سود و زیان استیضاح وزیر

استیضاح وزیر راه و شهرسازی اخیرا نیز مجددا پس از چند بار رفت و برگشت به هیئت رئیسه در طول نزدیک به یک سال با ارسال نامه رئیس کمیسیون عمران مجلس به هیئت رئیسه در میان اخبار رسانه ها قرار گرفت .استیضاح وزرا طبق قانون اساسی حق قانونی نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی است اما اینکه استیضاح چیست ؟ کی باید مطرح شود ؟ چگونه مطرح شود ؟ چه شرایطی دارد ؟ چرا مطرح می شود ؟ و نهایتا ضرر و زیان یا محاسن و مزایای ناشی ازآن چه خواهد بود ؟ سؤالاتی است که در وهله اول برای استیضاح کنندگان و در مرحله بعد برای جامعه که از نتایج استیضاح بهره مند یا متضرر خواهند شد ، ایجاد می شود ؟ استیضاح در فرهنگ لغت به معنای درخواست توضیح است که به شکل پرسش رسمی توسط نمایندگان مجلس از هیئت وزیران یا وزیر مطرح می گردد و پس از ارائه توضیحات وزیر ، نمایندگان نسبت به ادامه کار وزیر مجددا به وی رأی اعتماد می دهند یا نمی دهند . استیضاح وقتی قابل طرح در مجلس است که با امضای حداقل 10 نفر از نمایندگان به مجلس تقدیم شود که استیضاح شوندگان باید ظرف 10 روز در مجلس حاضرشده و به سؤالات نمایندگان پاسخ گویند ، در صورت حاضر نشدن وزیر یا وزرا نیز نمایندگان به صورت مقتضی اتخاذ تصمیم خواهند نمود .استیضاح وزیر محترم راه و شهرسازی نیز که قاعدتا نباید خارج از پروسه قانونی انجام می گرفت ظاهرا بنا به علل معلوم و گاهی نامعلوم روند دیگری را طی می کند که مضاف بر طی مراحل معمول است چراکه پس از نزدیک به گذشت دو سال از عمر وزارت دکتر آخوندی قضیه سؤال از ایشان در کمیسیون عمران مطرح گردید و البته نه یک بار که چند بار به خاطر پرسش نمایندگان که عمدتا هم از کمیسیون های غیر از کمیسیون عمران بودند در کمیسیون مربوطه حاضرشده و نه فقط از وزیر به تنهایی بلکه از عده زیادی از معاونان ایشان هم مطرح کردند . این روند که یک بار هم نگارنده در کمیسیون شاهد نحوه پرسش نمایندگان و پاسخ وزیر و معاونانش بوده ادامه داشت ولی ظاهرا ارسال نامه اخیر رئیس کمیسیون عمران به هیئت رئیسه مجلس نشان از آن دارد که پاسخ های وزیر و همراهانش در کمیسیون افاقه نکرده است .البته همان طور که در آغاز مطلب اشاره گردید سؤال و استیضاح وزیر یا وزرا توسط نمایندگان محترم مجلس ، حق قانونی آنهاست اما با وجود قائل شدن این حق و عدم اعلام وصول استیضاح وزیر راه و شهرسازی توسط هیئت رئیسه مجلس که خود بیشتر از جامعه و سایر نمایندگان از حضور وزیر و معاونانش در کمیسیون عمران آگاه و بر قضایا واقف هستند و حتی یکی از اعضای هیئت رئیسه عضو کمیسیون عمران هم هستند ، شائبه های حق بودن استیضاح یا واقعی و غیرواقعی بودن آن را تشدید می کند به طوری که در همین مدت طرح سؤال از وزیر تا مرحله اعلام استیضاح به هیئت رئیسه موارد متعددی مطرح گردیده که استیضاح را با آنچه در قانون آمده است فاصله دار می کند .