دیگ شوفاژ ، مشعل شوفاژ ، منبع ، کویل ، مبدل حرارتی

دیگ شوفاژ ، مشعل شوفاژ ، منبع ، کویل ، مبدل حرارتی

دیگ شوفاژ دستگاهی است که وظیفه انتقال حرارت به آب داخل مداررادیاتور را انجام می دهد.دیگ شوفاژ آبگرم به دو صورت دیگ شوفاژ فولادی و دیگ شوفاژ چدنی تولید می گردد. مشعل شوفاژ دستگاهی است که با ترکیب مقدار هوا و سوخت در فضایی ایمن انرژی سوخت را به انرژی گرمایی تبدیل می کند. در این عملیات که احتراق نامیده میشود مقداری نیز انرژی گرمایی و گاز تولید می شود. به همین دلیل رعایت اصول بهسازی در میزان مصرف انرژی مشعل شوفاژ بسیار تأثیرگذار خواهد بود. کار اصلی مشعل شوفاژ ایجاد انرژی گرمایشی است و بزرگ ترین مورد استفاده آن در موتورخانه ها برای موتور احتراق بویلر است. مهم ترین مشخصه مشعل شوفاژ ظرفیت حرارتی و دبی سوخت مصرفی آنهاست.

دیگ شوفاژ

دیگ شوفاژ آب گرم فولادی یا چدنی؟

دیگ شوفاژ های آبگرم به دو صورت فولادی و چدنی تولید می گردد. در این مقاله ضمن معرفی و شرح دیگ شوفاژ آبگرم فولادی و دیگ شوفاژ آبگرم چدنی، به مقایسه آن ها و معرفی مزایا و معایب هر یک خواهیم پرداخت.

دیگ شوفاژ آبگرم چدنی

در تولید دیگ شوفاژ آبگرم چدنی همان طور که از اسم آن پیداست از چدن خاکستری استفاده می شود. دیگ شوفاژ چدنی در ظرفیت های مختلف و معمولا به صورت قطعاتی (پره ای) به روش ریخته گری تولید می گردد. این دیگ ها بر اساس ظرفیت حرارتی آن ها از تعدادی پره چدنی تشکیل شده اند. در فضای وسط پره ها شعله مشعل قرار می گیرد و جهت افزایش بازده دیگ شوفاژ و حداکثر استفاده از انرژی حرارتی سوخت، در محیط پره ها مجرا های خاصی در نظر گرفته شده است که گاز های حاصل از احتراق از آن ها عبور می کنند و انرژی خود را به آب داخل دیگ شوفاژ منتقل می کنند.
هر دیگ شوفاژ بر حسب ظرفیت آن شامل یک پره جلو ، یک پره عقب و تعدادی پره وسط است که پره جلو و عقب با یکدیگر و با پره های وسط تفاوت دارند ولی تمام پره های وسط یکسان هستند.

اجزا دیگ شوفاژ چدنی

دیگ شوفاژ چدنی برای فشار های پایین و حداکثر 5 بار استفاده می شوند. (البته برخی از سازندگان اظهار می دارند که دیگ تولیدی آن ها فشارهای بالاتر از 5 بار را هم تحمل می کنند.) این دیگ ها در مصارف خانگی و تولید آب برای مصارف صنعتی سبک مورد استفاده قرار می گیرند. از نظر فشار و دمای کاری دارای محدودیت هسند. بهتر است برای مناطقی که زمستان های سرد دارند و اختلاف دمای آب رفت و برگشت ممکن است زیاد باشد استفاده نشود زیرا تنش های حرارتی ناشی از آب برگشتی نسبتا سرد ممکن است باعث ترک خوردگی پره های آن ها شود.
دیگ های چدنی به دلیل اینکه پره ای هستند امکان افزایش ظرفیت حرارتی آن ها و حمل و نقل آسان آنها وجود دارد. از طرفی هزینه نصب بویلرهای چدنی بیشتر از نوع فولادی است. دیگ های چدنی دارای مقاومت خوبی در مقابل خوردگی هستند.

مزایای دیگ های چدنی

در برابر خوردگی و زنگ زدگی مقاوم هستند.
به دلیل قابلیت جدا شدن پره های دیگ حمل و نقل آن ها آسان است و ظرفیت حرارتی آن ها با افزایش یا کاهش تعداد پره ها قابل تغییر است.
در صورت شکستن پره ها می توان آن ها را با پره نو تعویض کرد.
قیمت آن ها ارزان تر است.

