لزوم ساخت بناهای چوبی در ایران

بخش اعظم شرکت های تولیدکننده، ارائه کننده تجهیزات ساختمان سازی شرکت های معتبر اروپایی از چوب به عنوان یکی از جدیدترین متریال تولیدات خود یاد می کنند، این در حالی است که چوب و کاربرد آن هنوز در بناها و معماری امروز ایران جایگاهی ندارد و تنها جایگاه آن در طراحی داخل بنا و دکوراسیون آن است. در رابطه با بناهای چوبی در ایران نظرات معماران جوان و پیشکسوت را جویا شدیم که در زیر آمده است

بناهای چوبی در معماری گذشته ایران

آذر آقایی، مهندس معمار با بیان اینکه سازه های ساخته شده از خشت و گل و چوب همواره در بناهای تاریخی ایران یافت می شود، به خبرنگار ما گفت: یک بررسی در مورد مقاومت بناهای روستاهای شمال کشور بعد از زلزله نشان می دهد که بناهای چوبی نسبت به بناهایی که از موادی چون آجر و بتن ساخته شده اند کمتر آسیب دیده است.

وی افزود: پیش از آن در معماری قدیم ایران چوب چه به عنوان تیرهای سقف که در اسکلت بندی کاخ آپادانای پرسپولیس وجود داشته و چه به عنوان مواد سازنده بالکن و پنجره و سقف بناهای شمال ایران تا دهه 40 شمسی، جایگاه ویژه ای در نظر معماران داشته است. بعدازاین تاریخ و با ورود فولاد و...استفاده از چوب منسوخ شد درحالی که شرکت های اروپایی با بررسی همه جانبه توانستند چوبی با مقاومت بالا از کاج تولید کنند و اکنون به جهان صادر می کنند.

آذر آقایی خاطرنشان کرد: در زلزله ها آن سازه ای برنده است که فضایی برای خم و راست شدن داشته باشد تا بتواند در مقابل زلزله ایستادگی کند و بناهای چوبی ثابت کرده اند که چنین ویژگی را دارند هرچند متأسفانه استفاده از چوب در ایران منسوخ شده است.

وی کلاف بندی مناسب، وزن نسبتاً کم سازه و خاصیت انعطاف پذیری را از ویژگی های مثبت بنای چوبی برشمرد و افزود: بنا باید انعطاف پذیر داشته باشد و قبل از رسیدن به حد گسیختگی، زلزله را از سر بگذراند . این مهندس معمار با انتقاد از وضعیت ساختمان سازی در ایران گفت: استفاده از مصالح نو در ایران همواره با تأخیر صورت می گیرد، همچنان که استفاده از بتن به جای آجر زمانی طول کشید تا به قول معروف جای خود را در ساختمان سازی باز کند و استفاده از سقف های سبک نیز ابتدا با این سؤال مواجه بود که آیا به اندازه کافی استحکام دارد یا خیر؟

وی ادامه داد: در معماری سنتی ایران دیوار باید از استحکام زیادی جهت نگه داشتن وزن سقف برخوردار می بود درحالی که در معماری امروز استحکام بنا بر اسکلت آن است.

بناهای چوبی برای مواقع بحران

خداخانی، مهندس معمار نیز در خصوص اهمیت سازه های چوبی در ایران گفت: علیرغم اینکه تهران به عنوان منطقه زلزله خیز همواره با هشدار جهت مقاوم سازی و ضد زلزله ساخته شدن بناها توسط کارشناسان روبه روست، ما هنوز نتوانستیم دولتمردان را برای ساختن بنایی چوبی که در زمان زلزله بتوان کارویژه خدماتی برای آن در نظر گرفت توجیه کنیم.

وی افزود: در برنامه های دولت در سراسر کشور مساجد زیادی ساخته می شود که اگر از چوب به عنوان متریال ساخت آن استفاده شود در زمان زلزله می توان زخمی ها و مردم زلزله زده را در آن پناه داد. این کارشناس سازه های چوبی در ادامه با بیان اهمیت کیفیت تجهیزات ساختمان سازی گفت: تجهیزات نوین در ساختمان سازی در حکم داشتن چرخ خیاطی مدرن در تولید لباس است. همان طور که دوختن لباس با چرخ خیاطی سرعت و کیفیتی به مراتب بالاتر از نخ و سوزن دارد، استفاده از تجهیزات و تکنولوژی برتر برای ساخت علاوه بر سرعت بالا، کیفیت مطلوب تر و مقاومت بیشتری خواهد داشت.

مقاومت زیاد بناهای چوبی در مقابل زلزله

محمدرضا جودت؛ عضو هیئت علمی دانشکده معماری دانشگاه شهید بهشتی اولین عامل مقاومت زیاد بناهای چوبی در مقابل زلزله را سبک بودن وزن بنا دانست و ادامه داد: زمانی که بنا سبک باشد بزرگ ترین و اولین عامل مقابله با زلزله در بنای ما وجود دارد. وی با تصدیق سخن مهندس آذر آقایی مبنی بر انعطاف پذیری چوب در مقابل زلزله گفت: وجود بناهای چوبی در زمان زلزله به دلیل انعطاف پذیری که دارد فرونمی ریزد و احتمال تخریب آن بسیار پایین تر از حد تصور است.

عضو کانون مفاخر معماری ایران در پاسخ به سؤال پیام ساختمان مبنی اینکه آیا به راستی بناهایی با اسکلت بندی چوبی به مراتب مقاومت بیشتری در مقابل زلزله دارند، گفت: شکی در سبک بودن چوب و وزن پایین بناهای چوبی وجود ندارد، اما نکته مهم در این رابطه کمبود چوب و همچنین ارتفاع بناست زیرا چوب نمی تواند در بناهای با ارتفاع بلند کاربرد داشته باشد.

کارگزار یک شرکت اتریشی تولیدکننده چوب نیز به پیام ساختمان گفت: معماری های زیبایی که متریال اصلی آن چوب است حاصل بالندگی تکنولوژی است و اینگونه نیست که چوب را به شکل خام در ساختمان سازی به کار ببرند، این چوب طی عملیاتی علاوه بر مقاوم سازی، در مقابل سایر آفت های چوب مانند موریانه نیز مقاوم می شود.

سخن پایانی نقدی که به مسئولان و برنامه ریزان در تدوین برنامه های چشم انداز وارد است، کم توجه ی به زمانی است که بلاهای طبیعی و یا بشری گریبان شهروندان را می گیرد. اینجاست که لزوم طراحی، ساخت بناهای چوبی و ضد زلزله در برنامه های دولت حس می شود. بنابراین بناهایی که در زمان عادی کار ویژه ای همچون درمانگاه، مسجد و مدرسه دارند باید به گونه ای طراحی شوند که در زمان زلزله، جنگ، توفان و ... قابلیت اسکان آوارگان را داشته باشد.