پنج دلیل عدم موفقیت نظام مهندسی

گروه ساخت وساز: از هر سازمان و نهادی به تناسب آنچه در قانون و اساسنامه اش ذکرشده، باید انتظار داشت و نهاد مربوطه موظف است طبق قانون حرکت کند؛ نظام مهندسی ساختمان هم یکی از تشکل هایی است که در سال 1374 قانون آن به تصویب رسید تا اولاً کیفیت ساخت وساز را ارتقاء دهد و دوما بر اعضای خودش که همان مهندسان هستند، نظارت کند و ازاین رو قانون مذکور ، نظام مهندسی و کنترل ساختمان نام گرفت. واقعیت این است که این سازمان از بدو تأسیس تاکنون نتوانسته به اهداف تعیین شده دست یابد و حتی در برخی مواقع اقداماتی صورت گرفته که چندان با مسئولیت حرفه ای که دارد، سازگار نبوده است. در این شماره به بررسی هفت دلیل که به اعتقاد برخی از منتقدین نظام مهندسی ساختمان نتوانسته به اهداف مشخص شده در چارچوب قانون دست یابد، پرداخته ایم. فاصله از وظایف صنفی نخستین دلیلی که می توان برای خارج شدن نظام مهندسی از اصول و آرمان های مشخص شده عنوان کرد این است که رفته رفته از چارچوب صنفی در حال فاصله گرفتن است. بدین معنی که بسیاری از اعضای هیئت مدیره استان ها از آن به عنوان اهرمی برای رسیدن به مراتب بالا استفاده می کنند و فراموش می کنند که چرا از طرف مهندسان انتخاب شده اند. البته اینکه برخی سعی دررسیدن به مدارج بالاتر داشته باشند، غیرمنطقی نیست اما مشکل این است که برخی به همین خاطر از وظایف صنفی خود فاصله بگیرند. برخی دیگر از اعضای هیئت مدیره استان ها نه به خاطر جایگاه ارزشمند نظام مهندسی در تعالی صنعت ساختمان بلکه صرفاً به خاطر اینکه نماینده تشکلی خاص باشند و از حقوق آنها دفاع کنند، در هیئت مدیره ها جا باز کرده اند. در بسیاری مواقع تنها تشکلی که در نظام مهندسی استان ها نماینده ندارد، مهندسان هستند. نظام مهندسیدر سال های متمادی همواره سعی در کسب عنوان مرکزیت تشکل های ساختمانی داشته و از جایگاه خود برای سلطه بر تشکل های دیگر استفاده کرده و همین امر باعث ایجاد نوعی دل زدگی در میان تشکل های بی شمار صنعت ساختمان شده است چراکه نظام مهندسی با وجود اینکه وظایف فراوانی را عهده دار است، همچنان سعی می کند برای سایر تشکل ها هم تعیین تکلیف کند. نمونه این موضوع را در مورد پیمانکاران و انبوه سازان شاهد بوده ایم. جالب تر اینکه همواره در زمان هایی که حوادث ناگوار به وقوع می پیوندد و سراغ هر کدامشان که می روی عنوان می کنند «ما زورمان به کسی نمی رسد» درحالی که نظام مهندسی آنقدر قدرت دارد که همین حالا هم برخی از وزرای کابینه دولت یازدهم در آن عضو هستند . شهرداری را بهانه کردن بسیاری از کسانی که عضو هیئت مدیره نظام مهندسی استان ها هستند و در ادبیات مصاحبه هایشان از شهرداری ها به عنوان نهاد هایی که تن به اجرای قانون نمی دهند، یاد می کنند. هیچ عقل سلیمی نمی پذیرد که همه چیز زیر سر شهرداری است و نظام مهندسی بی تقصیر است. پس همیشه شهرداری را بهانه نکنید. برخی خودشان زمانی شهردار مناطق و نواحی یا از مدیران میانی شهرداری بوده اند و باید از این عزیزان پرسید که چرا در آن زمان تمایلی به اجرای قانون نظام مهندسی نداشتید؟ بی شک همین افراد اگر قرار باشد که فردا در مجموعه شهرداری قرار گیرند، باز هم دنبال اجرای قانون نظام مهندسی نیستند، همچنان که همین امروز از موضع شهرداری ها دفاع نمی کنند. پول بدون خدمت مثل معروفی وجود دارد که می گوید «هراندازه پول بدهید، آش می خورید» اما ظاهراً نظام مهندسی این قانون نانوشته را نقض می کند. مگر نه این است که اگر برای انتخاب ناظر و حق الزحمه نظارت از طرف مالک به حساب نظام مهندسی پول واریز می شود،پس باید به همان میزان خدمت رسانی صورت بگیرد. چرا در زمان انجام پروژه ها نمی توان مهندسان را پیدا کرد؟ در بسیاری مواقع که این موضوع را با نظام مهندسی ساختمان استان ها در میان می گذاریم عنوان می کنند که حق الزحمه مهندسان این اجازه را به مهندسان ناظر نمی دهد. نباید حق الزحمه را دستاویز این کار غیر حرفه ای قرارداد. اگر واقعاً با این میزان دستمزد باید وضعیت نظارت ها این گونه باشد که مالک دربه در دنبال ناظر بگردد که انصاف حکم می کند این نظارت را فعلاً تا مشخص شدن نتیجه قطعی متوقف کنید. شاید فرجی بشود و مسئولان بالاتر با دیدن این وضعیت فکری به حال این وضعیت ناهنجار کنند. قطعاً وقتی شما می گویید با این وضع حق الزحمه نظارت بهتر از این نمی شود، مهندس هم این موضوع را بهترین فرصت می داند و این موضوع را دستاویز انجام ندادن کار نظارت حتی حداقلی خودش می کند. موضوع دیگر به خود نظام مهندسی بر می گردد. اگر واقعاً قرار است که بخشی از حق الزحمه ناظر که توسط مالک پرداخت می شود به حساب نظام مهندسی برود، قطعاً نظام مهندسی در رابطه با مهندس ناظر وظیفه دارد اما متأسفانه این کار از طرف اغلب نظام مهندسی ها صورت نمی گیرد تا جایی که مهندس ناظر حتی به خودش اجازه می دهد شخص دیگری را به جای خودش سر پروژه بفرستد. برگه فروشی گسترده دلیل مهم دیگری که باعث شده برخی نسبت به عملکرد مجموعه نظام مهندسی با شک و تردید بنگرند، این است که عزمی برای مبارزه با فساد تاکنون در اکثر استان ها وجود نداشته و برخی شرکت های حقوقی که برای خدمت رسانی بهتر تأسیس شده اند، با جمع کردن ظرفیت مهندسان برای خودشان امپراتوری در صنعت ساختمان ایجاد کرده و کم ترین خدمت را ارائه می کنند. مدت هاست که این شرکت ها صنعت ساختمان را قرق کرده اند اما نظام مهندسی ساختمان استان ها جلوی این وضعیت نابه هنجار نمی ایستند. این موضوع که دیگر مربوط به رابطه مالی ناظر و مالک و کارشکنی شهرداری نیست. برگه فروشی جریان فاسد آشکاری است که تقریباً تمام اعضای هیئت مدیره استان ها از آن باخبرند. . این همه صحبت از اخلاق حرفه ای می شود اما ظاهراً اخلاق فقط مال کسانی است که دستشان از همه جا کوتاه است. اگر مدیری این چنین وضعیتی را ببیند و یقین حاصل کند و درعین حال صحبتی از آن به میان نیاورد، خیانت به تمام مردم است. پر واضح است که نهادی مانند شهرداری ها وقتی این چنین وضعیتی را در نظام مهندسی ها می بیند به راحتی به خودش اجازه می دهد، هیچ تفاهم نامه ای را نپذیرد. آقایان عزیز نظام مهندسی حتی مراقب رفتار شهرداری ها هم باشید و بی قانونی ها را افشا کنید نه اینکه در برابر زیرمجموعه های خودش هم سکوت نماید. تبعیض درونی متأسفانه سهم خواهی نظام مهندسی تا جایی پیش رفته که حتی برخی از رشته هایی که بر اساس نص صریح قانون باید از طرف نظام مهندسی به کار گمارده شود، مورد تبعیض واقع می شوند. مگر نه این است که نقشه برداران، معماران، شهرسازان و مهندسان تأسیسات هم جزو همین قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان هستند پس چرا به صورت سلیقه ای اعمال نظر می شود. اگر کیفیت ساختمان برای شما مدنظر است و شناسنامه فنی را لازم می دانید نخستین کار این است که رشته های کلیدی موثر در کیفیت ساختمان را به رسمیت بشناسید. قطعاً وقتی نظام مهندسی ها بین اعضای خودشان تبعیض قائل می شوند، برخی نهاد ها هم این موضوع را امری عادی می دانند و همان رفتار را با نظام مهندسی ها خواهند داشت. بنابراین هر جا که نیاز باشد به قانون تمکین نموده و هر جا که صلاح بدانند از قانون عبور می کنند.