هوشمند سازی ساختمان و خانه هوشمند

هوشمندسازی ساختمان و خانه هوشمند

هوشمند سازی ساختمان و روش های کنترل تاسیسات و شرایط محیطی ساختمان ها و اماکن همواره دستخوش دگرگونی بوده و با ظهور تجهیزات الکترونیکی نوین به سرعت در حال توسعه است. با وجود سیستم های هوشمند ، نظارت بر بخش های مختلف ساختمان به سهولت امکان پذیر می شود. در این شیوه با هدف تامین محیطی کارا، هوشمند و پاسخگو برای ساکنین خانه هوشمند از یک سو و بهینه سازی مصرف انرژی و کاهش هزینه های تعمیر و نگهداری از سوی دیگر و با دیدگاه نظارت و مدیریت مبتنی بر بسترهای فناوری اطلاعات و ارتباطات، شاهد دگرگونی بزرگی در صنعت ساختمان خواهیم بود. هوشمند سازی کنترل و نظارت بر سیستم امنیتی ساختمان و بهینه سازی مصرف انرژی است. هوشمند سازی در زندگی مدرن و پرمشغله امروزی راه حل مناسبی در جهت ایجاد راحتی و سرعت بخشیدن به امور روزانه است.خانه هوشمند (Smart Home)یک سیستم بسیار کارآمد و اقتصادی است که تمامی ویژگی های امنیتی، کنترلی و رفاهی را به شکل مدرن تری تأمین می کند. از مهم ترین ویژگی های خانه هوشمند می توان به یکپارچه سازی سیستم های مختلف موجود در منزل و هوشمندسازی سیستم روشنایی، دماسنج، سیستم صوتی و تصویری، سیستم اعلام حریق و سیستم حفاظتی و امنیتی اشاره کرد.

ویژگی های یک خانه هوشمند

از جایی که حدود 40% از انرژی مصرفی کشور را بخش خانگی به خود اختصاص داده است، یکی از مهم ترین اهداف استفاده از سیستم های هوشمند، بهینه سازی این بخش جهت کاهش هزینه های خانوار و صرفه جویی در مصرف سرمایه های باارزش ملی و رفاه اجتماعی است. با استفاده از تجهیزات خانه هوشمند، انرژی به مقدار نیاز و به گونه ای معقول و منطقی مصرف می شود.

روش های کنترل تاسیسات و شرایط محیطی ساختمان ها و اماکن همواره دستخوش دگرگونی بوده و با ظهور تجهیزات الکترونیکی نوین به سرعت در حال توسعه است. با وجود سیستم های هوشمند، نظارت بر بخش های مختلف ساختمان به سهولت امکان پذیر می شود. در این شیوه با هدف تامین محیطی کارا، هوشمند و پاسخگو برای ساکنین از یک سو و بهینه سازی مصرف انرژی و کاهش هزینه های تعمیر و نگهداری از سوی دیگر و با دیدگاه نظارت و مدیریت مبتنی بر بسترهای فناوری اطلاعات و ارتباطات، شاهد دگرگونی بزرگی در صنعت ساختمان خواهیم بود. گزارش ذیل در راستای معرفی سیستم های هوشمند در ساختمان و شناخت بازار تجهیزات و خدمات هوشمندسازی تهیه شده است، با ذکر این نکته که مطالب عنوان شده صرفاً نظرات مخاطبان بوده و الزاماً دیدگاه نشریه نمی باشد.

مقدمات اولیه هوشمند سازی

اولین گام در هوشمند سازی ساختمان، شناخت سازه و چگونگی کاربرد آن است. به عبارت دیگر، هوشمندسازی با توجه به نوع ساختمان و چگونگی استفاده از آن مشخص می شود. این موضوع در ساختمان های مختلف مسکونی، اداری و تجاری متفاوت بوده و نوع سیستم های تاسیساتی مورد استفاده نیز در اجرای هوشمندسازی بسیار تاثیرگذار است.