معایب دیگ های چدنی

از مشکلات اصلی دیگ ها ترک برداشتن جدار پره ها در اثر تنش های حرارتی ، فشار زیاد سیستم ، ایجاد رسوب روی سطح داخلی پره ها و … است که در این صورت پره باید توسط فرد متخصص تعویض شود و در صورتی که هنگام تعویض پره دقت کافی به عمل نیاید دیگ مشکل آب بندی و دود بندی پیدا می کند.
راندمان حرارتی آن ها نسبت به دیگ های سه پاس فولادی کمتر است.
مقاومت آن ها در برابر برخورد مستقیم شعله پایین است و درصورتیکه در داخل دیگ آب نباشد و مشعل بیشتر از 5 دقیقه روشن بماند کل پره را باید تعویض کرد.
برای مناطق خیلی سرد که امکان شوک حرارتی وجود دارد مناسب نمی باشند. هزینه نصب و جمع کردن آن ها بیشتر است.

دیگ فولادی آبگرم

دیگ فولادی آبگرم به صورت یکپارچه در کارخانه و از ورق و لوله فولادی آلیاژی آتشخوار تولید می گردد. این دیگ ها به دو دسته آب در لوله (water tube) و آتش در لوله (fire tube) تقسیم می گردد. معمولا در مواردی که نیاز به تامین فشار های بسیار بالا می باشد (مثل نیروگاه ها) ازدیگ های واترتیوب استفاده می گردد. دیگ های فولادی آتش در لوله یا فایر تیوب در تاسیسات متداول تر هستند. جهت اطلاعات بیشتر مطالعه مقاله” دیگ آبگرم ، اصول طراحی و انواع آن” توصیه می گردد.

شماتیک دیگ فولادی

اجزا یک دیگ آبگرم فولادی فایر تیوب به صورت خلاصه به شرح زیر می باشد: 1- بدنه 2- لوله ها 3- صفحات نگهدارنده لوله ها 4- کوره 5- اتصالات لوله رفت و برگششت 6- اتصال لوله انبساط 7- شیر اطمینان 8-شیر تخلیه 9-دریچه های بازرسی 10-محفظه دود 11- درب های جلو و عقب 12- اتصال دودکش 13- اتصالات مربوط به نشان دهنده ها 14-عایق 15- روکش (کاور) 16- شاسی
این نوع دیگ ها در صنایع و کارخانجات مختلف، ساختمان ها و مجتمع های مسکونی کاربرد دارند.

مزایای دیگ های فولادی

طول عمر این دیگ ها بالا تر است.
راندمان و بازده حرارتی دیگ های فولادی سه پاس از دیگ های چدنی بیشتر است.
ظرفیت آن ها تقریبا نامحدود است. (مناسب جهت پروژه های بزرگ)
قابلیت تحمل شوک های حرارتی را دارند.
فشار های خیلی بالا را می توانند تحمل کنند (مناسب جهت ساختمان های مرتفع)
قابلیت تطابق با هر نوع سوخت را دارند.

معایب دیگ های فولادی

قیمت آن ها نسبت به دیگ های چدنی بالاتر است.
چون در کارخانه به صورت یکپارچه ساخته می شوند حمل و نقل آن مشکل است.
در صورت خرابی هزینه تعمیر آن ها بالاتر است.
ظرفیت آن ها ثابت و غیر قابل تغییر است.

به بیان دیگر و به صورت خلاصه می توان گفت :

راندمان حرارتی دیگ های فولادی به خصوص در مدل های سوپر سه پاس Wet ­Back به مراتب از دیگ های چدنی بیشتر است. طول عمر دیگ های فولادی از دیگ های چدنی به به دلیل شکننده بودن پره های آن ها بیشتر می باشد. ( امکان شکستگی پره های دیگ های چدنی چه در حمل و نقل ، چه در هنگام مونتاژ و چه در اثر سرد و گرم شدن وجود دارد.)
با افزایش ظرفیت دیگ و در نتیجه افزایش تعداد پره ها طول دیگ زیادتر شده و شعله مشعل توان گرم نمودن آب گردش کننده در پره های انتهایی دیگ های چدنی را ندارد. لذا از دیگ های چدنی معمولا در پروژه های کوچک و خانگی (به دلیل سادگی در حمل و نقل) بیشتر استفاده می گردد.
دیگ های چدنی معمولا تحمل فشار های بالا را ندارند و به دلیل فشار کاری پایین تر نسبت به دیگ های فولادی معمولا در ساختمان های با ارتفاع کم استفاده می شود.
میزان رسوب گیری دیگ های چدنی به دلیل پیچ و خم های عبور آب به مراتب بیشتر از دیگ های فولادی بوده و در نتیجه راندمان آن نسبت به حالت اولیه سریع تر کاهش یافته و شکنندگی آن افزایش می یابد.

