن های طلاییتاریخچه صنعت گردشگری نشان می دهد که سفرهای ساحلی از اولین انواع گردشگری مورد علاقه انسان ها بوده است. درحالیکه حتی کشورهای بسیار کوچک جهان که بعضاً کمتر بهره چشمگیری از منابع طبیعی ندارند، پیگیرانه به دنبال ایجاد بسترهای توسعه اکوتوریسم در کشورهایشان هستند ما در حال نابود کردن این منابع هستیم. تنها 3 دریاچه عظیم مرده در دنیا وجود دارد که دومین آنها پس از بحرالمیت، دریاچه ارومیه است و پسازآن دریاچه مرده نمک امریکا در رده سوم قرار دارد. غلظت بالای نمک دریاچه ارومیه این امکان را می دهد که به راحتی در روی آب شناور شده و تمدد اعصاب کرد بدون آنکه کسی در آن غرق شود.اغلب بیماریهای کلاژن پوستی و مفصلی که منشأ سایکوسوماتیک (روحی جسمی) دارند با لجن و نمک دریاچه هایی شبیه دریاچه ارومیه قابلدرمان هستند. همچنین می توان از خواص درمانی نمک دریاچه ارومیه در درمان بیماری های تنفسی مثل آسم و برونشیت و انواع سینوزیت ها نیز بهره برد.آب دریاچه ارومیه از دسته آبهای کلروره سدیک است. نوشیدن این گونه آب ها غلظت صفرا را پایین می آورد و در نتیجه ترشح صفرا بهتر جریان پیدا می کند. همچنین هوای کنار دریاچه به دلیل داشتن مقداری رادیواکتیویته که از ماسه های مرطوب و آب دریاچه پخش می شود بسیار نشاط آور است.با وجود همه این پتانسیل های بی نظیر اما، نهتنها برای دریاچه ارومیه برنامه ریزی درست و بلندمدت گردشگری نداشته ایم، بلکه با تخریب روزانه این دریاچه همه پتانسیل های گردشگری طبیعی آن از بین رفته و خواهد رفت. دریاچه ارومیه منبعی قابلمطالعه و برنامه ریزی برای توریسم درمانی در سطح ملی و منطقهای بود، درحالیکه عقب نشینی آب دریاچه، خشک شدن لجن های سواحل و از بین رفتن خواص درمانی آنها این فرصت گردشگری با اهمیت را نیز از ما گرفته است.هنوز قابلیت بهره برداری و جود دارداخیراً معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری استان آذربایجان غربی هشدار داده که پسروی آب دریاچه ارومیه طی سال های اخیر، گردشگری منطقه را بهشدت تحت تأثیر قرار داده است.به گفته حسین امامی، تمام پروژه های گردشگری که توسط سرمایهگذاران بخش خصوصی در طول سواحل دریاچه ارومیه در حال انجام بود، هماکنون متوقف شده اند. وی با اشاره به اینکه هنوز قابلیت بهره برداری گردشگری از دریاچه ارومیه وجود دارد، اذعان داشته است: توریسم درمانی یکی از مواردی است که می توان با راه اندازی آن به رونق گردشگری منطقه کمک کرد. می توان با واردکردن تجهیزات لجن درمانی در قسمت های مختلف دریاچه ارومیه، گردشگران بهویژه گردشگران خارجی را به این منطقه جذب کرد.در همین راستا و در نگاه کلی تر، معاون سازمان میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری نیز اذعان دارد که خشک شدن دریاچه ارومیه لطمه شدیدی به حوزه گردشگری کشور وارد میکند.مهدی حجت با تأکید بر اینکه پارک ملی دریاچه ارومیه تأثیر زیادی در جذابیت حوزه گردشگری استان آذربایجان غربی دارد، گفته است: دریاچه عاملی مهم و بستری ارزشمند و مبنای بسیاری از استقرارها و ایجاد بناها و سوابق تاریخی در آذربایجان بوده که بروز بحران در این منطقه و کاهش میزان آب دریاچه ارومیه میتواند زندگی مردم را مختل کرده و به هم بریزد.احیای دریاچه، نخستین شرط جذب گردشگربه گفته یک نماینده سابق مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی، اولین اقدامی که در راستای افزایش جذب گردشگر دریاچه ارومیه باید انجام داد، احیای این دریاچه است.حجتالاسلام سیدسلمان ذاکر با اشاره به پیگیریهای انجام شده از سوی مجلس، بهمنظور رسیدگی به وضعیت ناراحتکننده دریاچه ارومیه گفت: اینکه ما اعلام میکنیم وضعیت دریاچه بحرانی است ممکن است تأثیر منفی در اذهان عمومی در زمینه جذب گردشگر داشته باشد اما اولین قدم در این راه احیای دریاچه و توجه ویژه به وضعیت زیستمحیطی آن است. وی با اشاره به پتانسیلهای بالقوه تاریخی، فرهنگی و گردشگری استان و بهویژه دریاچه ارومیه از نبود اطلاعرسانی خوب و برنامهریزیشده در این زمینه انتقاد کرد.ذاکر، مناسب نبودن راهها، ارائه نشدن امکانات مناسب بهمنظور سرویسدهی به گردشگران، عدم سرمایهگذاری مناسب و توزیع ناعادلانه سرمایه را ازجمله مهم ترین علل فاصله رتبه گردشگری استان از آنها با پتانسیلهایش متناسب است، بیان کرد.وی با اشاره به قابلیتهای گردشگری دریاچه ارومیه بهعنوان بزرگترین پتانسیل گردشگری استان آذربایجان غربی گفت: با بهرهبرداری اصولی از معادن اطراف دریاچه ارومیه و برجسته کردن خواص درمانی املاح موجود در آنها، سرمایهگذاری در خصوص زیباسازی سواحل دریاچه، احداث مناطق اقامتی مدرن و بهروز، ساخت ویلا در دهکدههای اطراف و افتتاح باند دوم جاده شهید کلانتری می توان در جهت افزایش جذب گردشگر به این منطقه از استان اقدام کرد.درحالیکه هماکنون حجم تقریبی آب دریاچه ارومیه 13 میلیارد مترمکعب است، این دریاچه به حدود 12میلیارد مترمکعب آب برای رسیدن به حجم اکولوژیکی استاندارد نیاز دارد. در واقع دریاچه ارومیه دقیقاً دو برابر الآن آب میخواهد تا تنها به وضع عادی برسد. بر اساس برآوردها این دریاچه حدود 3هزار کیلومترمربع پسروی داشته و در واقع این بخشها از دریاچه ارومیه خشک شده است. حال باید امیدوار بود که سرعت کار کارگروه نجات دریاچه ارومیه برای پیگیری مسئله، از سرعت خشکیدن دریاچه بیشتر باشد؛ کما اینکه وزیر نیرو قول داده که تا 27مهرماه جاری اولین گزارش عملکرد کارگروه را به مردم بدهد.