هواساز

هواساز چیست؟

هواساز دستگاه مهم در سیستم تهویه مطبوع است که وظیفه کنترل گردش هوا را بر عهده دارد.هواساز جعبه فلزی بزرگی است شامل، دمنده، کویل های گرم و سرد، محفظه فیلتر، صداگیر و دمپرمی باشد و با انجام عملیاتی همچون تغییر دما، افزایش یا کاهش رطوبت، تصفیه و تنظیم سرعت، مشخصات هوا را تغییر داده و آن را مطبوع می سازد.

هواساز

گروه تأسیسات: برخی از تجهیزات تهویه مطبوع قابلیت دارند که هم در هوای سرد برای گرمایش و هم در هوای گرم برای سرمایش استفاده شوند. دستگاه اسپیلیت یکی از آنهاست، دستگاه های تهویه نیز برای تبدیل به سیستم گرمایشی یا سرمایشی نیاز به تغییراتی در موتورخانه دارند، هواساز یکی از آنهاست که ساختار عملکرد آن در هر دو یکسان است. دستگاهی که بیشتر در ساختمان های دولتی و عمومی استفاده می شود و به دلیل صرفه جویی و بهره وری در کنار کیفیت بالای هوای تولیدی بسیار مورد استقبال قرار گرفته است.
این سیستم در این شماره از هفته نامه پیام ساختمان موضوع موردبررسی ما قرار گرفته است تا به سیاق گذشته در گفتگو با فروشندگان، تولیدکنندگان و واردکنندگان آن به بیان مزایا، معایب و عملکرد این دستگاه بپردازیم. در این شماره، رجوع به بازار طالقانی مجالی ایجاد کرد که در گفتگو با نمایندگی های معتبر و فروشندگان اطلاعاتی از این دستگاه به دست آوریم. بدیهی است مطالب عنوان شده در این نوشتار صرفاً گفته های دست اندرکاران این صنعت است و هفته نامه پیام ساختمان درستی و یا نادرستی آنها را تأیید و یا رد نمی کند.

عملکرد هواساز

هواساز شامل جعبه بزرگی است که دمنده، کویل های گرم و سرد، محفظه فیلتر، صداگیر و دمپر را شامل می شود و می تواند تغییراتی همچون تغییر دما، افزایش یا کاهش رطوبت، تصفیه و تنظیم سرعت، مشخصات هوا را تغییر داده و آن را مطبوع سازد.
در هواسازهای جریان دمشی بادزن یا فن سانتریفوژ قبل از کویل ها قرار می گیرد و در هواسازهای جریان مکشی بادزن هواساز بعد از کویل تعبیه می شود. کویل های گرمایی هواساز معمولاً با آب داغ، بخار و برق عمل می کنند و کویل های سرمایی هواساز با آب مبرد و یا مستقیماً با یک ماده مبرد کار می کنند. در این حالت دستگاه هواساز و اپراتور یک سیستم تبرید است. توسط کویل سرمایی که از داخل آن آب مبرد (تهیه شده در چیلر) یا آب نمک (آب مبرد به اضافه نمک هایی مانند کلرور سدیم یا کلرورکلسیم که نقطه انجماد آب را تا حدود 10- درجه فارنهایت پایین می برند) و یا ماده مبرد (که در این صورت کویل سرمایی دستگاه هواساز، اپراتور یک چرخه تبرید است)، عبور می کند.
دستگاه هواساز با تنظیم دما و رطوبت و همچنین تأمین هوای تازه و فیلتر کردن آن عمل تهویه مطبوع تابستانی و زمستانی را انجام می دهد. هوای برگشتی از اتاق ها با هوای تازه در محفظه اختلاط دستگاه مخلوط شده و سپس از کویل های سرمایی یا گرمایی و رطوبت زن (معمولاً در زمستان) عبور می کند. سرعت عبور هوا از کویل حدود 500 فوت بر دقیقه یا 241 متر بر دقیقه است و فرآیند رطوبت زنی به وسیله پاشیدن آب از افشانک ها یا شبکه بخار و فرآیند رطوبت گیری توسط کویل سرد انجام می شود.
کنترل دما به دو صورت می تواند انجام شود: روش اول با استفاده از شیر سه راه برقی یا موتوری که روی لوله رفت وبرگشت کویل نصب شده و به وسیله ترموستاتی که در کانال برگشت هوا به هواساز نصب می شود، عمل قطع و وصل و یا کم وزیاد کردن جریان آب انجام می گیرد. در روش دوم به وسیله ترموستات نصب شده در اتاق یا راهرو یا مکان مناسب دیگر به فن دستگاه هواساز فرمان خاموش و روشن داده می شود.