مشعل شوفاژ

مشعل شوفاژ دستگاهی است که با ترکیب مقدار هوا و سوخت در فضایی ایمن انرژی سوخت را به انرژی گرمایی تبدیل می کند. در این عملیات که احتراق نامیده می شود مقداری نیز انرژی گرمایی و گاز تولید می شود. به همین دلیل رعایت اصول بهسازی در میزان مصرف انرژی مشعل شوفاژ بسیار تأثیرگذار خواهد بود. کار اصلی مشعل شوفاژ ایجاد انرژی گرمایشی است و بزرگ ترین مورد استفاده آن در موتورخانه ها برای موتور احتراق بویلر است. مهم ترین مشخصه مشعل شوفاژ ظرفیت حرارتی و دبی سوخت مصرفی آنهاست.
اینک، در ادامه سلسله گزارش های نشریه پیام ساختمان تحت عنوان «کالای برتر»، مشخصات انواع مشعل شوفاژ را بررسی می کنیم. البته مطالب عنوان شده اظهارات فعالان تولید و توزیع این محصول بوده و نظر نشریه پیام ساختمان نیست؛ ضمن اینکه از اظهارنظر مخاطبان و منتقدان استقبال خواهیم کرد.

انواع مشعل شوفاژ

به گفته بابایی، یکی از فروشندگان تجهیزات موتورخانه در خیابان طالقانی مشعل شوفاژ را به روش های زیادی می توان تقسیم بندی کرد: مهم ترین روش استفاده از نحوه احتراق آنهاست. در بعضی سوخت به صورت مستقل وارد محفظه احتراق می شود. درمشعل شوفاژ اتمسفر یک سوخت با سرعت زیاد از نازل خارج می شود که کاربرد این نوع مشعل شوفاژ کم بوده و در دستگاه های حرارتی تجاری دیده می شود.
وی ادامه داد: هوای موردنیاز مشعل شوفاژ دمنده به وسیله یک فن دمنده تأمین می شود و اینها خود به دو دسته مشعل شوفاژ دمنده پیش مخلوط و مشعل شوفاژ مخلوط سر نازل تقسیم می شوند.
بابایی همچنین بر اساس نوع کنترل احتراق مشعل شوفاژ را به سه نوع کلی تقسیم بندی می کند: مشعل شوفاژ یک مرحله ای از سوخت مایع استفاده می کند و گاهی به آن مشعل شوفاژ افشانه ای نیز می گویند. این مشعل ها برای دیگ های حرارت مرکزی معمولی و کوچک به کار برده می شوند. مشعل دومرحله ای را در جایی به کار می بریم که تنظیم و تغییر مقدار گازوئیل ضروری است، در لوله ای که سوخت را از نازل به تانک برمی گرداند وسایلی نصب می کنند که عمل تنظیم را انجام می دهند. ساختمان مشعل های دومرحله ای دارای یک نازل مانند مشعل شوفاژ یک مرحله ای است، با این تفاوت که قسمتی از گازوئیل که به نازل می رسد توسط یک لوله مجدداً به منبع گازوئیل برمی گردد. بین نازل و منبع برای تنظیم فشار گازوئیل یک سوپاپ مغناطیسی نصب می شود؛ بدین ترتیب عمل تنظیم با تغییر فشار گازوئیل انجام می گیرد. طرز کار بدین ترتیب است که در مرحله اول این سوپاپ باز است و در نتیجه گازوئیل از راه لوله برگشت می تواند به راحتی به تانک برگردد.
بابایی ادامه داد: نوع سوم، مشعل شوفاژ با تنظیم پیوسته است که در دیگ های با ظرفیت حرارتی بالا یا برای کارهای معین استفاده می شود. در آنها تنظیم درجه حرارت اهمیت ویژه ای دارد. ظرفیت مشعل باید به طریق پیوسته تنظیم شود یعنی آنکه تعویض از مرحله یک به دو و برعکس نباید یک دفعه انجام گیرد بلکه به طور پیوسته در هر لحظه فقط همان قدر سوخت مصرف می شود.