اگر بخواهیم فاصله دار بودن استیضاح وزیر راه و شهرسازی را با آنچه در قانون آمده و فلسفه وجودی آن را تبیین می کند مقایسه کنیم کافی است به یک مورد از شائبه ها اشاره کنیم مبنی بر اینکه استیضاح کنندگان نه به دنبال بررسی و ارزیابی عملکرد جامع وزارتی وزیر بلکه به علت تغییر در مدیریت یکی از مدیران راه و شهرسازی یکی از استان ها اصرار به استیضاح وزیر راه و شهرسازی دارند . البته این ذهنیت از آنجا قوت می گیرد که بیشتر تأکیدکنندگان بر استیضاح وزیر نمایندگانی هستند که مدیر برکنار شده از استان آنها بوده است . فارغ از تأیید یا رد این شائبه که صرفا به خاطر مطرح شدن در رسانه ها به آن اشاره گردید ، لازم است به خروجی استیضاح توجه شود که ضرر و زیان یا منافع و مزایای یک استیضاح برای یک کشور چقدر تمام می شود ؟ لازم به تأکید است نتیجه هرچه باشد آثارش ملی خواهد بود نه محلی یا استانی که به خاطر آن اقدام به استیضاح می شود .ناگفته نماند در جلسه ای که اشاره شد نگارنده در کمیسیون شاهد پرسش و پاسخ نمایندگان و وزیر و معاونانش بوده و از نزدیک ابراز رضایت برخی از نمایندگان از عملکرد وزیر راه و شهرسازی در حوزه انتخابی شان را چه در بخش راه و چه در بخش مسکن مشاهده کرده است که علی رغم سؤال کنندگان ، آنها همراه با اغلب نمایندگان کمیسیون عمران از استیضاح وزیر ناخرسند بوده و اذعان می کردند در وضعیت موجود - که به وزیر اعتباری برای اجرای وظایف محوله در قانون بودجه 94 داده نشده است - عملکرد وزیر راه و شهرسازی قابل دفاع است . البته در جلسه مذکور وقتی وزیر هم ، از یکی از سؤال کنندگان در رابطه با آدرس قانونی" وظیفه محوله به وزیر که بر زمین مانده "سؤال کرد که طبق کدام ماده و بند از قانون بودجه بنده کوتاهی کرده ام تا نسبت به آن پاسخگو باشم ؟ نماینده در پاسخ به این سؤال وزیر فقط به حفظ سکوت خود بسنده کرد ، حال به چه علت ایشان ترجیح دادند سکوت کنند را خود بهتر می دانند . فارغ از این گونه ادای وظیفه ها که توسط نمایندگان مطرح شد و گاهی به مجادله انجامید کافی است به اصل و فلسفه استیضاح توسط نمایندگان توجه شود که آثار مثبت یا منفی سؤال با نگاه کلان ملی بر جامعه اثرگذار خواهد بود یا نگاه محلی ؟ قطعا خود نمایندگان محترم بر این دیدگاه صحه خواهند گذاشت که اگر گاهی مصالح محلی زیرمجموعه مصالح ملی قرار می گیرد نباید آن را چنان برجسته سازی کرد که منافع محلی بر منافع ملی غلبه یابد . نمایندگان محترم بار ها برتری منافع اکثریت بر اقلیت را در رأی گیری های مجلس به عینه مشاهده کرده و نهایتا به آن تن داده اند ، هرچند در مواقعی هم شاید حق بودن اقلیت بعد ها خود را نشان داده باشد اما برای اینکه جامعه با یک نگاه کلان مدیریت شود ، بود مجلسی به نام مجلس نمایندگان شکل گرفته که دولت به سلیقه و یافته های کارشناسی گروهی خود مدیریت کشور را در دست نگیرد . پس اصرار بر استیضاح بدون پیش بینی خروجی مثبت یا منفی آن چندان صواب نمی نماید . البته این توصیه ، به هیچ وجه به معنای انکار یا نادیده گرفتن حق قانونی نمایندگان در استیضاح وزرا یا حمایت از وزیر راه و شهرسازی نیست که خود بار ها در همین ستون نسبت به عملکرد این مجموعه انتقادهای البته از سر دلسوزی و خیرخواهانه را منعکس کرده ایم که هرجا باز تشخیص داده شود و لازم باشد همانند استیضاح وزیر توسط نمایندگان محترم ، بر سبیل گذشته به انتقادات ، پیشنهادات و ... ادامه خواهیم داد ولی این را نیز نباید فراموش کرد که مصالح ملی را نباید تحت الشعاع منافع محلی قرار داد . قادر نصیری ترزنق