انواع هواساز

عبدالله صفوی، متخصص که مهندس ناظر تأسیسات است هواساز را اینگونه تقسیم بندی می کند: نخست هواسازها بر اساس موارد استفاده به هواسازهای خانگی در مدل های مخصوص سقف کاذب، ایستاده و پشت بامی و فشرده است. دومین گروه هواسازهای اداری است و سومین گروه که پیچیده تر از دیگر هواسازهاست هواسازهای صنعتی ضد انفجار و مقاوم در برابر گازهای خورنده است.
صفوی یادآور شد: بر همین اساس هواسازها ظرفیت های متفاوتی دارند و به هواسازهای تا ظرفیت هوادهی 60 هزار گرفته تا هواسازهای کامپکت با ظرفیت هوادهی تا 3 هزار را شامل می شود.
وی با بیان اینکه دو نوع هواساز دیگر داریم که بر اساس منبع سرمایش تقسیم می شوند یکی آبی و دیگر گازی خاطرنشان کرد: در نوع آبی که تبخیری است آب توسط افشانک به داخل آن پاشیده می شود و در نوع گازی از گاز و مایع مبرد استفاده می شود.
وی ادامه داد: این گاز در چرخه سیستم است و خارج نمی شود. اگر هم نشست کند چون بسیار سبک است به سرعت خارج می شود و خطری برای انسان ایجاد نمی کند. صفوی گفت: هواسازها بر اساس اندازه و ظرفیت هم تقسیم می شود. انواع کوچک در اتاقک های 2 در 3 قرار می گیرند و اندازه های بزرگ تر تا 4.5 متر ارتفاع هم دارند که یک فن خیلی بزرگ در جلوی کویل قرارگرفته است و می توانند بخش عظیمی از یک ساختمان عمومی همچون بیمارستان را پوشش دهند.

تقسیم بر اساس ظرفیت

محمدابراهیمی از شرکت دمنده ، هواسازها را بر اساس اندازه به انواعی تقسیم کرد و گفت: نوع کوچکی داریم که جعبه ای در ابعاد 80 در 80 سانتی متر است یا هواساز می تواند به اندازه اتاقکی در ابعاد 2 در 3 متر باشد. نحوه کار در همه این هواسازها یکسان است و در همه اینها یک یا چند فن هستند که هوا را می دمند. وی ادامه داد: روی هم رفته دو نوع هواساز داریم یا به صورت تبخیری است که آب توسط افشانک داخل آن پاشیده می شود و فن آن را به محیط می دمد و یا توسط گاز و مایع مبرد است که این مایع می تواند گاز R410 یا R22 باشد.
وی در مورد آسیب زا بودن این گاز گفت: این گاز در چرخه سیستم است و خارج نمی شود. اگر هم نشست کند چون بسیار سبک است به سرعت خارج می شود و خطری برای انسان ایجاد نمی کند.
ابراهیمی به پروژه ای که در بیمارستان امام حسین(ع) داشته اشاره کرد و گفت: در مورد هواسازی که آنجا داشتیم من مهندس ناظر بودم. آن هواساز تقریباً 3 متر ارتفاع 4.5 متر طول و 3.5 متر عرض دارد و می تواند تهویه بخش اعظم این بیمارستان را انجام دهد. ضمن اینکه یک فن خیلی بزرگ جلوی آن قرار دارد و دو کویل در داخل آن قرار گرفته که یکی کویل بخار است و دیگری کویل چیلر است. این هواساز بخش عظیمی از بیمارستان را پوشش می دهد.
وی افزود. این نوعی هواساز است و ما هواساز کوچک هم داریم که در ایران به اشتباه آن را از هواساز منفک می دانند و به Air Washer هواساز نمی گویند. این سیستم تنها تهویه یک واحد را می تواند انجام دهد.

خودکفا در تولید هواساز

ابراهیمی شرکت های ایرانی را در تولید هواساز خودکفا دانست و گفت: تقریباً همه بخش های هواساز را شرکت های ایرانی خودشان تولید می کنند. تنها شاید بنا به درخواست مشتری قسمت هایی مانند فن را جایگزین کنند. البته تولید هواساز فناوری پیچیده ای نیست.
وی ادامه داد: بیشتر مردم تنها همان هواسازهایی را که در کشور با این نام می سازند، هواساز می دانند مثلاً به Duct Split هواساز نمی گویند و بین قسمت داخلی آن که هواساز است و قسمت خارجی که کندانسور است تفاوتی قائل نمی شوند. در واقع آن را یک محصول می دانند. برای همین وقتی صحبت از تولید هواساز می شود منظورمان همین هواسازهایی است که در بین مهندسان این صنعت مصطلح است.
ابراهیمی که خود واردکننده هواساز Duct Split است، گفت: به این دلیل که هزینه تولید در ایران بالاست معمولاً شرکت هایی که می خواستند محصولی همانند محصول ما تولید کنند، از این کار منصرف شده و به مونتاژ محصولات خارجی روی آورده اند . به همین دلیل من معتقدم در این شرایط محصولات وارداتی بهتر هستند. وی در مورد بازار محصولات خارجی گفت: از قدیم فن آوری تهویه مطبوع در اختیار آمریکا بوده است، البته شرکت های اروپایی هم خوب هستند ولی بیشتر شرکت های معتبر آمریکایی کارخانه هایشان به چین منتقل شده است.
ابراهیمی مشکل بازار را نبود نمایندگی های رسمی عنوان نمود و تصریح کرد: به همین دلیل گارانتی دستگاه ها آنطورکه همه جای دنیا مرسوم است در ایران وجود ندارد. چون این شرکت های اصلی هستند که خدمات منظمی را برای نمایندگی ها ایجاد می کنند. البته ما از همه جای دنیا محصولات وارد می کنیم اما به دلیل نداشتن نمایندگی برای اکثریت آنها خدمات پس از فروش مناسبی نداریم.

