در دنیا ی امروز تامین آسایش بشر یکی از اهدف اصلی است به همین دلیل نقش تاسیسات مکانیکی به عنوان جزئی از ساختمان ها که افراد به صورت روزمره با آن درتعامل می باشند غیرقابل انکار است.
تاسیسات مکانیکی در مجموع به دو دسته کلی، صنعتی و ساختمانی قابل تقسیم می باشند. تاسیسات مکانیکی صنعتی شامل بخش هایی چون انتقال آب، فاضلاب یا به صورت کلی انواع سیالات، تصفیه ی آب و فاضلاب، تولید انرژی از حرکت سیال و… می باشد. در ضمن، تاسیسات مکانیکی ساختمان شامل بخش ها ی مختلفی هستند که عبارتند از:
تاسیسات گرمایشی و سرمایشی
تاسیسات بهداشتی (آب و فاضلاب)
تاسیسات گاز رسانی،
تاسیسات استخر (استخر، جکوزی، سونا)
تاسیسات آتش نشانی (اعلام حریق، اطفاء حریق)
تاسیسات و تهویه مطبوع در بیمارستان (تاسیسات گازهای طبی)
تاسیسات سیستم های بخار،
طراحی و اجرا در تاسیسات پله برقی و آسانسور
طراحی و اجرا در تاسیسات آبنما و فواره.
تاسیسات گرمایشی و سرمایشی:
امروزه تاسیسات گرمایشی و سرمایشی که به روش کارکرد این سیستم ها خواهیم پرداخت، اهمیت بسیار بالایی در صنعت ساختمان ایفا می کنند. نحوه کار سیستمهای تاسیسات گرمایشی و سرمایشی بر این پایه استوار است که همیشه گرما از شیء گرمتر به شیء سردتر حرکت می کند همانطور که آب از سطح بالاتر به سطح پایین تر جریان می یابد. دستگاه تولید کننده گرما با انتقال گرما به هوا باعث گرمتر شدن خانه می شود و بالعکس یعنی دستگاه تولید کننده سرما با حذف کردن گرما از هوا باعث خنک تر شدن خانه می شود. همچنین سیستم های کنترل هوا دارای سه جزءاصلی که شامل: منبع هوای گرم یا خنک، ابزار توزیع هوا (جهت گرم کردن یا خنک کردن) هوای اتاق ها و کنترل جهت تنظیم ترموسستات در سیستم های گرمایشی و سرمایشی می باشند.
در ضمن کلیه تاسیسات گرمایشی و سرمایشی دارای انواع مختلف سیستمهای تهویه نیز می باشند که عبارتند از:
الف تهویه طبیعی: در تهویه طبیعی نیروهای حرارتی شناوری به علت اختلاف چگالی هوای داخل وبیرون، هوای بیرون را از طریق پنجره ها، درب ها، نورگیرها و هواکش ها به داخل ساختمان هدایت می کنند و
بالعکس یعنی هوای داخل را به خارج ساختمان هدایت می کنند.
بتهویه مکانیکی: تهویه مکانیکی از طریق تاسیسات فن ها ایجاد می شود، فن ها می توانند به طور مستقیم در پنجره ها یا دیوارها یا کانال های ورود و خروج هوا از اتاق نصب گردن.
پ تهویه ترکیبی (مرکب): در تهویه ترکیبی (مرکب) از تهویه طبیعی همراه با تهویه مکانیکی (فن) جهت تامین میزان هوای مورد نیاز استفاده می گردد.
تاسیسات بهداشتی (آب و فاضلاب):
از آغاز پیدایش بشر تا کنون اصلی ترین دغدغه انسان دسترسی به منابع آب بوده است. در اعصار قدیم با توجه به کوچکتر بودن مجتمع های انسانی بیشترین و مهمترین منابع آب شیرین مورد استفاده جهت مصارف آشامیدنی و کشاورزی بوده است. امروزه سیستم های تاسیسات آبرسانی شهری، مخازن توزیع یا مخازن سرویس برای مقاصدی از جمله ذخیره سازی آب، متعادل سازی جریان یکنواخت تغذیه (وروی)، جریان نایکنواخت مصرف (خروجی) و نیز تامین و متعادل سازی فشار طراحی می شوند. در ضمن، در هر جامعه ای به صورت روزانه فاضلاب و آلاینده های هوا تولید می شود به همین دلیل فاضلاب تولید شده می بایست دوباره به طبیعت بازگردند که استفاده از تاسیسات فاضلاب را ضروری می کند. در همین راستا محققان دانشگاه صنعتی امیرکبیر، موفق به ساخت نانو غشایی شده اند که قادر به تصفیه پساب های صنعتی و آب های آلوده با راندمان بالای 90 درصد می باشد. در ضمن، ساخت این نانو غشا با هزینه کم امکان پذیر بوده و بدلیل کارآیی و طول عمر بالا سبب کاهش هزینه فرآیند تصفیه پساب ها می شود.