اجزای مشعل شوفاژ

وحید عقیلی، یکی دیگر از فروشندگان تجهیزات موتورخانه راسته خیابان طالقانی اجزای مختلف مشعل شوفاژ را این گونه معرفی می کند: اول از همه الکتروموتور است که عامل حرکت پمپ و پروانه است. این موتور دارای یک سیم پیچ اصلی است و معمولاً یک خازن نیز در مدار سیم پیچ راه انداز آن قرار داده می شود. فن یا پروانه قسمت دیگر است که روی محور موتور نصب می شود و با حرکت موتور به حرکت درمی آید.
وی ادامه داد: پمپ گازوئیل جزو بعدی است که معمولاً آن را در مشعل شوفاژ فشار قوی به صورت دوار و یا چرخ دنده ای به صورت یک یا دو طبقه می سازند. در مسیر سوخت از پمپ به طرف نازل یک شیر برقی قرار می دهند تا در زمان خاموش بودن مشعل شوفاژ، از نشت گازوئیل به داخل اتاقک احتراق جلوگیری کند.
عقیلی افزود: کوپلینگ قطعه ای است که حرکت الکتروموتور را به پمپ منتقل می کند و معمولاً از جنس پلاستیک است. جزو دیگر نازل است که گازوئیل را به صورت پودر به مقدار معین با چرخش با زاویه معین به شکل مشخص و به صورت تصفیه شده به داخل دیگ می پاشد. قسمت هفتم نیز تراسفورماتور است که در آن انرژی الکتریکی به انرژی مغناطیسی تبدیل می شود و انرژی مغناطیسی نیز می تواند به انرژی الکتریکی تبدیل گردد.
وی به دیگر بخش های مشعل شوفاژ اشاره کرد و گفت: شعله پخش کن سر راه ورود هوا به اتاقک احتراق قرار می گیرد. چشم الکتریکی داخل لوله مشعل شوفاژ رو به شعله قرار می گیرد، اگر شعله تشکیل نشود مقدار مقاومت الکتریکی چشم زیاد خواهد بود و جریانی از آن نمی گذرد ولی اگر شعله تشکیل شود به مشعل شوفاژ اجازه ادامه کار را می دهد و دست آخر بدنه مشعل شوفاژ گازوئیلی و گازی از نوع چدن ریخته گری است که قطعات مختلف مشعل شوفاژ روی آن نصب می گردد.

انتخاب مشعل

عقیلی در مورد نحوه عمل مشعل شوفاژ گفت: با پاشیدن سوخت خواه گاز باشد یا گازوئیل یا مازوت با ایجاد جرقه حرارت موردنیاز را به صورت شعله به داخل کوره هدایت می کند. داخل مشعل شوفاژ و دیگ تعدادی کنترل کننده وجود دارد که میزان و زمان هرکدام از فرآیندهای ممشعل شوفاژ را کنترل می کنند.
وی در مورد انتخاب مشعل شوفاژ گفت: نکاتی متعددی را در انتخاب مشعل شوفاژ بایستی رعایت کرد که شاید با توجه به افزایش قیمت سوخت مهم ترین آنها میزان سوختی باشد که آن مشعل شوفاژ مصرف می کند. بر این اساس بنا بر پروژه باید تصمیم گرفته شود که از مشعل شوفاژ گازوئیلی، دوگانه سوز یا مازوت می خواهیم استفاده کنیم.
این فروشنده ادامه داد: باید ظرفیتی بالاتر از ظرفیت اسمی مشعل شوفاژ را در نظر گرفت چون ظرفیت اعلام شده سازندگان در شرایط مختلف و بر مبنای ظرفیت حداکثر عنوان می شود. می توان با تنظیم مناسب ظرفیت گرمایش مشعل شوفاژ را حتی تا نصف کاهش داد ولی اگر مشعل شوفاژ انتخاب شده شما در عمل دارای ظرفیت کافی نباشد چاره ای جز خرید مجددمشعل شوفاژ با ظرفیت بالاتر نخواهید داشت. وی افزود: سومین نکته این است که باید توجه کرد قطر لوله شعله پوشمشعل شوفاژ بیشتر از قطر دهانه نصب مشعل شوفاژ در دیگ نباشد.

کاهش مصرف مشعل شوفاژ گازسوز

عقیلی همچنین در مورد کاهش مصرف مشعل شوفاژ گازسوز گفت: بهینه ترین مشعل شوفاژ که باعث کاهش مصرف گاز می شود مشعل شوفاژ دمنده موتوردار است اما توصیه می کنیم که در نصب آن یا هر مشعل شوفاژ دیگری از ظرفیت گرمایش اطلاع پیدا کنید. چراکه انتخاب مشعل با قدرت گرمایش مناسب تابعی از ظرفیت گرمایشی دیگ است، به این معنی که پس از تعیین ظرفیت گرمایش دیگ می توانید مشعل شوفاژ موردنیاز را - که حدوداً 15 تا 20 درصد بیشتر از ظرفیت گرمایش دیگ است- انتخاب نمایید و اگر قدرت مشعل شوفاژ مازاد بر این باشد، بخشی از انرژی گرمایشی مشعل شوفاژ توسط دیگ جذب نخواهد شد و این گرما از طریق دودکش هدر می رود.
وی افزود: دیگر اینکه اگر قدرت گرمایش متناسب باشد و مشعل شوفاژ نیز متناسب باشد سرویس کاران حرفه ای می توانند با کاهش اندکی از هوای ورودی مشعل شوفاژ از سرعت عبور شعله در دیگ بکاهند تا قبل از ورود گازهای گرم احتراق به دهانه دودکش حداکثر حرارت ممکن توسط دیگ جذب شود.
عقیلی ادامه داد: سرویس دوره ای مشعل شوفاژ نیز بر صرفه جویی در انرژی و سوخت صرف شده بسیار تأثیر خواهد گذاشت.