مصطفی کرک آبادی، مدیرعامل شرکت حفاظ گستر صبا، ضمن بیان این مطلب به خبرنگار پیام ساختمان می گوید: در بخش مسکونی می توان هوشمندسازی را به صورت جداگانه و یا تلفیقی از سیستم های ایمنی و حفاظتی در ابعاد کوچک به کار برد، ولی در ساختمان های تجاری و اداری این کار در ابعاد وسیع تر و چندمنظوره انجام می شود. اگرچه استفاده منفرد و یکپارچه سیستم های هوشمند با توجه به نوع کاربری ساختمان متفاوت است، ولی در حالت کلی، مدیریت و هوشمندسازی یکپارچه سیستم های تاسیساتی در اولویت است.

وی ادامه می دهد: برای شروع هوشمندسازی ساختمان ابتدا باید با شرکت های فعال در این زمینه مشورت کرد. ساختمان ها در مرحله اول مورد بازبینی و کارشناسی قرار می گیرند. در حالت معمول افزایش ایمنی استفاده از سیستم های تاسیساتی در اولویت بوده و حداقل تجهیزات در این خصوص نصب سیستم های ضدسرقت و اعلام و اطفای حریق است. در کنار این موضوع، نصب سیستم های اعلام سرقت و کنترل کننده های تردد جایگاه ویژه ای دارند.

کرک آبادی تاکید می کند: هوشمند سازی یک سری از تجهیزات ساختمانی اجباری و سری دیگر اختیاری است که با نظر مالک یا کارشناس تاسیسات انجام می شود. با این حال نمی توان بین مقوله ایمنی و حفاظت تفاوت قائل شد زیرا دو مقوله موازی هم هستند و در کنار هم امنیت ساختمان را تضمین می کنند. تنها در بحث استفاده از تجهیزات، نوع ساختمان و همچنین تقاضای مالک ممکن است به یکی از این موارد کمتر بها داده شوند.

هزینه های هوشمند سازی

هیچ کس نمی تواند به طور صریح در مورد هزینه هوشمند سازی یک ساختمان قبل از اجرا نظر دهد زیرا متناسب با نوع ساختمان و تجهیزات مورد نظر، قیمت ها تغییر می کند. به اعتقاد مدیرعامل شرکت حفاظ گستر صبا، تعیین هزینه هوشمندسازی ساختمان مربوط به زمانی است که کارشناس هوشمندسازی، پس از ملاحظه ساختمان، تجهیزات لازم را مشخص کرده است. با این حال نمی توان تجهیزات هوشمندسازی ساختمان را به صورت یک پکیج کامل خریداری کرد، بلکه هر کدام از تجهیزات به صورت جداگانه و با توجه به تقاضای مالک و نیاز ساختمان و از همه مهمتر نظر کارشناس خریداری می شوند. طبیعتاً خدمات پس از فروش و نصب را هم شرکت های مجری بر عهده دارند و در صورت ایجاد مشکل خدمات لازم را ارائه می دهند.

طراحی و اجرای هوشمند سازی

علیرغم اینکه صنعت هوشمند سازی در دنیا بیش از 100 سال قدمت دارد ولی در ایران بسیار جوان بوده و از یک دهه پیش رواج یافته است. هم اکنون شرکت های مختلفی در این زمینه فعالیت داشته و خدمات لازم را ارائه می دهند. البته هر کدام از تجهیزات هوشمندسازی با توجه به نیاز ساختمان و تقاضای مالک، خریداری می شوند.

محمد محمدی، مدیر فنی شرکت خانه هوشمند ایران، به خبرنگار پیام ساختمان می گوید: کار ما طراحی و اجرای پروژه های هوشمندسازی در ساختمان های کشور است و متناسب با نیاز پروژه، تجهیزات لازم را پیشنهاد می دهیم و طبق پیشنهاد مالک و با هماهنگی مهندس برق عمل می کنیم. گاهی اوقات سازنده می خواهد از طریق هوشمندسازی امکانات رفاهی ساختمان را افزایش دهد.

