به معماری اصی ل ایران ی برگردیم

روبه روی پروفســور محمود گلابچی چهره ماندگار مهندسی راه و ساختمان کشور و رئیس کرسی یونسکو در معماری اسلامی که مقالات و کتاب های متعددی هم در زمینه معماری دارد، بنشینی سوالات بسیاری در ذهنت نقش می بندد؛ درباره معماری و مهندسی، وضعیت معماری معاصر،تعریف معماری اسلامی و معماری بعد از انقلاب و........ سوالاتت را می پرسی و او با آرامش خاصی که به دلیل حفظ کل قرآن مجید به دست آورده است ،جوابت را می دهد . در ادامه گفتگوی پیام ساختمان با پروفسور گلابچی را می خوانید: از چه زمانی رشته معماری به عنوان رشته ای مهندسی شناخته شده است؟ معماری قبل از رشته مهندسی و در راستای فعالیت مهندسی بوده است . معنایی که در مهندسی مد نظرمان است در معماری نیز وجود داشته است .در گذشته مهندسی مفهوم کاربرد اصول صحیح را داشت. یعنی در گذشته بدون اینکه نامی از مهندسی برده شود از این مفهوم استفاده می شد .تاق کسری، زیگورات چغازنبیل، مسجد جامع شیخ لطف الله و حرم امام رضا با تعریف مهندسی ساخته شده است. نظرتان درباره معماری معاصر ما چیست؟ در حال حاضر به دلیل اینکه نتوانستیم راه مناسب را در معماری خودمان پیدا کنیم، معماری و شهرسازی جایگاه واقعی خود را ندارد . این مورد به معماری ما مربوط است .اگر معماران موفق شوند معماری مطلوب را اجرا کنند آنگاه می توانند شان و منزلت خود را پیدا کنند . اگر موفق شویم معماری مطلوب تاریخ و فرهنگ و گذشته خود را پیاده کنیم به همان مقدار هم توانسته ایم به معماری مناسب دست پیدا کنیم. در معماری گذشته، درونگرایی و رعایت حریم وجود داشت که در حال حاضر متاسفانه بیرونی و اندرونی از بین رفته است. در معماری گذشته بناهای مجاور دارای دید و اشراف نبودند. متاسفانه از معماری اصیل ایرانی خودمان فاصله گرفته ایم . استفاده از مصالح بومی در کشورمان همچون سنگ نیز رو به فراموشی رفته است. تعریف شما از معماری اسلامی چیست؟ معماری با سبک زندگی و با روشی که در فضای معماری حاکم است، اسلامی می شود .اگر آنگونه معماری شکل بگیرد که با باورها و اندیشه و سبک زندگی انسان های معتقد حرکت کنیم معماری به سمت اسلامی بودن می رود.معماری اسلامی بهره گیری از فضا و کیفیت زندگی است و باید طراحی با باورها و اندیشه های کسانی که در آنجا زندگی می کنند مطابقت داشته باشد. عناصر و اجزایی که در معماری گذشته ما فضایی ارزشمند به شمار می رفتند در حال حاضر نیز می توان از آن استفاده کرد. در حال حاضر برخی مساجد در سطح شهر ساخته می شود که گنبد ندارد به نظر شما برای اینکه مسجدی معماری اسلامی داشته باشد باید حتما گنبد داشته باشد؟ ساختن گنبد برای مسجد الزامی نیست. اگر مسجدی بسازیم که هنگام حضور انسان ،شرایط معنوی لازم وجود نداشته باشد ، معماری مناسب مسجد نیست .به طور مثال فضای مناسب گالری هنر مدرن، برای مسجد مطلوب نیست. در طراحی مسجد استفاده از عناصری همچون کاشی لاجوردی، معقلی و معرق اگر به خلق فضای معنوی و روحانی منجر شود، قابل تاکید است. اما ممکن است ساخت گنبد که در خاطره جمعی افراد تداعی کننده مسجد است، به عملکرد مسجد کمک کند .در کل به کار بردن سوره های قرآن،کتیبه ها و لاجورد ها باعث به وجود آمدن شرایط روحی وذهنی خاصی می شود که توصیه به استفاده از آن صحیح است و موجب عملکرد بهتر مسجد خواهد شد. نظرتان درباره معماری بعد از انقلاب چیست؟ به طور کلی در دهه های گذشته معماری ما تحت تاثیر معماری سایر کشورها قرار گرفت.در اوایل پیروزی انقلاب، احساس استقلال و خود کفایی و بازگشت به خویشتن خویش، باعث شد توجه بیشتری به داشته ها عمل بیاید.