نفله 11 میلیارد تومان نخاله ساختمانی

مدت مدیدی است که شهروندان شاهد زباله های ساختمانی رهاشده در کنار معابر و شهرک ها به صورت روزمره هستند . وضعیت نامناسب تخلیه و دپوی نخاله های ساختمانی در حاشیه برخی خیابان ها و ورودی های شهر ها فارغ از ایجاد مشکلات زیست محیطی برای شهروندان و تصویر زشت تلی از خاک و مواد زائد ، هدر رفت این پسماند های ساختمانی را نشان می دهد که می توان در راستای بازیافت بهینه از آن مصالح جدیدی تولید کرد که بعد از پایان یافتن عمر مفید آن قابلیت بازیافت مجدد داشته باشد . اگرچه حجم بالای تولید نخاله های ساختمانی در بسیاری از شهر ها به ویژه در تهران خبر جدیدی نیست اما بااین حال جایگاه واقعی بهره وری از پسماند های شهری در ایران چندان شناخته شده نیست . بسیاری از مردم این تصور را دارند که پسماند های شهری تنها شامل زباله های خانگی و پسماند کارخانه هاست اما پسماند های شهری شامل تمامی مواد زائد حاصل از اماکن مسکونی ، تجاری ، اداری و منابع صنعتی است که از جمله آنها نخاله های مربوط به کارگاه های ساختمانی ، کارخانه ها و معادن است . هزینه های تخریب نوساز ها بیشتر شود به گزارش پیام ساختمان ، بسیاری از فعالیت های تخریبی ، ساخت وساز پروژه های ساختمانی باعث تولید خاک و نخاله ها و دورریز هایی می شود که اصطلاحا «پسماند های ساختمانی» گفته می شود . پسماند های ساختمانی از سه منبع تعمیرات ساختمانی ، تخریب بافت فرسوده شهری و پروژه های عمرانی و ساختمانی تولید می شود که سالانه بالغ بر چندین میلیون تن از این ضایعات ساختمانی حاصل تخریب و نوسازی در ساختمان سازی کشور است . در کنار آن نخاله های ساختمانی حاصل از ساخت وساز مراکز غیرمسکونی و تجاری و تخریب فیزیکی مراکز ازجمله سازه های بتنی ، پل های فولادی ، بسترسازی جاده و پاکسازی محل که قابل دسترسی نیستند را هم باید به آن اضافه کرد . سالاری ، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران نیز دراین باره هشدار داده ، شهر تهران به کارگاه های ساختمانی تبدیل شده است . هرکسی اجازه دارد هر ساختمانی را با هر چند سال عمر تخریب کند . هیچ شاخصه ای برای محاسبه عمر ساختمان وجود ندارد . در این فرمول باید ضریبی وجود داشته باشد که هزینه های تخریب ساختمان های نوساز بیشتر از قدیمی باشد . مصرف 30 درصد از کل انرژی دنیا در ساخت وساز یک دکترای مدیریت ساخت و استاد دانشگاه تهران با اشاره به پژوهش های انجام شده در زمینه نخاله های ساختمانی گفت : حدود 30 درصد از کل انرژی مصرفی دنیا در صنعت ساختمان مصرف می شود که این رقم معادل 3 میلیارد تن است و تنها در آمریکا سالانه 136 میلیون تن ضایعات ساختمانی ناشی از تخریب ساختمان ها ایجاد می شود . مهدی روانشادنیا افزود : در ایران ما برآورد دقیقی برای این موضوع نداریم اما محاسبات عددی از صدور مجوز ساخت 120 میلیون مترمربع زیربنا در کل کشور در سال 1391 ، نشان می دهد در فرایند تخریب از هر مترمربع ساختمان ساخته شده یک و نیم تن آوار ایجاد می شود و این رقم به ازای هر متر در 120 میلیون مترمربع ، بیانگر مصرف 180 میلیون تن مصالح برای این ساختمان هاست . وی با بیان اینکه بیش از 90 درصد پروانه هایی که در تهران به صورت سالانه صادر می شود مربوط به پروانه های تجدید بنا یعنی تخریب و نوسازی است ، گفت : به این ترتیب روزانه 46 هزار تن نخاله ساختمانی معادل سالانه 17 میلیون تن پسماند ساختمانی تولید می شود . نخاله تهران روزانه 3/2 میلیون دلار این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه در دنیا هر تن نخاله ساختمانی بین 70 تا 120 دلار قیمت گذاری می شود ، تصریح کرد : با در نظر گرفتن حداقل این رقم در ایران ، یعنی 50 دلار به ازای هر تن نخاله ، روزانه در شهر تهران 3/2 میلیون دلار معادل 8 میلیارد و 50 میلیون تومان نخاله ناشی از تخریب تولید می شود که این عدد سالانه 840 میلیون دلار معادل 2 هزار و 940 میلیارد تومان در این شهر و 1/3 میلیارد دلار معادل 10 هزار و 850 یعنی حدود 11 میلیارد تومان در کل کشور برآورد می شود . این پژوهشگر افزود : با