وی تاکید می کند: اصولاً مالکان ساختمان، هوشمند سازی سیستم های روشنایی را در اولویت قرار می دهند. در کنار آن، استفاده از سیستم های ارکاندیشن، مدیریت نور و صدا، مولتی مدیا و کنترل تردد می تواند در قالب سیستم هوشمند سازی قرار گیرند. همه اینها به سلیقه مالک ساختمان بستگی دارد و اینکه چگونه می خواهد ساختمان خود را هوشمند کند و چه میزان هزینه برای این کار در نظر گرفته است.

به اعتقاد مدیر فنی شرکت خانه هوشمند ایران، علیرغم توسعه جهانی صنعت هوشمندسازی، در کشور ایران به عنوان یک کالای لوکس مطرح است و عده معدودی از شرکت ها و مالکان ساختمان ها از این سیستم استفاده می کنند. مهمترین مانع فراگیری سیستم های هوشمند در کشور گران بودن هزینه های خرید و نصب سیستم هاست در حالی که اگر استفاده از این سیستم ها در ساختمان های کشور فراگیر شود در بحث ایمنی و صرفه جویی انرژی بسیار تاثیرگذار خواهد بود. خوشبختانه با تبلیغات و آموزش های خوبی که در حال حاضر انجام می شود می توان انتظار داشت در آینده نزدیک استفاده از این سیستم ها فراگیر شود.

تهویه مطبوع و هوشمند سازی

هوشمندسازی سیستم های تهویه مطبوع در سال های اخیر به شدت مورد توجه مردم و مسئولان قرار گرفته است. بنابراین در صورت استفاده گسترده از این تکنولوژی شاهد صرفه جویی قابل توجه در مصرف انرژی خواهیم بود.

امیرعلی یوسفی، مدیر فروش شرکت محیط آسایش به خبرنگار پیام ساختمان می گوید: ما به طور خاص در بخش مدیریت مصرف سیستم های تهویه مطبوع تمرکز کردیم و می خواهیم استفاده از سیستم های پیشرفته هوشمندسازی را در ساختمان های کشور رواج دهیم. البته اگر مالک ساختمانی بخواهد ساختمان را به طور کامل هوشمند کند در سایر بخش ها از جمله ایمنی و حفاظت هم ورود می کنیم. یوسفی تاکید می کند: هوشمندسازی سیستم های تهویه مطبوع نیازمند بسترسازی مناسب است. بر این اساس تاسیسات ساختمانی باید به نوعی انتخاب و نصب شوند که قابلیت کنترل دقیق را داشته باشند. طراحی در این خصوص خیلی مهم است، کسی که ساختمان را طراحی می کند باید یک دید کلی در خصوص بی.ام.اس داشته باشد. در این صورت احتمال صرفه جویی در مصرف انرژی بیشتر است و می توان سیستم های دیگری را در کنار تجهیزات تاسیساتی به کار گرفت.

وی ادامه می دهد: اجرای صحیح هوشمند سازی ساختمان به چگونگی انجام پروژه ها بستگی دارد و اینکه در کجای کار ورود می کنیم. برای این منظور هماهنگی با مهندسان طراح و تاسیسات بسیار مهم است تا مسیرها و مکان های مناسب برای نصب سیستم ها به درستی مشخص شوند. اگرچه در ساختمان های از قبل ساخته شده هم این قابلیت وجود دارد ولی بهتر این است که در مرحله طراحی ساختمان ورود کنیم تا کیفیت و سرعت کار افزایش پیدا کند. اگر بعد از اتمام پروژه وارد عمل شویم به طور کامل نمی توانیم اهداف هوشمندسازی را برآورده کنیم زیرا پیاده سازی کامل سیستم های هوشمند در ساختمان نیازمند اجرای کار از پایه است ولی مسئله اصلی، راضی بودن کارفرما برای اجرای پروژه هوشمندسازی است.

فرهنگ سازی برای هوشمند سازی

مدیر فروش شرکت محیط آسایش می گوید: قبل از هدفمندی یارانه ها به علت ارزان بودن هزینه انرژی، بسیاری از کارفرمایان و مالکان ساختمان ها به هوشمندسازی توجه نداشتند ولی در حال حاضر با توجه به افزایش هزینه های انرژی و ضرورت مدیریت مصرف، هوشمندسازی ساختمان های کشور بسیار توجیه پذیر شده است.

