راهکارهای حذف مواد مخرب لایه ازن

اگرچههیدروکلروفلوروکربن ها (HCFC)هانسبت به دیگر مواد،کمتر به لایه ازن صدمه می زنند، اما همین مقدار نیز باعث تخریب محیط زیست می شود؛ به همین دلیل کشورهای دوست دار محیط زیست در مونترال کانادا نشست های تحقیقاتی تشکیل دادند تا راهکارهای اجرای این طرح را بررسی کنند! تا پیش از نوزدهمین نشست اعضای پروتکل مونترال در سال 2007 میلادی، در چهارچوب مقررات و برنامه زمان بندی پروتکل مونترال،کشورهای مشمول ماده پنج این پروتکل (کشورهای در حال توسعه) میتوانستند تا سال 2040 میلادی به تولید و مصرف HCFCها ادامه دهند. به منظور تسریع در حذف تدریجی و توقف تولید و مصرف این مواد، در نشست نوزدهم اعضای پروتکل مونترال که در شهر مونترال کانادا در سپتامبر سال 2007 برگزار شد، کشورها توافق کردند تا با بازنگری در برنامه زمان بندی پروتکل برایHCFC ها، فعالیت های مربوط به حذفHCFC ها در بخش تولید و مصرف این مواد در کشورهای مشمول ماده پنج پروتکل مونترال را تسریع بخشند. مدیریت حذف HCFC ها در ایران: حذفHCFC ها در قالب یک برنامه ملی و متناسب با نیازها و الزامات خاص کشور انجام میگیرد. اجرای این برنامه نیازمند ایجاد و التزام به تعهدی قوی در دولت و کشور است که میباید در همه سیاست ها، قوانین و مقررات، توانمندسازی و ارتقای ظرفیت های داخلی، فعالیت های آموزشی تخصصی و اطلاع رسانی عمومی و همچنین تدوین و اجرای پروژه های حذف فیزیکی HCFCها ایجاد شود تا به طور دقیق و در انطباق با تعهدات کشور، حذف کامل HCFC ها محقق شود. در گام نخست، سازمان حفاظت محیط زیست و دفتر حفاظت لایه ازن، به نمایندگی از سوی دولت ایران با همکاری آژانس های اجرایی، اقدام به تهیه برنامه مدیریتی حذفHCFC ها می کند. این طرح استراتژی کلی برای حذفHCFC ها را شامل میشود که در راستای اجرای تصمیم نوزدهمین نشست اعضای پروتکل مونترال و خصوصا به منظور نیل به اهداف سال های 2013 و 2015 است. در تدوین این برنامه مدیریتی میبایست تأثیر مشکلاتی از قبیل رکود اقتصاد جهانی و بحران انرژی بر مصرف کنندگان HCFC مد نظر قرار گیرد. بنابراین ضرورت دارد تا مصرف کنندگان در سال های 2009 و 2010 با دقت بیشتری مورد ارزیابی قرار گیرند تا این ارزیابی پایه و اساس چگونگی دخالت دولت در این پروژه برای رسیدن به اهداف سال های 2013 و 2015 باشد. جایگزین های HCFC ها بر طبق تصمیم نوزدهمین نشست اعضای پروتکل مونترال، دستیابی به حذف HCFCها باید با انتخاب و بهره گیری از تکنولوژیهای سازگار با محیط زیست صورت پذیرد. همچنین سایر جوانب و نگرانیهای محیط زیستی از جمله مواردی که در توافقات و پیمان نامه های چند جانبه زیست محیطی به آنها اشاره شده اند، نیز میبایست در جریان طرح ریزی و اجرای برنامه های حذف HCFCها مد نظر قرار گیرند. لازمه انتخاب تکنولوژیهای مبتنی بر مواد غیر مخرب لایه ازن، ارزیابی و تشخیص مقدار پتانسیل گرمایش جهانی (GWP) مواد جایگزین و همچنین توجه به اثرات جایگزین های جدید بر مصرف انرژی است. صنایع مصرف کننده HCFC ها در جریان برنامه ریزی و اجرای فعالیت های حذف HCFC ها باید، خصوصا در صنعت تولید اسفنج، به پروژه هایی توجه کرد که در قالب برنامه های پروتکل مونترال به تکنولوژیهای جایگزین مبتنی بر مواد دارای پتانسیل تخریب کنندگی لایه ازن کمتری (بویژه HCFC ها و ترکیبات حاوی آنها) میباشند. در