موانع خصوصی سازی در صنعت آب و فاضلاب

گروه تأسیسات: صنعت آب و فاضلاب از فرسودگی زیرساخت ها، هدرروی آب، نقص شبکه آب و فاضلاب و قدیمی بودن رنج می برد. مشکلاتی که نیازمند سرمایه گذاری دولت در هر سه بخش تولید، انتقال و توزیع آب و جمع آوری و تصفیه فاضلاب است. البته با توجه به کسر بودجه وزارت نیرو که این وزارت خانه را به یکی از بدهکارترین وزارتخانه ها تبدیل کرده است به ناچار برای تأمین چنین بودجه ای باید به سرمایه گذاری های خصوصی روی آورد که متاسفانه صنعت آب و فاضلاب در این زمینه کارنامه موفقی ندارد. برای بررسی موانع خصوصی سازی در این صنعت با فرشاد امیرخانی دبیر اجرایی سازمان نظام مهندسی ساختمان تهران به گفتگو نشستیم. پیام ساختمان: موانع خصوصی سازی در صنعت آب و فاضلاب را در چه می دانید؟ چند سال پیش تفاهم نامه ای میان سازمان نظام مهندسی، وزارت نیرو و وزارت راه و شهرسازی برای بهینه سازی مصرف آ و استفاده صحیح مالکان منعقد شد. مبنی بر آن هر ساختمانی که ساخته می شد می بایست مهندس ناظر آب و فاضلاب داشته باشد. بین سال های 88 تا 90 ما پی گیری ها و تماس های خود را با مدیران عامل شرکت های آب و فاضلاب استان تهران داشتیم ولی جوابی نگرفتیم. اگر این اتفاق می افتاد فکر می کنم حداقل می توانستیم 40 درصد صرفه جویی در مصرف آب ساختمان ها داشته باشیم. فکر می کنم یکی از موانع واگذاری بخش آب و فاضلاب به بخش خصوصی تمایل نداشتن مدیران دولتی است. بارها پیش آمده است که ما که سازمانی با 10 هزار کارشناس هستیم به آنها پیشنهاد کمک کرده ایم تا در لوله کشی ساختمان ها نظارت کنیم اما هنوز لوله کشی این ساختمان ها بدون هیچ گونه نظارتی انجام می گیرد. متاسفانه الان پمپ وصل می کنند و آب شبکه را می کشند و این باعث هدرروی زیاد آب می شود. دلیل هدرروی بسیار آب این است که در بسیاری از ساختمان ها طراحی درستی صورت نگرفته است. در واقع ما اختیاراتی را می خواستیم که جزو اختیارات شرکت آب و فاضلاب نبود و می خواستیم یک نیروی کمکی باشید. 3 ماه پیش با اوج گرفتن بحرن آن آقای چیت چیان وزیر نیرو طی نامه ای به سازمان نظام مهندسی مجدداً خواستار اجرایی شدن این تفاهم نامه شد. خواسته ما این است که آقای چیت چیان پی گیری کنند که دلایلی که تا کنون این تفاهم نامه عملی نشده بود چه بوده است و ما چه اختیاراتی از شرکت های آب و فاضلاب می خواستیم بگیریم که آنها موافقت نکردند. مطلب دوم این است که وزارت نیرو جزو بدهکارتیرین وزارت خانه های دولت است و حدود 35 هزار میلیارد تومان به شرکت های پیمانکاری بدهکار است. در شرایطی که قیمت آب نیز واقعی نیست اگر شرکت های خصوصی بخواهند سرمایه گذاری کنند یا قیمت باید واقعی شود و یا دولت باید سوبسید بدهد. آب از مبدأ تا به دست مصرف کننده برسد حدود 30 درصد هدرروی دارد، اولین کاری که دولت یا شرکت های خصوصی باید انجام بدهند این است که که تا 95 درصد آب به درست مشترکان برسد چون با این میزان هدرروی، قیمت تمام شده آب را بالا می برد. گمان می کنم موانع خصوصی سازی بیشتر مالی باشد تا چیز دیگری. پیام ساختمان: با وجود بدهکاری زیاد وزارت نیرو فکر می کنید شرکت های خصوصی رغبتی برای سرمایه گذاری در صنعت آب و فاضلاب داشته باشند؟ مهمترین مطلب قیمت آب است، اگر قیمت را واقعی کنیم سرمایه ها جذب می شود. دولت هم بیش از این نمی تواند سوبسید بدهد. حتی در بخش برق که امکان سرمایه گذاری خصوصی وجود دارد که قیمت تمام شده را بالا می برد دولت توانایی دادن سوبسید را ندارد. مثالی می زنم: الان بویلرهای چگالشی به بازار آمده است که دو برابر موتورخانمه های مرکزی راندمان دارد البته حدود 40 تا 50 درصد قیمت آن بالاتر است. بارها پیشنهاد داده ایم که اگر وزارت نفت یا هر ارگان دیگری به مردم سوبسید بدهد سرمایه آن در عرض یک سال بازمی گردد. متاسفانه در این بخش که بسیار ساده است هنوز جوابی نگرفته ایم و فکر می کنم در مورد آب هم جوابی نمی دهد. پیام ساختمان: در نشستی که با مسئولان سازمان آب و فاضلاب داشته ام آنها از روش های جدید سرمایه گذاری گفتند. فکر می کنید این حرف ها چقدر می تواند جذاب باشد؟ در سرمایه گذاری روی صنعت آب باید به ویژگی های آن توجه کرد. آب مانند برق نیست که هرجا شد بتوانند نیروگاه تأسیس کنند. الان آب تهران مقداری از سد طالقان و سد امیرکبیر و دو سد دیگری که در حاشیه تهران قرار دارد تأمین می شود و متأسفانه بقیه این آب از از منابع آب زیرزمینی تأمین می شود. با توجه به اینکه تصفیه خانه فاضلاب نیز هنوز راه نیفتاده است این آبها از نظر بهداشتی مناسب نیست. فکر می کنم اگر سرمایه گذاران بتوانند در بخش فاضلاب دخیل شوند و با سرعت بیشتری تصفیه خانه فاضلاب را راه بیندازیم این آب می تواند برای مصارف کشاورزی استفاده شود. باید شبکه را تکمیل کنیم و آب آن را برای مصارف مردمی یعنی کشاورزی، آبیاری و آبهایی که مورد نیاز غیرشرب اختصاص دهیم. اولویت باید روی تکمیل شبکه فاضلاب و تصفیه خانه فاضلاب باشد. پیام ساختمان: هم اکنون شهرهای اطراف تهران و مسکن مهر با مشکل زیرساخت های برق و آب روبرویند. این موضوع مسئولان را برانگیخته تا مسیر را برای بخش خصوصی باز کنند. چقدر این عرصه را امیدوارکننده می بینید؟ همه چیز بازمی گردد به اینکه دولت تمایلی یا بودجه ای برای سرمایه گذاری دارد یا خیر. با توجه به اطلاعاتی که من دارم دولت از سرمایه گذاری بخش خصوصی استقبال می کند اما سرمایه گذار چون آینده ای برای بازگشت سرمایه اش نمی بیند، اینها در حرف حرف می ماند. دولت باید دست به کار شود و برای این کارهای زیربنایی تخصیص بودجه بدهد. مطمئن هستم که این کار در بلند مدت جواب خواهد دارد. تکمیلی این مطلب را در نشریه شماره 192 مطالعه فرمایید