به اعتقاد یوسفی، سنت گرایی در تاسیسات باعث دور شدن از هوشمندسازی شده است در حالی که حداقل می توانستیم موتورخانه های ساختمان را هوشمند کنیم ولی مسئله این است که هنوز برای استفاده از تجهیزات هوشمند در ساختمان های کشور فرهنگ سازی نشده است. از طرف دیگر، مهندسان مشاوری که کارفرمایان برای پروژه های عمرانی می گیرند با مقوله هوشمندسازی و استفاده از تجهیزات مربوطه آشنایی ندارند. در حالی که لازم است کارفرمایان در کنار مهندسانی که برای بخش های مختلف معماری، سازه و تاسیسات استخدام می کنند از مشاور هوشمندسازی پروژه هم استفاده کنند تا با حضور در کنار مهندسان مکانیک و برق بهینه سازی انرژی و اجرای سیستم های نوین را اشاعه دهد. حتی اگر مبالغ بیشتری برای هوشمندسازی پرداخت شود در کنار هزینه های دیگر ناچیز است و با توجه به مزایای فوق العاده در کوتاه ترین زمان ممکن قابل بازگشت خواهد بود.

هوشمند سازی شهرها تا 20 سال دیگر!

سمنانی، یکی از مدیران فروش تجهیزات هوشمند در مورد مدرنیزه شدن خانه ها گفت: یک مصرف کننده باید مصرف انرژی خود را مدیریت کند و علاوه بر آن آسایش خود را نیز در نظر بگیرد، تمام وسایل الکتریکی خانه را حتی از دورترین نقطه کشور، هم از داخل و هم از خارج بتواند کنترل کند.

وی در باره میزان هوشمند سازی ساختمان ها و منازل شهر گفت: حدود 5 درصد ساختمان های منطقه یک تهران (حدفاصل خیابان صدر، خیابان امام علی تا اتوبان مدرس) هوشمند هستند و در هر کوچه از منطقه یک و از هر 100 ساختمان، سه ساختمان آنها هوشمند هستند.

سمنانی معتقد است: معمولاً ساختمان ها توسط سازنده و مطابق سلیقه و جیب او ساخته می شود به همین دلیل بیشتر منازل منطقه یک از قابلیت هوشمندسازی منازل استفاده کرده اند.

این فعال تاسیساتی از میزان هزینه هوشمند سازی منازل و ساختمان ها گفت: یک واحد150 متری را می توان با دو میلیون تومان هوشمند کرد اما با این میزان فقط می توان سیستم روشنایی را با یک برند چینی هوشمند کرد و البته با افزایش هزینه می توان با استفاده از برندهای فوق لوکس نیز ادامه داد، اما عرف جامعه ما یک واحد هوشمند با 20 میلیون تومان تجهیزات هوشمند را می پسندد که در آن سیستم روشنایی، سیستم های سرمایشی گرمایشی، سیستم اعلام حریق و امنیت هوشمند شده است. هوشمندسازی ساختمان ها (با دربرگیری مشاعات ساختمان، آسانسور، لابی، موتورخانه و ...) نیز با 150 میلیون تومان آغاز می شود و با در نظر گرفتن حجم موتورخانه معمولاً تا 500 میلیون تومان نیز تمام می شود.

سمنانی خاطرنشان کرد: داشتن یک شهر هوشمند یک چشم انداز 20 ساله می طلبد که با برنامه ریزی دقیق و ماهیت منسجم بتوان به آن دست یافت. در حال حاضر با وجود هوشمند سازی برخی اماکن دولتی و برخی موزه های شهر که جزئی از کل محسوب می شوند با کلیت شهر هوشمند بسیار فاصله داریم.