تاسیسات گاز رسانی:
در تاسیسات گاز رسانی کله قوانین ومقررات زیر نظر سازمان نظام مهندسی ساختمان و شرکت گاز می باشد. لذا مسیر لوله کشی گاز و انشعابات آن در ساختمان ها براساس قوانین و مقررات خاصی می باشند. بخش های مختلف سیستم های تاسیسات گاز رسانی عبارتند از: علمک، رگولاتور، کنتور گاز، بست، شیلنگ، شیر مصرف گاز، برچسب انرژی و شیر ترموستات که در نصب این نوع سیستم ها الزامی هستند.
تاسیسات استخر (استخر، جکوزی، سونا):
تاسیسات یک استخر با توجه به امکانات مورد نظر از تنوع بسیار بالایی برخوردار هستند. ساختار تاسیسات استخر به شش بخش اصلی تقسیم می شوند که عبارتند از:
الف مدار گردش آب (Circulation)
ب آبنما و فواره (Water features)
پ هیترها (Heaters)
ت سیستم های اتوماتیک مواد شیمیایی (Automated chemical systems)
ث روشنایی (Lighting)
ج سیستم کنترل (Control system)
تاسیسات آتش نشانی (اعلام حریق، اطفاء حریق):
در طی سالهای اخیر سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران با توجه به رشد حریق و حوادث غیر مترقبه در بخش ساختمان های شهری به رعایت نکات ایمنی در معماری، ساختار و دسترسی کاربری های شهری پرداخته است. همچنین جهت دستیابی هر چه بیشتر به این مهم و با همکاری نهاد های زیر بط از جمله سازمان نظام مهندسی ساختمان، مقررات ملی ساختمان و سایر سازمان های زیر بط شاهد توسعه روز افزون ایمنی شهری بویژه در بخش سازه های شهری می باشیم. لازم به ذکر است که مجموعه ضوابط و مقررات ایمنی آتش نشانی در بخش های ضوابط ایمنی تاسیسات مکانیکی و ضوابط ایمنی تاسیسات الکتریکی گردآوری شده است. همچنین بخش های مختلف سیستم های اطفا ی حریق طبق ضوابط مرتبط با شبکه های آتش نشانی عبارتند از: مخزن آب، پمپ های آب، لوله کشی، اتصالات و جعبه های آب آتش نشانی در پارکینگ ها و طبقات ساختمان ها که به عنوان یکی از مهمترین مولفه های حفاظت در مقابل حریق می باشند.
تاسیسات و تهویه مطبوع در بیمارستان:
اهمیت و حساسیت بخش تاسیسات و تهویه مطبوع در بیمارستان سبب شده است که طراحی تاسیسات مکانیکی آن از پیچیدگی بسیار ویژه ای برخوردار باشد. لذا رعایت اصول استاندارد های بین المللی بایستی در کنار ایجاد شرایط آسایش انسانها در تاسیسات و تهویه مطبوع فضاهای مختلف بیمارستان ها دقیقا مورد توجه قرار گیرند. عموما به منظور رعایت استانداردهای بهداشتی، هوا باید از فضاهای استریل تر به سمت فضا های با استریلیزاسیون کم تر جریان یابد به همین دلیل سیستم های تهویه مطبوع فقط زمانی قادر به حفظ جهت جریان هوا می باشند که با توجه به کار اتاق قرار داده شوند و در قسمت های مختلف مثلا درها، دریچه ها و در پوش ها به درستی نصب و تنظیم گردند.
در ضمن تاسیسات گازها ی طبی در بیمارستان از اهمیت قابل توجهی برخوردار می باشد. گازهای طبی به گازهای اکسیژن ، دی اکسید کربن ، هوای فشرده، نیترو اکساید و سیستم های خلا می گویند که در پزشکی بسیار با اهمیت می باشند. همچنین استانداردهای مرتبط با سیستم های مدیکال گازهای طبی شایان توجه هستند. ولی از جمله مشکلات مربوط به کاربرد تاسیسات گازهای طبی در بیمارستان عبارتند از:
الف مشخص نبودن وظایف واحدهای تاسیسات و تجهیزات پزشکی در بیمارستان
ب فرسودگی تاسیسات گازهای طبی در بیمارستان ها
پ عدم توجه به کنترل کیفیت، ایمنی و نگه داری صحیح از سیستم های گاز های طبی
ت تفاوت آشکار تجهیزات مورد نیاز در نصب تاسیسات گازهای طبی تولید داخل با انواع خارجی
تنظیم هوا ، فیلترهاو دمپر
سختی گیر ، تله بخار ، شیر اطمینان
