سیمان
سیمان از پرکاربردترین مصالح ساختمانی است که با ظرفیت بالایی در کشور تولید و صادر می شود. رایج ترین و پرمصرف ترین موارد استفاده سیمان در صنعت ساختمان سازی اعم از پل، تونل، راه سازی، ساختمان و ... سیمان پرتلند است که در پنج نوع در بازار موجود است.سیمان ماده چسبنده ای است که قابلیت به هم چسباندن و یکپارچه کردن قطعات معدنی را داشته باشد . سیمان گرد نرم و جاذب آب است که از ترکیبات پخته و گداخته شده اکسیدهای آهن، آلومینیوم و سیلسیوم تشکیل شده است. ملات سیمان به مرور در مجاورت هوا و آب سخت می شود.
سیمان های معمول در ایران
کاشانی یکی از فروشندگان بازار مصالح ساختمانی، سیمان را به چهار نوع تقسیم کرد و به پیام ساختمان گفت: سیمان تیپ 1 (سیمان معمولی) به سیمان پرتلند معمولی نیز معروف است، فراوان تر از سایر انواع سیمان است. از این نوع سیمان در ساختن پیاده روها، روسازی جاده ها، پل های بتن مسلح، راه آهن، مخازن آب و ملات بنایی استفاده می شود. به طورکلی این سیمان در تمام مواردی که بتن درخطر مجاورت با سولفات ها و یا حرارت زیاد نباشد مورداستفاده قرار می گیرد. تیپ 1 معمولاً در مواردی به کار می رود که هیچ گونه خواص ویژه مانند سایر انواع سیمان موردنظر نیست.
وی افزود: سیمان تیپ 2 (سیمان متوسط یا پرتلند اصلاح شده ) سیمان مرغوب تری است و در موارد احتیاطی در مقابل حمله سولفات های معتدل به کار می رود. سیمان تیپ 2 معمولاً کندتر از سیمان تیپ 1 می گیرد و هنگام گرفتن، حرارت کمتری تولید می کند. این سیمان برای استفاده عمومی و نیز ویژه که گرمای هیدراتاسیون متوسط موردنظر است به کار گرفته می شود.
کاشانی در توضیح سیمان تیپ 3 (سیمان زودگیر ) نیز گفت: این نوع سیمان در مدت کوتاهی معمولاً در عرض 1 هفته یا کمتر مقاومت زیادی به دست می آورد و مقاومت 7 روزه آن تقریباً برابر با مقاومت 28 روزه سیمان تیپ1 است. این نوع سیمان نسبت به سیمان تیپ 1 در هنگام عمل آوری حرارت بیشتری تولید می کند و معمولاً وقتی استفاده می شود که کاربر بخواهد زودتر از معمول قالب را برداشته و بتن را مورداستفاده قرار بدهد. در هوای سرد نیز می توان از این سیمان استفاده کرد تا مدت زمان لازم برای محافظت بتن ریخته شده کوتاه تر شود. گرچه با به کار بردن مخلوط پر سیمان تر با سیمان تیپ 1 هم می توان بتنی تهیه کرد که در مدت کوتاه مقاومت بیشتری کسب کند ولی سیمان تیپ 3 همین کار را به نحو بهتر و با صرفه تر انجام می دهد. سیمان تیپ 3 را سیمان زود گیر هم می گویند.
این فعال بازار مصالح ادامه داد: سیمان تیپ 4 (سیمان دیرگیر یا پرتلند کم حرارت ) سیمانی است که هنگام عمل آوری حرارت خیلی کمتری تولید می کند و مورداستفاده آن جایی است که شدت و مقدار حرارت تولیدشده اهمیت دارد. بتنی که با این سیمان ساخته می شود آهسته تر مقاوم می گردد (یعنی دیرتر می گیرد) . کاربرد اصلی این نوع سیمان در ساختمان های حجیم بتنی یا سدهای بتنی است که به دلیل حجم زیاد بتن درجه حرارت ناشی از عمل آوری بتن می تواند خطرناک باشد و به همین دلیل سیمان نوع 4 که به آن سیمان دیرگیر نیز می گویند، بهترین گزینه است.
سیمان تیپ 5 (سیمان ضد سولفات ) ضد سولفات زمانی به کار می رود که بتن در تماس شدید با سولفات ها قرار داشته باشد. از این سیمان اساساً وقتی استفاده می شود که خاک یا آب زیرزمینی که در تماس با ساختمان بتنی قرار دارد مقدار زیادی املاح سولفات داشته باشد. سیمان نوع 5 دیرتر از سیمان معمولی عمل می آید. بنابراین تیپ 5 معمولاً در مواردی که مقاومت زیاد در مقابل سولفات ها موردنظر باشد استفاده می شود.