دقیق تر شدن در این رقم و مقایسه آن با ارقام شهرداری و شرکت بازیافت زباله های تهران در رقمی که سال 88 اعلام کردند شهرداری حدود 16 میلیارد تومان از محل بازیافت زباله های تهران سودآوری داشته است . این رقم به ارزش امروز حدود 5 میلیون دلار می شود یعنی کمتر از یک درصد نخاله های ساختمانی را بازیافت می کنیم . روانشاد نیا افزود : در کشور هایی مثل آلمان ، سالانه از 59 میلیون تن زباله های ساختمانی تولیدشده ، 17 درصد آن بازیافت و تا 83 درصد آن نگهداری می شود ، در انگلیس 45 درصد نخاله های ساختمانی بازیافت می شود و کشور هایی مثل هلند تا 90 درصد نخاله ها را بازیافت می کنند . پیمانکار تخصصی تخریب نداریم وی با بیان اینکه تحقیقات نشان داده ما 8/7 دهم برابر متوسط دنیا و به ازای هر نفر در کشور مصالح مصرف می کنیم ، تأکید کرد : بنابراین اولین راهکار ما برای خروج از این وضعیت اصلاح روش های فعلی ساخت وساز است که بسیار مصالح بر می باشد . این استاد دانشگاه گفت : متأسفانه ما در کشور هیچ نوع آیین نامه یا استاندارد ملی برای تخریب ساختمان ها و استفاده از نخاله های ساختمانی نداریم ، که این خود موضوع جدی است درحالی که در دنیا اقدامات زیادی انجام شده و حتی برخی کشور ها مثل استرالیا و هنگ کنگ ، چندمین ویرایش های خود در زمینه استاندارد های تخریب و بازیافت نخاله های ساختمانی را انجام می دهند . وی افزود : نکته دیگر نبود پیمانکار تخصصی تخریب و بازیافت در کشور است ، درحالی که در امریکا با تأسیس انجمن صنفی مهندسان تخریب در سال 1967 ، سالانه به کسی که بهترین تخریب شهری را انجام داده جایزه ایمنی تخریب داده می شود که سال گذشته نیز در کشور هلند برگزار شد . تولید روزانه بیش از 50 هزار تن نخاله ساختمانی تحت این شرایط ، مدیریت این دسته از پسماند ها به دلیل حجم بالای تولید جزو لاینفک مدیریت پسماند شهری است . این میزان آمار از تجدید بنا و تخریب می تواند حجم عملیات تخریب را نشان دهد . یا به طور مثال ، در شهر قزوین سال 92 ، میزان ضایعات ساختمانی ناشی از پسماند های تولیدی حاصل از تخریب بنا و گودبرداری ، فعالیت های عمرانی شهر و حفاری های انجام شده توسط ادارات مختلف و حاصل از تعمیرات جزیی ساختمان حدود 2000 تن در روز اعلام شده است . قانون مدیریت پسماند ها روانشادنیا با اظهار تأسف از اینکه در کشور هیچ نوع آیین نامه یا استاندارد ملی برای تخریب ساختمان ها و استفاده از نخاله های ساختمانی وجود ندارد ، افزود : اگرچه بستر قانونی زیاد است اما به دلیل نبود یکپارچگی قوانین و عدم ضمانت اجرایی به مرحله اجرا نمی رسد . بااین حال ، طبق اصل پنجاهم قانون اساسی و به منظور حفظ محیط زیست کشور از آثار زیان بار پسماند ها و مدیریت بهینه آنها ، قانونی مشتمل بر 23 ماده و 9 تبصره در سال 1383 به تصویب و تأیید شورای نگهبان رسید تحت عنوان قانون مدیریت پسماند ها ، که بر این اساس تمامی دستگاه های اجرایی ذی ربط موظف شدند ، تدابیری اتخاذ کنند که استفاده از مواد اولیه بازیافتی پسماند ها در تولید گسترش یابد . در این قانون آمده است که اقداماتی مانند صدور مجوز خاک برداری و تخریب بنا و حفاری ، صدور کارت تردد ویژه کامیون های حمل پسماند ساختمانی ، اعزام اکیپ های گشت و کنترل تخلیه خاک و نخاله در محل های غیرمجاز ، پاکسازی موارد تخلف و محل های تخلیه خاک و بازیافت و استفاده مجدد از پسماند ساختمانی و صدور مجوز تردد مسیر جهت استفاده مجدد از خاک ازجمله مراحل ساماندهی پسماند های ساختمانی باید توسط مدیریت شهری پیش بینی شود . اجرای جسته گریخته ساماندهی پسماند ساختمانی با وجود اجرای جسته گریخته طرح ساماندهی پسماند های عمرانی و ساختمانی در برخی شهر ها ، در برخی دیگر از مناطق شهری تنها به جمع آوری این تل از نخاله و انتقال آن به اطراف شهر ها بسنده شده است . این در حالی است که در حال حاضر در بسیاری از کشور های دنیا قوانینی وضع و اجرا می شود که علاوه بر صرفه اقتصادی و مزایای انجام این عملیات ، بخش زیادی از هزینه های شهری و زیست محیطی هم بر عهده تولیدکننده های نخاله های ساختمانی است.