سرویس و نگهداری مشعل ها

بابایی در مورد نگهداری و سرویس صحیح مشعل گفت: در تمیز کردن بازدن باید اتصالات برق موتور علامت گذاری و باز شود. موتور و بازدن از بدنه جدا شده و بعد از آن تمیز شوند و هرکدام جداگانه مورد بازبینی قرار گیرند تا از درستی آنها اطمینان حاصل شود.
وی ادامه داد: البته شیرهای گاز نیاز خاصی به نگهداری ندارند و تعمیراتی روی آنها نباید صورت بگیرد تنها شیرهای معیوب توسط شخص متخصصی باید تعویض شوند و پس ازآن از نظر نشتی مورد آزمایش قرار گیرند. همچنین چگونگی کارکرد آنها و احتراق بررسی شود.
این فروشنده افزود: تمام اتصالات الکتریکی موتور و شیر برقی باید از نظر صحت و ایمنی بازبینی شوند. همچنین پارامترهای احتراق تحت شرایط واقعی کار بررسی شوند.

منبع و کویل

منبع شوفاژ ،منبعی که جهت تامین آب گرم ،سیستم گرمایش و آب مصرفی مورد استفاده قرار میگیرد.کویل آب گرم، در واقع همان لوله های مسی است که در داخل منبع کویل دار قرار میگیرد. به دلیل اینکه در کویل های اولیه که در مخازن استفاده می شد به صورت مارپیچ بوده به آنها کویل می گویند .

منبع آب گرم کویل دار

گروه تاسیسات: متداولترین و بهینه ترین روش برای تولید آب گرم بهداشتی مصرفی و ذخیره آن، استفاده از منابع کویل دار است. در این نوع مخازن آب داغ یا بخار تهیه شده توسط دیگ، داخل یک کویل حرارتی که معمولاً از چند شاخه لوله رفت و برگشتی از جنس مس تشکیل می شود، گردش نموده و پس از تبادل حرارت با دیوار لوله مسی از کویل خارج می گردد. تبادل حرارت انجام شده باعث گرم شدن لوله مسی و در نهایت، گرم شدن آب سرد لوله خارجی می شود. منابع کویل دار علیرغم رواج پکیج ها، هنوز هم برای تامین آب گرم ساختمان حرف اول را می زنند. گزارش ذیل در راستای معرفی و شناخت بازار منابع کویل آب گرم تهیه شده است با ذکر این نکته که مطالب عنوان شده، صرفاً نظرات مخاطبان بوده و الزاماً دیدگاه نشریه نمی باشد.

توصیف منابع کویل دار

محسن رجب نژاد، مدیر شرکت الوند خدمات و مجری پروژه های تاسیساتی به خبرنگار پیام ساختمان می گوید: منابع کویل دار برای گرم کردن هر گونه سیالی مورد استفاده قرار می گیرد. بیشترین کاربرد آن در موتورخانه ساختمان و پکیج های مخزن دار است. ضمن اینکه مصارف صنعتی هم دارد، با این تفاوت که، حجم کویل های صنعتی بزرگتر بوده و ساختار متفاوتی دارند در این گونه مواقع منبع تغذیه آب به لوله های فولای بزرگ متصل می شود. صنایع فولادسازی، نفت، گاز و... بیشترین مصرف کنندگان این تجهیزات هستند.
وی ادامه می دهد: امروزه در موتورخانه ها، برای تامین آب گرم مصرفی از منبع کویل دار به جای منبع دوجداره استفاده می شود و از قبل کارشناسان تاسیساتی میزان مصرف ساختمان نوع و ظرفیت کویل را تعیین می کنند. ظرفیت منبع های کویل دار حداقل 300 و حداکثر 5 هزار لیتر است. برای مثال، در یک ساختمان چهار طبقه با میانگین جمعیت هر طبقه پنج نفر، به یک منبع کویل دار 1500 لیتری نیاز داریم. البته برای مصارف صنعتی منابع کویل بزرگ با ظرفیت تا 40 هزار لیتر هم ساخته می شود.
رجب نژاد تاکید می کند: انتخاب منبع آب گرم به شرایط ساختمان بستگی دارد. در بیشتر موارد چگونگی جابه جایی سیال مورد توجه قرار می گیرد. منبع آب گرم می تواند افقی، عمودی و چند ضلعی باشد. البته مبدل های آب گرم هم داریم که به شکل استیل، صفحه ای و استوانه ای هستند و کار کویل را انجام می دهند و با توجه به حجم کم در مواقعی به کار می روند که از لحاظ مکان دچار مشکل هستیم. همچنین منبع تامین آب گرم می تواند چند منظوره(خورشیدی، گازوئیلی و گازی) باشد به شرطی که سه کویل جداگانه نصب کنیم.
مدیر شرکت الوند خدمات، با اشاره به تفاوت های منبع کویل دار و دوجداره می گوید: منبع آب گرم دوجداره شامل دو منبع است، منبع بیرونی و داخلی. منبع بیرونی یک فاصله سه سانتی با منبع داخلی دارد و آب غیر بهداشتی داخل جداره بیرونی منبع گردش می کند و آب داخل منبع که بهداشتی است را گرم می کند که برای شستشو و استحمام به کار می رود. در حالی که منبع کویل دار تک جداره است و کویل داخل منبع قرار می گیرد و از راندمان بالاتری برخوردار است.