در طول سالیان گذشته ورود انواع مصالح خارجی و تبعیت از سبک های معماری غربی باعث شد معماری ما در جایگاه واقعی خود قرار نگیرد . البته در چند سال گذشته توجه مسئولان موضوع معماری ایرانی بیش از گذشته شده که نشان دهنده احساس ضرورت به توجه به این امر و نشانه خوبی برای بهتر شدن شرایط معماری کشور است. با تو جه به اینکه ریاست کرسی یونسکو در معماری ایرانی اسلامی را به عهده دارید، تا به حال چه اقداماتی برای پیشرفت وارتقای هنر معماری انجام داده اید؟ برگزاری کارگاه های مختلف ،انتشار مقالات برگزاری همایش برای شناساندن معماری کشور به سایر افراد در جهان و تبیین ارزش های معماری ایران تا معماری گذشته ما بیشتر و بیشتر شناخته شود، از جمله اقدماتی است که انجام داده ام تا ارزش های معماری مان را از پشت تریبون یونسکو از جایگاه جهانی به اطلاع مردم سایر کشورها برسانم .چون بخش اعظمی از هنر ایران زمین در هنر و معماری ایران زمین نهفته است. مهم ترین اثر معماری کشور که می توان آن را به عنوان نماد هنر و معماری کشور به جهانیان نشان داد چه بنایی است؟ مسجد امام(ره) اصفهان یکی از آثار با شکوه معماری ایرانی اسلامی است که نشان دهنده هنر ایران زمین است.یکی دیگر از آثار حرم امام رضا(ع) در مشهد است که این حرم به خودی خود دانشگاهی از هنر است و معماری ،مقرنس،گره سازی،فناوری، هفت رنگی و انواع هنرهای جهان اسلام در آن به کار رفته است. مدرسه چهار باغ و مسجد جامع اصفهان، پل هایی مانند پل خواجو و سی و سه پل که در جهان از نظر زیبایی و هنر معماری و مهندسی یک شاهکار به حساب می آیند، نمونه هایی از اوج هنر معماری و فناوری در تاریخ شکوهمند کشور ما محسوب می شوند و از آثار برجسته ای هستند که از نظر هنر و معماری در جهان بی نظیرند. کدام یک از شهرهای ایران به نظر شما معماری وشهرسازی ایرانی و اسلامی قابل توجهی دارد و می توان آن را به جهانیان شناساند؟ اکثر شهرهای ما در طول سالیان گذشته پیشرفت و توسعه بسیاری داشته اند ولی این توسعه از الگوی خاصی پیروی نکرده است . اگر به اصفهان نگاه کنید ،با محوریت چهارباغ عباسی و میدان نقش جهان فضای شهری و مکان گردهمایی بی نظیری را به وجود آورده که بسیار موفق بوده است. در چهار طرف میدان،چهار رکن تشکیل دهنده جامعه را می توان مشاهده کرد .مذهب را در ضلعی از میدان در مسجد امام ،اقتصاد را دربازار، حکومت را در کاخ عالی قاپو،در ضلع دیگر میدان تعلیم و تربیت را در مسجد شیخ لطف الله مشاهده می کنیم که به طرزی هنرمندانه ساخته شده است.این میدان نشان دهنده شهرسازی بسیار هوشمند انه ای است که بر اساس اندیشه ایرانی اسلامی شکل گرفته است. چه توصیه ای به جوانان و معماران و مهندسان جوان کشور دارید؟ توصیه من به دانشجویان و معماران جوان کشور این است که برای شناخت معماری عمیق ایران و فن شناسایی و ارزش های پایدار معماری از جمله خود بسندگی و مردم واری وقت بگذارند.با شناخت این ارزش ها و با اطلاع از پیشرفت های امروز در زمینه روش های ساخت مصالح نوین و تکنولوزی نوین می توان ارزش های گذشته معماری را با رویکرد نوین در جامعه عملی ساخت. باید به جای تبعیت از سایر کشورها به معماری اصیل ایران و ارزش های آن برگردیم .معماری و شهرسازی باید نشان دهنده فرهنگ اصیل ما باشد و باورهایمان را نشان بدهد .این در جامعه عملی است و فقط باید باور داشته باشیم که می توانیم به آن برسیم تا آیندگان درباره معماری عصر ما و روش هایی که برای ساخت معماری داشتیم قضاوت مطلوبی داشته باشند و این امری ممکن است که باید برای آن تلاش کرد.