همدلی در کنسرسیوم های ساختمانی

تشکیل کنسرسیوم ها با مشارکت بخش خصوصی روش مناسب و مطلوبی در دنیاست که بر اساس آن امتیاز اجرای ساخت پروژه های بزرگ را به بخش خصوصی واگذار میکند. آن طور که پیمانکاران میگویند؛ نبود پروژه، نارسایی قوانین تجاری، عدم استقبال دولت از تشکیل این نوع شرکت ها و ... از معضلات بزرگ پیش روی تشکیل کنسرسیوم ها در ایران است، اما برجسته تر از همه هویت بخشی به کنسرسیوم هاست؛ موضوعی که در سال جدید انتظار میرود همراه با تحولات سیاسی و اقتصادی به توسعه فعالیت ها در عرصه ساخت وسازها منجر شود. تشکیل کنسرسیوم میتواند برون رفتی برای کلید زدن به پروژه های بزرگ باشد و در صورت وجود پروژه های بزرگ ساختمانی در دستور کار انجمن ها قرار گیرد. علاوه بر این ایجاد یک کنسرسیوم به کاهش هزینه ها کمک کرده و نقش بسیار مهمی در برند سازی صنعت ساخت وساز دارد، به طوریکه میتوان به راحتی با کمک کنسرسیوم در زمینه رشد و توسعه بازارهای بین المللی نیز قدم های محکمی برداشت. حال پرسش این است که آیا تقویت شرکت های پیمانکاری نیازمند تشکیل کنسرسیوم های ساختمانی است؟. پروژه ها در اختیار کنسرسیوم های رانتی است یک پیمانکار عمرانی دراین باره به پیام ساختمان گفت: تشکیل کنسرسیوم های ساختمانی و حضور در مناقصه های بزرگ داخلی و خارجی به تقویت شرکت های پیمانکاری کشور کمک میکند. شهرام باقری با بیان اینکه متأسفانه به دلیل نبود پروژه، فعالان در فضای ابهام آمیزی قرار دارند، افزود: دولت با پرداخت مطالبات پیمانکاران و همکاری بیشتر با بخش خصوصی میتواند برای کنسرسیوم های ساختمانی وضعیت مشخصی ایجاد کند، همچنین حل مشکلات فعالان این بخش همچون ضمانت های بانکی و حذف لابیهای زیرپوستی و جرائم سنگینی که بانک ها بر پیمانکاران وارد میکنند با کمک دولت قابل حل است. وی نبود قانون مشخص برای فعالیت کنسرسیوم ها در قانون تجارت را مهم ترین چالش پیش رو دانسته و گفت: کنسرسیوم باید در فضای پیمانکاری کشور نهادینه شود تا وضعیت قراردادها بین هر دو طرف کارفرما و پیمانکاران تعریف شده باشد. این سازنده درباره علت عدم تشکیل کنسرسیوم های پیمانکاری توضیح داد: معمولاً طرف های دولتی با کنسرسیوم ها کار نمیکنند و ترجیح میدهند با یک شرکت مشخص طرف قرارداد باشند بنابراین، هویت و ظرفیت قانونی کنسرسیوم ها در عرصه ساخت وساز باید مشخص شود. باقری با اشاره به نحوه رتبه بندی کنسرسیوم ها برای گرفتن پروژه با این توضیح که معمولاً امکان رتبه بندی آنها بسیار دشوار است و این یکی از مشکلاتی است که در زمینه رتبه بندی کنسرسیوم ها کمتر به آن پرداخته شده، گفت: متأسفانه برخی از کنسرسیوم ها به دلیل رانت ایجاد میشوند و پروژه در اختیار یک کنسرسیوم قرار میگیرد و سپس به شرکت های دیگر واگذار میشود. این پیمانکار افزود: به عنوان نمونه رتبه شرکت ها به سه عامل اساسی ؛تعداد نیروی فنی و مهندسی یک شرکت و میزان سابقه کار آنها، میزان سوابق شرکت و مبلغ کل قراردادهای انجام شده و توانائی مالی شرکت ها ارتباط دارد. در تشکیل کنسرسیوم ها، نیز بعضاً در شرکت های ساختمانی که کارمندان آن باید تحصیلات عالی داشته باشند با دیپلم، فوق دیپلم و در بعضی مواقع زیر دیپلم کار میکنند که مغایر