ظرفیت کویل واقعی باشد

گرم نگه داشتن آب به این بستگی دارد که منبع کویل دار را تا چه اندازه ایزوله کنیم و ظرفیت آن چقدر باشد. معمولاً اطراف منبع کویل را عایق می کنند تا گرمای آن از بین نرود، اگر این کار انجام شود مصرف سوخت کاهش پیدا می کند.
حسین فرامرزی، مسئول کنترل کیفی شرکت صاحب صنعت آمل به خبرنگار پیام ساختمان می گوید: شکل و ظاهر منبع کویل برای مناطق مختلف یکسان است. البته در جاهای که رطوبت وجود داشته باشد از عایق پشم شیشه برای پوشش منبع استفاده می شود. ولی نکته مهم واقعی بودن ظرفیت منبع کویل آب گرم است در غیر این صورت مصرف کنندگان با مشکل مواجه خواهند شد. به اعتقاد این کارشناس تاسیساتی، در حال حاضر به خاطر ضعف کارشناسی هزینه های زیادی به مشتریان تحمیل می شود. طراحی های نادرست تاسیساتی باعث خرید محصولات کارشناسی نشده و تعویض زودهنگام تجهیزات خواهد شد. در صورتی که اگر از قبل ظرفیت سنجی شود و منبع کویل متناسب خریداری شود، مصرف سوخت موتورخانه کاهش می یابد.

چگونگی سفارش و ساخت

منابع آب گرم کویل دار با توجه به نوع سفارش در اندازه های متفاوت ساخته می شوند و نمی توان الگوی ثابتی را برای موتورخانه یک ساختمان در نظر گرفت. معمولاَ مهندسان طراح تاسیساتی قبل از اینکه کار به پیمانکار ارجاع شود نقشه موتورخانه و نوع تجهیزات آن را مشخص می کنند. پیمانکار ممکن است مهندس ناظر تاسیساتی استخدام کند و یا طبق نظر مهندس طراح برای سفارش ساخت و خرید منبع کویل دار اقدام کند.
علی زندی، مدیر بازاریابی و فروش شرکت حرارت گستر به خبرنگار پیام ساختمان می گوید: تولید منابع کویل دار تابع یک سری از شرایط خاص است که در ایران رعایت نمی شوند. منابع کویل دار از آنجا که دارای مخازن تحت فشار هستند باید در ساخت آنها از فولادهای آلیاژی مخصوص استفاده شود. معمولاً در ایران از ورق هایی استفاده می کنند که از آلیاژهای تحت فشار ساخته نشده اند. بنابراین وقتی ورق گالوانیزه گرم تهیه شود در هنگام نرم کردن خاصیت خود را از دست می دهد و باعث ایجاد خوردگی در مخزن می شود.
زندی با اشاره به ویژگی های منابع کویل دار تاکید می کند: الزاماً باید از فولاد مخصوص مخازن تحت فشار ساخته شوند، بعد از نصب عدسی ها و استوانه شدن منبع، برای گالوانیزه کردن اقدام شود، جوش های مخزن، زیر پوستی و خودکار باشد، در محل جوشکاری دو لایه رنگ اکوستیک استفاده شود، ضخامت در نظر گرفته شده برای ورق های منبع متناسب با فشار کاری و مقاوم در مقابل خوردگی باشد،عدسی ها الکتریکال بوده و مخازن تحت فشار، لبه دار باشند و در نهایت، سطح حرارتی کویل متناسب با آب گرم مصرفی باشد.