ایران تعدادی از تولیدکنندگان اسفنج سخت با تبدیل و جایگزینی خط تولید خود ازHCFC ها که میزان تخریب کنندگی لایه ازن کمتری دارند به جای CFC11 استفاده می کنند. برخی موارد نیز وجود دارد که واحد های تولیدکننده اسفنج یا از آغاز فعالیت از تکنولوژی غیر فریونی استفاده میکنند و یا به دلایلی از قبیل در دسترس نبودن یا قیمت زیاد CFC ها در طول زمان به مصرف HCFC روی آورده اند. در کنار موضوعات بالا، بدون شک یکی از بزرگ ترین مصرف کنندگان HCFC ها تولیدکنندگان دستگاه های تهویه و تبرید و همچنین سرویس کاران و قسمت خدمات پس از فروش این دستگاه ها هستند. این مسئله باید به صورت نظام مند و همه جانبه در تطابق با تعهدات کشور در قبال پروتکل مونترال مورد توجه قرار گیرد. موارد زیر نشان دهنده مصارف احتمالی انواع HCFC ها در صنایع مختلف است. • تهویه مطبوع اتاق و اسپیلیت ها؛ • دستگاه های تهویه مطبوع مرکزی؛ • چیلرها؛ • کولر وسایل نقلیه (اتوبوس ها و قطارها)؛ • صنایع فوم. در کنار صنایع و مبرد های یادشده، مصرف کنندگان دیگری نیز وجود دارند که ممکن است ازHCFC ها در آتش نشانی و یا همچون حلال نیز استفاده نمایند. برخی ترکیبات HCFC نیز ممکن است در بخش مصرف کنندگان نهائی مورد استفاده قرار گیرند. HCFCها در آینده تحت قوانین کنترل واردات، صادرات و سایرمقررات خریدوفروش شامل مجوزهای اجباری و سیستم سهمیه بندی قرار خواهند گرفت. ازاین رو برای واردکنندگان و توزیع کنندگان بسیار مهم است که در فرآیند تدوین برنامه مدیریت حذف HCFC ها همکاری و مشارکت نموده و اطلاعات و تجربیات خود در زمینه واردات و فروشHCFC ها را عرضه نمایند تا به این ترتیب دستیابی کشور به تعهدات خود در قبال پروتکل مونترال را تسهیل نمایند. این مسئله بسیار مهم است که به یک تخمین دقیق و حساب شده از مقدار پایه مصرف در کشور برسیم. همچنین ضروری است که گردانندگان صنعت با دفتر لایه ازن همکاری نزدیکی داشته باشند تا به هدف حذفHCFC ها در راستای برنامه راهبردی تعریف شده دستیابیم. وظایف دولت کار بررسی و انجام برآوردهای دقیق از مصارف HCFC ها و تهیه طرح مدیریتی حذف HCFCها با کمک مالی صندوق کمک های چند جانبه پروتکل مونترال در حال انجام است. برنامه عمران سازمان ملل متحد به عنوان آژانس راهبر و برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد، آژانس همکاریهای فنی آلمان و سازمان توسعه صنعتی ملل متحد با دفتر لایه ازن همکاری می کنند، در جریان بررسی های اولیه، دفتر حفاظت لایه ازن با همکاری برنامه عمران سازمان ملل متحد و با کمک کارشناسان داخلی و بین المللی برآورد اولیه ای از مصارفHCFC ها در بخش های گوناگون انجام داده است. مراحل دیگری نیز برای توسعه و تفصیل طرح مدیریتی حذف HCFC ها در حال بررسی است که شامل: • ایجاد تیمی متخصص از کارشناسان داخلی و بین المللی؛ • بازبینی و بررسی روش های کنترلی موجود برای مدیریت واردات، صادرات و سیستم گزارش دهی مواد مخرب لایه ازن به خصوصHCFC ها؛ • آشناسازی دست اندرکاران ملی پروژه حذفHCFC ها با چگونگی انجام این انگاره به وسیله بروشور آماده، فرم های بررسی برنامه مدیریتی حذف HCFC ها و مدارک دیگر؛ • شناسایی و بررسی مسئولیت های دست اندرکاران و همکاران در ارتباط با این پروژه و اطلاع رسانی به آنها؛ • بررسی و تهیه جزئیات برنامه کاری که شامل جداول زمانبندی و مراحل کاری است.