آیین نامه رتبه بندی شرکت های ساختمانی است. پروژه ای برای تشکیل کنسرسیوم موجود نیست عضو هیئت مدیره انجمن صنفی پیمانکاران استان تهران نیز دراین باره به پیام ساختمان گفت: اصولاً در کنسرسیوم چندین شرکت که توانمندی بالایی جهت اجرای پروژه های بزرگ دارند، برای انجام یک پروژه بزرگ با یکدیگر شرکتی تشکیل میدهند که اصطلاحاً با تجمیع این شرکت ها، به کمک یکدیگر پروژه را عملیاتی و اجرا میکنند. احمد اشراقی بر خلاف تاکید برخی مبنی بر لزوم رتبه بندی در کنسرسیوم ها افزود: مدت فعالیت کنسرسیوم بر اساس موضوع و مدت اجرای پروژه تعریف میشود و پس از اتمام کار و شرکت کنسرسیوم موردنظر منحل میشود، بنابراین ترتیب رتبه بندی در این شرکت ها معنا و مفهومی ندارد. وی در پاسخ به این پرسش که بعضاً برخی با استفاده از لابی ( نه توانمندی) به این گونه کنسرسیوم ها ملحق میشوند، گفت: به هر صورت شرکت های قدر لابی هم میکنند و به دلیل اینکه شرکت های موردنظر با هم تبانی کرده و شرکتی که از سوی یک دستگاه اجرایی در خصوص وضعیت سرمایه و سابقه آن شناخته شده است، وارد قرارداد کنسرسیوم میشود. این فعال ساختمانی با بیان اینکه اخیراً هیچ کنسرسیوم ساختمانی در کشور تشکیل نشده است، اظهار کرد: عدم تشکیل کنسرسیوم ها به مسئولان ذیربط باز میگردد که تمایل ندارند چند شرکت مسئولیت یک پروژه را بپذیرند و میخواهند یک شرکت طرف قرارداد آنها باشد. اشراقی همچنین با اشاره به وضعیت رکود در پروژه های جدید ساختمانی و مطالبات پیمانکاران افزود: من از سال 90 تاکنون به رغم داشتن شرکت ساختمانی، وارد هیچ پروژه ای نشده ام، زیرا متأسفانه دولت هنوز مطالبات پیمانکاران را نپرداخته و پیمانکاران هم جرات پذیرفتن مسئولیت جدید کاری را ندارند.ضمن اینکه در حال حاضر حتی یک پروژه کوچک هم برای اجرا وجود ندارد چه برسد به پروژه ای بزرگ که بخواهند کنسرسیومی هم تشکیل دهند. رئیس سابق هیئت مدیره انجمن صنفی پیمانکاران استان تهران با انتقاد از اینکه در حال حاضر به اندازه ای که به شرکت های خارجی بهاء داده میشود به شرکت های ایرانی این توجه نمیشود، افزود: در حال حاضر کنسرسیوم شرکت های خارجی در زمینه اجرای پروژه های نفتی، گازی، آب و ... وجود دارند اما کنسرسیوم شرکت های داخلی فعالیتی ندارند. اشراقی با ابراز امیدواری از رفع تحریم ها در آینده و حل مشکلات مالی دولت، گفت: تحت این شرایط میتوانیم به عملیاتی کردن پروژه های بزرگ امیدوار باشیم، به ویژه آنکه فعالان ایرانی افراد بسیار مستعدی هستند و هرکجا قراردادی امضا کرده اند ، بسیار موفق بودند. بر اساس این گزارش، به نظر میرسد کنسرسیوم یکی از بهترین ابزارها برای فعالان ساختمانی است و شکــــــل گرفتن چنین تشکل هایی آن هم در آستانه رفع تحریم ها- میتواند کمک زیادی به توسعه این صنعت نماید. همچنین با در نظر گرفتن این مسئله که تقویت بخش خصوصی و حضور در پروژه های ساختمانی در سالی که سال همدلی و همزبانی دولت و مردم نام گرفته، بیش از گذشته نیاز است تا به ایجاد ساختارهای جدید در پروژه های بزرگ داخلی و خارجی بینجامد، پیش شرط آن استقبال وزارت راه و شهرسازی از تقویت کنسرسیوم های داخلی است که با تزریق پول و استارت پروژه های بزرگ امکان پذیر است.