بازار فروش و خدمات

بازار فروش کویل های آب گرم تابع تبلیغات و ارائه خدمات مناسب است و در رقابتی تنگاتنگ با پکیج ها به بقای خود ادامه می دهد. با این حال اگرچه اکثر مردم به منظور استقلال مصرف انرژی از پکیج ها استفاده می کنند ولی به دلیل امنیت بالای موتورخانه هنوز هم مردم به استفاده از این منابع تولید آب گرم راغب هستند.
مدیر بازاریابی و فروش شرکت حرارت گستر می گوید: مشکل اصلی بازار تولید و فروش منبع کویل آب گرم، عدم استفاده از متریال درست در هنگام ساخت است در حالی که باید جنس مخازن آنها از فولاد تحت فشار بوده و عملیات ورق کاری و جوشکاری زیر پوستی به درستی انجام شود و محل های جوشکاری باید توسط دو لایه رنگ قوسی پوشانده شوند تا در آینده دچار خوردگی نشوند.
به گفته زندی، علیرغم تولید گسترده منابع کویل دار، برندهای معروف در ایران اندک هستند و اغلب در پروژه های بزرگ مورد استفاده قرار می گیرند. مشتریان ساختمان های کوچک اغلب با مراجعه به فروشگاه ها و بدون توجه به نوع برند، منابع کویل دار را خریداری می کنند. مدیر بازاریابی و فروش شرکت حرارت گستر معتقد است: تنها در پروژه هایی که کارشناس تاسیساتی حضور مستقیم دارد، کیفیت کویل ها مورد توجه قرار می گیرد و در اغلب موارد باید به فروشنده محصول اعتماد کرد. ضمن اینکه قیمت منبع های کویل آب گرم تابع شرایط مختلفی است و نمی توان قیمت ثابتی برای آنها در نظر گرفت. اگرچه خدمات پس از فروش این تجهیزات از قانون خاصی تبعیت نمی کند ولی برای اطمینان از این مسئله بهتر است از شرکت های معتبر خریداری شود.

نگهداری و تعمیرات

یک منبع کویل آب گرم از دریچه منهول، ورودی و خروجی، وسایل کنترلی، سوپاپ اطمینان، به همراه یک کویل مسی در داخل منبع، تشکیل شده است. منابع کویل آب گرم در میزان فشار آب ساختمان موثر هستند بنابراین اگر درست تنظیم نشده باشند افزایش و کاهش فشار آب زیادی در طبقات ساختمان خواهیم داشت که علاوه بر ایجاد مشکل برای ساکنان باعث آسیب منبع کویل و لوله های انتقال خواهد شد.
معمولاً در موتورخانه های بزرگ، اپراتور استخدام شده و کار نگهداری و تعمیرات را انجام می دهد. این موضوع ممکن است ماهیانه یا سالیانه انجام شود. از طرف دیگر؛ اگر کویل های آب گرم، منهول داشته باشند، سرویسکار از آنجا وارد منبع شده و ضمن نظافت کویل، آسیب های احتمالی را برطرف می کند، رعایت این موضوع در ساخت کویل های با ظرفیت بالا الزامیست