نمی شود مقایسه کرد

حمیده شایسته از شرکت هواساز راد ایران در مورد مصرف انرژی در هواساز گفت: هواساز محصولی است که برای تهویه مرکزی ساختمان های بزرگ مانند بیمارستان ها، مراکز تجاری و اداری طراحی می شود و چون مرکزی است مصرف برق و انرژی زیادی نیز دارد و با محصولاتی مانند فن کویل که یک واحد را تهویه می کنند نمی توان آن را مقایسه کرد.
وی افزود: مصرف برق دستگاه هواساز هم بستگی به این دارد که چه ظرفیتی را می خواهد پوشش دهد که معمولاً بر اساس ظرفیت هوادهی دسته بندی می شود مانند هزار CFM یا 10 هزار CFM.
شایسته در مورد استاندارد هواساز نیز گفت: هواساز دستگاهی نیست که طبق استاندارد خاصی مثلاً روزانه هزار عدد از آن تولید شود، بلکه طبق درخواست مشتری و بر حسب شرایط آب و هوایی و ظرفیت و مکان مورد استفاده طراحی می شود در نتیجه هر دستگاه با دستگاه دیگر متفاوت است.مثلاً هواسازی که در تهران نصب می شود با هواسازی که در اهواز نصب می شود، متفاوت است.
وی ادامه داد: برای این محصول نمی شود استاندارد خاصی طراحی کرد و تنها کاری که می کنیم این است که بابت هر قطعه و تجهیزاتی در آن دستگاه می توانیم گواهینامه ای به مشتری ارائه دهیم. البته دستگاه ها را کاملاً بازرسی و تست می کنیم و سپس آن را به مشتری تحویل می دهیم.
شایسته مشکل بازار هواساز را واردات تجهیزاتی می داند که تا مدت ها مورد تأیید کارفرما بودند ولی الآن مشمول تحریم قرار گرفته اند، مخصوصاً در پروژه های نفت و گاز واردات سخت شده و جایگزینی برندها نیز سخت است چون کارفرماها آن را نمی پذیرند.

انتخابی تخصصی

تشکری، یکی از فروشندگان این بازار در مورد انتخاب دستگاه هواساز خوب گفت: انتخاب هواساز کاری است که باید توسط کارشناس با توجه به محاسبات حجم هوایی موردنیاز و بارهای سرمایی و گرمایی کلی ساختمان انجام بگیرد. نیاز ساختمان، نوع فیلترها، ظرفیت هوایی کویل گرم، ظرفیت رطوبت زن، قدرت موتور، همه چیزهایی است که در تهیه هواساز باید مدنظر باشد.

همه اجزا را تولید می کنیم

نادر کردنیا که خود واردکننده سیستم های تهویه شرکت های ایرانی را در تولید هواساز خودکفا معرفی کرد و گفت: تقریباً همه اجزای هواساز را شرکت های ایرانی خودشان تولید می کنند. تنها شاید بنا به درخواست مشتری قسمت هایی مانند فن را جایگزین کنند. تولید هواساز فناوری پیچیده ای نیست.
وی با اشاره به تفاوت بین مشکلات تولید در ایران و ارزان تر شدن نمونه های خارجی گفت: به دلایل متعدد تولید این محصول در ایران مقرون به صرفه نیست و بهتر است که از خارج آن را وارد کنیم. در مورد هواساز نیز همانند دیگر سیستم های تهویه مطبوع شرکت های آمریکایی بهتر هستند و اروپایی ها به دلیل سیستم آب و هوایی که دارند زیاد در زمینه تهویه مطبوع و به ویژه سرمایش پیشرفته نیستند. الان هم بیشتر شرکت های معتبر آمریکایی به دلایل اقتصادی به چین منتقل شده اند ولی نظارت بر آنها وجود دارد و با همان کیفیت بیرون می آیند.
کردنیا مشکل بازار را نبود نمایندگی های رسمی دانست و گفت: نمایندگی های معتبر به دلایل تحریم و مشکلات دیگر در ایران نیستند به همین دلیل آنگونه که در کشورهای دیگر گارانتی وجود دارد در ایران نیست. البته ما از همه جای دنیا کالاها را وارد می کنیم ولی اکثریت مطلق آنها به دلیل نبود نمایندگی خدمات پس از فروش مناسبی ندارند.