انواع سیمان
سیمان ها به دو نوع سفید و سیاه تقسیم می شوند که بنا بر نوع رنگ آنها کاربردشان نیز متفاوت می شود. در اصل سیمان در حالت کلی از آهک و رس ساخته می شود. رنگ تیره سیمان به دلیل وجود سولفات آهن و سولفات منیزیم در سیمان است و دوده ناشی از سوخت نیز باعث رنگ تیره سیمان می شود. بنابراین برای سفید شدن سیمان باید سولفات آهن و منیزیم از سیمان حذف شود و همچنین از سوخت مناسب و بدون دوده استفاده شود. به همین جهت برای تولید سیمان سفید، از خاک رسی که میزان سولفات آهن و منیزیم آن از 8 درصد کمتر است استفاده می کنند.در ادامه به 12 نوع سیمان اشاره شده است:
سیمان سفید: این نوع سیمان برای استفاده در سطح ساختمان ها با مقاومت های بالا و نیز در تولید انواع سیمان های رنگی استفاده می شود.
سیمان سرباره ای ضد سولفات: در مواقعی که مقاومت متوسط در مقابل سولفات ها و یا حرارت هیدراتاسیون متوسط موردنظر است، استفاده می شود.
سیمان پرتلند – پوزولانی: در ساختمان های بتنی معمولی و بیشتر در مواردی که مقاومت متوسط در مقابل سولفات ها و حرارت هیدراتاسیون متوسط موردنظر باشد استفاده می شود.
سیمان پرتلند – آهکی: این نوع سیمان بیشتر در تهیه ملات و بتن در کلیه مواردی که سیمان پرتلند نوع 1 به کار می رود قابل استفاده است.
سیمان بنائی: برای استفاده در مواقعی که ملات بنائی با مقاومت های کمتر از سیمان پرتلند نوع 1 موردنیاز است به کار گرفته می شود.
همچنین، سیمان نسوز 450، سیمان نسوز 500، سیمان نسوز 550، سیمان های چاه نفت، سیمان های پرتلند ضد آب، سیمان های با گیرش تنظیم شده و سیمان های رنگی از دیگر انواع سیمان هستند.
رکود در بازار سیمان
ابراهیم زمانی رئیس بخش ساختمان سیمان سپاهان، با دلی پر از وضعیت اقتصاد کشور، بازار فعلی سیمان را تشریح کرد و به خبرنگار ما گفت: اگر برنامه توسعه کشور طبق برنامه چهارم و پنجم پیش می رفت، هم اکنون زیرساخت های توسعه کارخانه ها سیمان، سد و جاده سازی ها توسعه یافته بود، بازارهای هدف شناسایی شده و پروژه های عمرانی همزمان یا پیش از تولید در حال پیشروی بودند و الان در رکود نبودیم.
زمانی ادامه داد: افزایش تحریم ها، کاهش بودجه های عمرانی، کاهش گردش مالی، کاهش پروژه های ساخت وساز و ... در کشور عملاً صنعت سیمان را با مازاد تولید مواجه کرد و باعث به هم خوردن بازارهای صادراتی شد.
او همچنین افزود: سیمان سپاهان به عنوان بزرگ ترین تولیدکننده خاورمیانه 1400 تن روزانه تولید داشت اما هم اکنون ظرفیت تولیدی آن روزانه به مرز 7000 تن رسیده است و این یعنی خواب تولید و رونق.
صنعت سیمان و 30 درصد مازاد بر تولید
محسن نیل فروشان مدیرفروش سیمان اردستان پس از درد دل بسیار، از عراق به عنوان بزرگ ترین بازار صادرات سیمان کشور اشاره کرد و گفت: در حال حاضر ظرفیت تولید سالانه کشور در حدود 80 میلیون تن است که حدود 55 میلیون تن آن مصرف داخلی است و بقیه مازاد تولید محسوب می شود که باید این میزان صادر شود اما به دلیل رقابت بد صادرکنندگان ایرانی که باعث نامناسب شدن قیمت سیمان داخل عراق و در نهایت منجر به تعرفه های سنگین این کشور شدند، عملاً صادرات سیمان به این کشور نیز معلق شده و بزرگ ترین بازار صادرات سیمان را تا حدودی از دست داده ایم.
نیل فروشان ادامه داد: برای برون رفت از شرایط فعلی ابتدا دولت باید بودجه های عمرانی کشور را اصلاح و سپس کاربری های جدید سیمان را از نو موردتوجه قرار دهد.
وی در خصوص روش استفاده جدید از سیمان گفت: استفاده از بتن به جای آسفالت و قیر در راه و جاده ها یکی از روش هایی است که باید بیشتر مورد ارزیابی قرار گیرد.