مراقبت از موتورخانه

گذشته از جنبه های محاسباتی و مبانی علمی طراحی تأسیسات مکانیکی یک ساختمان که مهندسین تأسیسات به آن میپردازند، همواره در زمان بهره برداری، سؤالات و ابهاماتی پیش روی مصرف کنندگان نهایی و اغلب افراد غیرمتخصص در زمینه مهندسی تأسیسات قرار میگیرد. هدف از تدوین این نوشتار، ارائه پاسخ به برخی از این سؤالات با زبان ساده و قابل درک و همچنین انتقال پاره ای از تجربیات عملی و توصیه های فنی نویسنده، برای استفاده عموم است. با عنایت به اینکه گرمایش بخش اعظمی از ساختمان های کشور با کمک سیستم موتورخانه انجام میشود توصیه های کارشناسی این شماره را به مراقبت از موتورخانه اختصاص دادیم.
اگر منبع انبساط باز نصب شده بر روی بام ساختمان شما سرریز کرد، احتمالاً شناور آن بر اثر رسوبات و جرم آب، گیر کرده است، میتوانید با تکان دادن آن، گیر موجود را رفع کنید. اما اگر با تکان دادن مشکل حل نشد و شناور قادر به قطع جریان آب نبود،شناور منبع انبساط خراب است و باید تعویض شود.
اگر شناور کاملاً سالم بود و به درستی مسیر آب ورودی را قطع و وصل میکرد، اما کماکان منبع انبساط شما سرریز داشت، به این معناست که منبع دوجداره تولید آب گرم مصرفی موجود در موتورخانه سوراخ شده و نیاز به تعویض یا ترمیم دارد.
هرگز در مسیر رفت وبرگشت لوله های منبع انبساط و همچنین خروجی شیرهای اطمینان، شیر قطع و وصل قرار ندهید چون بسته شدن سهوی آن توسط افراد غیرمتخصص فاجعه بار خواهد بود.
پمپ سیرکوله آب سیستم شوفاژ باید همواره بر روی لوله رفت(خروجی)دیگ فولادی یا چدنی نصب گردد تا راندمان عملکرد آن افزایش یابد. *علاوه بر پمپ سیرکوله اصلی آب شوفاژ که در زمستان مورد استفاده قرارگرفته و منبع تولید آب گرم مصرفی(DHWG)را نیز تغذیه میکند، لزوماً باید یک پمپ سیرکوله خطی مجزا در مسیر آب رفت وبرگشت بین دیگ و منبع تولید آب گرم مصرفی پیش بینی و نصب گردد تا در فصول گرم سال که پمپ سیرکوله اصلی آب شوفاژ از مدار مصرف خارج است، مورد بهره برداری قرار گیرد. در غیر این صورت منبع تولید آب گرم مصرفی ساختمان شما در فصول گرم سال قادر به تأمین نیاز ساکنین نخواهد بود.
پمپ های سیرکوله سیستم شوفاژ باید همیشه فعال بوده و به طور مرتب روغن کاری شوند زیرا هرچقدر تعداد روشن و خاموش شدن موتور یک پمپ کاهش یابد عمر آن افزایش خواهد یافت. بنابراین نصب ترموستات برای پمپ سیرکوله شوفاژ توصیه نمیشود.
اگر برای پمپ سیرکوله شوفاژ ساختمان شما ترموستات پیش بینی و نصب شده است همواره دمای تنظیم ترموستات آن را مساوی یا بیشتر از دمای تنظیم ترموستات دیگ موتورخانه قرار دهید. به این ترتیب هم پمپ سیرکوله دائم به کار شده و عمر آن افزایش مییابد و هم زمان کارکرد مشعل دیگ و در نتیجه مقدار گاز مصرفی ساختمان شما به طور چشمگیری کاهش خواهد یافت که با توجه به حذف یارانه ها و افزایش بهای سوخت،در کاهش هزینه های جاری ساختمان نقش موثر ایفا خواهد کرد.
دمای آب گرم مصرفی خروجی از شیرها نباید به حدی بالا باشد که موجب سوختگی پوست بدن ساکنان شود(معمولاً دمای 40 تا 50 درجه سانتیگراد توصیه میگردد). در بسیاری از موتورخانه ها این کنترل دما توسط نصب ترموستات بر روی پمپ سیرکوله آب شوفاژ منبع تولید آب گرم مصرفی صورت میگیرد که غیراصولی است، زیرا اولاً موجب کاهش عمر پمپ و افزایش زمان کارکرد مشعل و در نتیجه افزایش مصرف سوخت میگردد،ثانیاً در فصول سرد سال که پمپ سیرکوله اصلی شوفاژ در مدار قرار دارد قابل استفاده نیست و بالاخره اینکه سیستم مذکور کنترل دقیقی بر دمای آب گرم مصرفی ندارد.لذا توصیه میشود چنانچه از این سیستم کنترلی در موتورخانه ساختمان شما استفاده شده، در اولین فرصت نسبت به جایگزین نمودن آن با شیر سه راهه کنترلی که بر روی ورودی آب شوفاژ منبع تولید آب گرم مصرفی(DHWG)نصب میگردد،اقدام نمایید. همواره به جای یک دستگاه دیگ، چیلر، برج خنک کن، منبع تولید آب گرم مصرفی، سختیگیر و...(به جز پمپ)، دو دستگاه از هر یک از این تجهیزات هرکدام با ظرفیت 75 درصد کل ظرفیت محاسبه شده، انتخاب و در موتورخانه ساختمان خود نصب نمایید تا در صورت بروز مشکل و نیاز به تعمیرات یکی از آنها، دستگاه دیگر، قادر به پاسخگویی نیازهای ساکنین ساختمان در طول مدت زمان تعمیرات باشد.
در خصوص انتخاب تعداد پمپ ها، باید یک دستگاه رزرو با ظرفیت کامل(یعنی 100درصد)برای هر یک از مجموعه پمپ ها در نظر گرفته شده و نصب گردد.*اگر برای موتورخانه ساختمان خود دیگ چدنی انتخاب میکنید ، به خاطر داشته باشید که راندمان مطلوب این دیگ ها معمولاً تا مرز 8 پره میباشد زیرا با افزایش تعداد پره ها طول دیگ زیادتر شده و شعله مشعل توان گرم نمودن آب گردش کننده در پره های انتهایی دیگ را ندارد. لذا در صورت نیاز به حرارت بیشتر به جای افزایش تعداد پره ها،از دو یا چند دستگاه دیگ چدنی موازی یکدیگر استفاده نمایید.
قابلیت تحمل فشار دیگ های چدنی معمولاً 30 الی 40متر ستون آب میباشد. لذا اگر ساختمان شما بیش از 10طبقه(از محل موتورخانه تا بام ساختمان)ارتفاع دارد، لزوماً باید به جای دیگ چدنی از دیگ های فولادی استفاده کنید.

مبدل حرارتی