خانه هوشمند چه مزایایی دارد؟

در زیر به مزایای عمده ای که یک خانه هوشمند می تواند برای ما داشته باشد اشاره شده است:

هوشمند سازی روشنایی

بخش زیادی از هزینه های برق کاربر ناشی از چراغ هایی است که ناخواسته روشن هستند از جمله چراغ های پارکینگ، راه پله ها و ... سیستم کنترل هوشمند روشنایی در خانه های هوشمند این امکان را فراهم می کند تا کاربر سیستم را به گونه ای برنامه ریزی کند که فقط در صورت حضور شخص در محیط چراغ ها روشن باشد و در مواقعی که حضوری احساس نمی شود به طور خودکار چراغ ها خاموش شوند.

هوشمند سازی دما ، سیستم سرمایشی گرمایشی

با کمک سیستم کنترل هوشمند دما، کاربر می تواند مدتی قبل از ورود به ساختمان، سیستم تهویه را فعال کند تا در هنگام ورود، دمای محیط مطابق با خواست و سلیقه او باشد. این امر نه تنها هزینه های نگهداری سیستم های سرمایشی و گرمایشی کاربر را می کاهد و به طول عمر آنها کمک می کند، بلکه او را در مصرف بهینه انرژی و کاهش هزینه های ناشی از آن نیز یاری خواهد نمود.

هوشمند سازی امنیت

سیستم حفاظتی نیز قابل پیاده سازی توسط تجهیزات هوشمند است. اگر کاربر سیستم را در وضعیت دزدگیر قرار دهد و از خانه خارج شود در صورت باز شدن درها و پنجره ها و یا در صورت تشخیص حرکت در محیط به عنوان دزدگیر عمل کرده و ضمن فعال کردن آژیر می تواند از طریق خط تلفن متصل به سیستم، با شماره هایی که از قبل برای آن تعریف شده تماس گرفته و موضوع را گزارش کند.

هوشمند سازی اعلام حریق

سیستم اعلام حریق تحت کنترل خانه هوشمند می تواند در هنگام بروز حادثه علاوه بر اعلام هشدار، روشنایی و تهویه راهروها و مسیرهای خروج را فعال کرده و مسیر را برای خروج امن از ساختمان آماده کند. همچنین با بستن خودکار شیر اصلی گاز و همچنین قطع آب، به طور همزمان از طریق خط تلفن متصل به سیستم هوشمند با مراکز امدادرسانی مثل آتش نشانی، اورژانس و پلیس تماس گرفته و ضمن اعلام وقوع آتش سوزی، آدرس ساختمان را نیز به اطلاع آنها برساند تا آسیب و تلفات احتمالی به حداقل برسد.

هوشمند سازی سیستم صوتی تصویری

یکی دیگر از توانایی های خانه هوشمند قدرت کنترل سیستم های صوتی و تصویری و یا تجهیزات تکمیل کننده این سیستم هاست. به عنوان مثال می توان با استفاده از سیستم صوتی هوشمند، موسیقی های مختلفی را در نقاط مختلف ساختمان پخش کرد و یا با کمک سیستم صوتی بسیار پیشرفته آن از بالاترین سطح کیفی صدا و نور بهره برد.

هوشمند سازی پرده ها

سیستم کنترل هوشمند پرده ها می تواند در هر ساعت که کاربر تمایل به برخاستن از خواب داشته باشد، همزمان با باز کردن آرام پرده ها و پخش موسیقی ملایم صبحگاهی، به آرامی او را آماده بیدار شدن کند. همچنین در صورت تمایل به استفاده از نور خورشید در طول روز می توان سیستم را طوری برنامه ریزی کرد تا از آغاز روز پرده ها باز و با غروب خورشید به صورت خودکار بسته شوند.
هر یک از موارد بالا هزینه های خاص خود را دارد و کاربر می تواند با توجه به نیاز، سلیقه و بودجه در نظر گرفته شده مواردی را انتخاب و اجرا کند. بدیهی است در صورت فراهم کردن زیرساخت های اولیه لازم، کاربر در آینده قادر خواهد بود موارد دیگری را نیز به سیستم هوشمند موجود اضافه کند.